Leib Malach 27 November 1894 - 18 June 1936

I was surprised to find a tribute to Yiddish writer Leib Malach (originally Leib Salzman = Lejb Zalcman), posted on his birthday on Yiddishkeit's web site. It begins:

Leib Salzman (Lejb Zalcman), better known by his adopted name Leib Malach, was born November 27, 1894 in Zwoleń, Radom Gubernia. He moved as a teenager to Warsaw and worked at a variety of odd jobs there. Taken under the wing of the Yiddishist writer H.D. Nomberg, his writing began appearing in the Warsaw press.

He left Poland in 1922, settling and writing for the most part in Argentina, but traveled the world posting dispatches from his travels in the Yiddish press. He died suddenly after an operation in Paris on June 18, 1936.

None of Malach's works have ever been translated into English, except for one fragment of a notorious play. I learned of him via a 1939 Esperanto translation of his last play Mississippi (1936). I documented Misisipi on this blog and digitized a small part of the publication on my web site. But Yiddishkeit found this publication in the UCLA library and posted the image on the cover with its tribute and a caption:

"Malach's final and most performed play was Mississippi (cover of Esperanto translation shown here), which dealt with the 1931 Scottsboro trial. The play was written for Mikhl Weichert's Yung Teater in Warsaw, known for staging contemporary events like the trial of Sacco and Vanzetti."

And here is the original Yiddish play, in various formats: לייב מלאך

On the lower half of the tribute page is the following text, facing Phil Ochs' recording of his famous anti-racist song "Here's to the State of Mississippi":

In honor of Leib Malach’s most famous play, Mississippi, written in the immediate aftermath of the Scottsboro trial, listen to a song from Phil Ochs, written 30 years after the play’s Warsaw production. Here, Ochs brings the theme of justice denied in Mississippi up to 1965.

The slide show also features:

"Amol, Amol" (Once, Once)”: The cover of Malach’s epic poem "Amol, Amol," published in Warsaw, shortly before his emigration. Malach was a successful writer in a number of different genres.

From Spain to Holland: One of Malach’s many travel dispatches, this posthumously-published 1937 book describes Spain on the brink of civil war, fascist Germany, the leftist resistance in Vienna, and other travels throughout Western Europe.

Incidentally, the punchline to Phil Ochs' "Here's to the State of Misssippi" is "Mississippi find yourself another country to be part of."

William Pickens (1881-1954)

La 15an de januaro 1881 naskiĝis  William Pickens, fakulo pri antikva-grekroma kulturo (klasikologio), homrajta aktivulo, oficialulo universitata, poste registara, kaj historie la unua uson-nigrula esperantisto ĝis nun eltrovita.

Mi enkondukis Pickens al la esperantistaro en 2010 en prelegoj pri la centjara datreveno de la Universala Kongreso en Vaŝingtono, ĉe la landa kongreso de Esperanto-USA kaj ĉe UNO la 15an de decembro (ĉe kio surprize aperis George Soros).

Mi eltrovis Pickens pere de poemo de la poetino kiu verkis poemon por la inaŭgura solenaĵo de Prezidento Barack Obama en 2009:

"Ars Poetica #17: First Afro-American Esperantist" by Elizabeth Alexander

Pickens verkis du artikolojn pri Esperanto en la gazeto "La Voĉo de la Negro":

William Pickens on Esperanto in The Voice of the Negro (1906)

... kaj eĉ tradukis anglalingven la poemon '“La Vojo” de Zamenhof!

William Sanders Scarborough & the First Universal Races Congress

I have blogged on both these subjects. For reference, first my bibliography:

First Universal Races Congress, London, July 26-29, 1911: Selected Bibliography

The conference proceedings can be accessed online. I see no contribution by Scarborough in it, though he did participate:

Papers on Inter-Racial Problems, Communicated to the First Universal Races Congress, Held at the University of London, July 26-29, 1911; edited by Gustav Spiller. London: P. S. King & Son; Boston: The World’s Peace Foundation, 1911. xlvi, 485 pp.

In his autobiography Scarborough gives an account of his participation in the First (and last) Universal Races Congress in London in July, 1911:

Autobiography of William Sanders Scarborough: An American Journey from Slavery to Scholarship, edited and with an introduction by Michele Valerie Ronnick, foreword by Henry Louis Gates, Jr. Detroit: Wayne State University Press, 2005. (Contents.) See chapter 19: Second Trip to Europe -- Delegate to the First Universal Races Congress -- [A] Rhine Trip; pp. 214-224. There is a prefatory remark on p. 213. The relevant information can be found on pp. 214-219, and in the final paragraph of p. 224. See also footnotes, pp. 378-380.

Following the commencement, I made preparations for my second trip to England as a delegate to the First Universal Races Congress to be held at the University of London in July where I was to present a paper. [p. 213]

Scarborough mentions his correspondence with W.E.B. Du Bois, who organized a Negro American delegation. Scarborough describes his sea journey with his wife to England, and his encounters on board, e.g. with Albert Bigelow Paine, designated biographer of Mark Twain, a friend of the Negro cause. Scarborough sketches the proceedings of the Congress, participants, and papers, and a press report.

But the keynote of this wonderful assembly was the unity of the human race and the brotherhood of man. Whatever the subject discussed the brotherhood of man was never lost sight of. It was advocated and emphasized by the followers of every sect and creed and all from the same platform. With this as a basis of equality of rights and opportunity, fair play in the race of life was urged by both Jew and Gentile. [217]

Scarborough continues to outline the other functions and encounters connected with the Congress. After visiting Cambridge University, he and the wife are off to Paris.  He returns to the theme of the Congress at the end of the chapter.

In the end we were at home again to receive a glad welcome and to report the Congress to school and friends, back from the great Races Congress, hoping that the men and women who claim to be such firm believers in the brotherhood of man will practice what they preach, and will help hasten the day when there will be no race problem. The future will show whether there has been any real substantial gain by such a concerted movement. [224]

Ouch!

Richard Wright: Haiku / Hajko #163

             Haiku #163
        de Richard Wright

       As the music stops,
Flooding strongly to the ear,
       The sound of spring rain.

          Hajko #163
Tradukis Ralph Dumain

       Muzikinundo
Al orelo haltas, ek
       Pluvprintempa son'.

FONTO: Wright, Richard. Haiku: This Other World, edited & with notes and afterword by Yoshinobu Hakutani & Robert L.Tener, introduction by Julia Wright (New York: Arcade Publishing, 1998), p. 41.

Richard Wright: Haiku / Hajko #1

              Haiku #1
        by Richard Wright

        I am nobody:
A red sinking autumn sun
        Took my name away.

          *   *   *   *   *   *

               Hajko #1
          de Richard Wright
     tradukis Ralph Dumain

       Dronis mia nom'
Kun aŭtuna ruĝa sun':
       Mi--ne plu person'.

---

References / Referencoj:

Wright, Richard. Haiku: This Other World, edited & with notes and afterword by Yoshinobu Hakutani & Robert L.Tener, introduction by Julia Wright (New York: Arcade Publishing, 1998), p. 1.

Wright, Richard [Wright, Rikardo], trad. K. St. “Negreto” [Black Boy], Sennacieca Revuo, n-ro 93, 1965, p. 50-53. (Epizodo el ... / excerpt from Black Boy in Esperanto translation)

William Sanders Scarborough & Volapük in the Black Press

William Sanders Scarborough (1852-1926) was one of the most outstanding of outstanding Black American intellectuals of the 19th and early 20th centuries, individual scholars who, because of the dire predicament of Black Americans, assumed all the roles a Black professional person could fill: writer, educator, professor, administrator, civil rights advocate and leader . . .Scarborough was born into slavery and rose to become a leading scholar of the Greek and Latin classics and president of Wilberforce University.

Scarborough was resurrected from the forgetfulness of history with the publication of two books, edited by Michele Valerie Ronnick: The Autobiography of William Sanders Scarborough: An American Journey From Slavery to Scholarship (2005) and The Works of William Sanders Scarborough: Black Classicist and Race Leader (2006).

In 2010, in the course of preparing a lecture on the 100th anniversary of the Universal Esperanto Congress in Washington, DC, in addition to researching the mainstream American press for relevant articles, I decided to search the databases of the Black press for reports on Esperanto and the quest for an international language. Here are the articles on Volapük, now on my web site:

• Volapük in the Black Press, 1888 
• Volapuk (Chicago Defender, 1911)

Note that the two signed articles, from August 1888, were authored by Scarborough. Given that Esperanto saw the light of day only in 1887, 1888 was apparently too soon for the American philological community to compare it to Volapük. (I don't recall when Esperanto first captured attention of someone in the anglophone world. It did not take long.)

I found another reference to Volapük in Scarborough's Works. Here is the quote with the bibliographical information on the original publication. Note also that this article was written in the heat of the imperialist scramble to carve up Africa:

The influence of civilization is a mighty lever in shaping the destiny of language. Dialects crumble before it, and the diversity of tongues drifts toward unity. The language of the intelligent must supersede, wholly or in part, that of the unintelligent wherever they come in contact, either by displacing it or fashioning it after its own mold. As the weaker languages and dialects of Europe have disappeared before the light of intelligence, so will the languages and dialects of Africa drop out of existence, one by one, it may be, as the same influence shall quicken and permeate the people. One by one will the stronger swallow up the weak, until the speech of the dominant people shall prevail, jargon first, perhaps, extinction later. Doubtless many more dialects than now exist have passed away, some of them leaving not a relic behind to tell the story of their existence, while of others bare skeletons of speech may be found here and there, but hardly enough to indicate their linguistic relations. The forces that produced these changes are still at work, but in a greater degree; and, though we can make no definite statement as to the results growing out of the invasion of Africa by foreign languages, yet again we believe that the inflectional will survive the uninflectional languages of the world. No artificial language can stand the test of time. In fact, it will hardly gain a foothold, but like Volapük, will die in its infancy. 5 [footnote clarifying Volapük] 

SOURCE: Works, p. 242. Original source: "Function and future of foreign languages in Africa," Methodist Review 76, November-December 1894, pp. 890-899.

Poul Thorsen kontraŭ rasismo (2)

Mi jam blogis pri poemoj kaj eseoj de Poul Thorsen pri rasismo. La poemo pri Josephine Baker mi memoras de kvar jardekoj; la aliajn mi trovis pli lastatempe.

• Al Josephine Baker
•  Rasismo
• Antaŭjuĝoj: Filozofia problemaro

Lastatempe mi trovis pluajn poemetojn (inkluzive de la poemetoj "pluk"-aj) pri rasismo. Ili troveblas inter enretigitaj poemoj de Thorsen miareteje. Mi republikigas ilin jene:

Afriko

La trakto en novaj landoj
al blankaj, pli fruaj regantoj
laŭ plene egalaj reguloj
estas pli ol meritas blankuloj.

Blankalogio

Usona blankulo delklaris sen honto:
Malŝatas mi du malĝustaĵojn de l' mondo:
Diskriminacion pro rasa integro
kaj devon dividi bufedon kun negro.

Richard Brautigan en Esperanto

Mi legis plurajn romanojn de usona verkisto Richard Brautigan (1935-1984) antaŭ pli ol 40 jaroj. Iu kritikisto nomis novan ĝenron “Brautiganaĵo.“ Estas malfacile priskribi tion, sed temas pri originala speco de leĝera fikcio. Li kutimis miksi nekongruajn erojn en siaj fikciaj konstruaĵoj. Brautigan ŝajnis kombinaĵo de hipio kaj anakronismaĵo. Mia favorata el legitaj romanoj estis En Akvomelona Sukero, teme interesa. Mi ne memoras, ĉu mi legis lian poezion. Mi taksis lin lerta verkisto, sed artefarite naiva, ne tre serioze taksinda, krom je tiu unu romano.

Nu, post pluraj jaroj, li aperis en mia urbo Buffalo, en aŭditorio de la Artmuzeo Albright-Knox, por deklami el sia verkaro, kune kun la pionira negra verkistino Ntozake Shange. Stranga parigo, sed finfine amuza, ĉar mi rikanemis ambaŭ kaj juĝis ilin pozistoj. 

Pri Shange, fama pro dramverko Por Negrinoj Kiuj Konsideras Memmortigon Kiam Ĉielarko Troas, mi memoras nur unu poemon, en kiu ŝi multfoje ripetas la verson “Midzu min kaj portu kafon!“

Dum atendante prezenton, Brautigan kaŭris flanke de la scenejo. Jen stranga maldigna pozicio, mi pensis. Kiam Brautigan parolis, li ŝajnis tre milda, naiva viro, al kiu mankas memestimo.

Antaŭ iu deklamo, Brautigan avertis pri ebla ofendo al iuj ĉeestantoj pro malkaŝaj seksaj esprimaĵoj. Li kriis: “Mi ne volas ofendi iun ajn!“ Neniu foriris.

Post laŭtlego de alia poemo, Brautigan diris: “Eble tiuj, kiuj malŝatas mian poezion, pravas.“  Jes ja!

Se la afero ne estus tiom mokinda, mi ja kompatus lin pro tia maldigna memmontro. Ne estis surprizo je mi, kiam, post kelkaj jaroj, Brautigan sin mortigis.

Mi lastatempe ricevis numeron de revuo La Kancerkliniko el 1978, en kiu aperas kelkaj poemoj de Brautigan tradukitaj de Kris Long. Do jen:

Richard Brautigan [poemoj], tradukis kun noto Kris Long

Langston Hughes en Esperanto

Ĵus aperis Esperanta traduko de fama poemo de negra-usona verkisto Langston Hughes:

Harlemo (Harlem), tradukis Joshua "Sproŝŭa" Birns-Sprague

Estas iomete plu da Hughes en Esperanto:

Kvar Poemoj de Langston Hughes, tradukis Carlos A. Castrillón

La poemoj: Ankaŭ Mi Prikantas Amerikon, Negraj Laboristoj, La Minejoj de Johannesburg, Mi Estas Negro

. . . Kaj mia traduko:

"Adiaŭ Kristo" [Goodbye Christ], tradukis R. Dumain

Mi eltrovis forgesitan recenzon en Literatura Mondo:

Observo: Negraj Poetoj en Ameriko [Recenzo de “L.”]

Mi memoras, ke en 1987, mi diskutis kun la tiama vicprezidanto de la Esperanto-Societo de Vaŝingtono komunan deziron traduki verkojn de Hughes, li prozajn, mi poeziajn. Eble de tempo al tempo mi provetis. Mi memoras nur provojn traduki la faman poemon "The Negro Speaks of Rivers" [La Negro Rakontas pri Riveroj].

Mi ne plenumis tiun aferon, sed ĉe mia retejo vi trovos miajn Esperantajn tradukojn de verkoj de Paul Robeson, Duke Ellington, LeRoi Jones/Amiri Baraka, kaj miajn proprajn Esperantajn poemojn pri ĵazmuzikistoj John Coltrane, Hilton Ruiz, kaj Miles Davis.

John McWhorter on conlangs

 John McWhorter is a linguist specializing in creole languages and a political reactionary focused on problems of race. In more recent years he has been addressing the public also on matters of language. In this video, he turns his attention to conlangs:

Are Elvish, Klingon, Dothraki and Na'vi real languages?


McWhorter affirms that these conlangs exhibit all the features of real languages including fully elaborated grammars, speech communities, and linguistic change over time.

Note also that the development of these languages is tied to, and most importantly originated in,  science fictional world-building. 

As I indicated in a previous post, McWhorter has confessed to knowing Esperanto. If these hobby languages can be justified as real languages, then Esperanto deserves linguistic legitimation all the more. I would like to see McWhorter do a video or podcast on this infinitely more important constructed language, Esperanto, which builds on the real world, has a speech community that functions in the real world (with unfortunate exceptions), serves a useful purpose, and can profit far more from validation from linguists.

James Baldwin & Esperanto

La 2-a de aŭgusto estas la naskiĝtago de la grava usona verkisto James Baldwin (1924–1987). Laŭ mia scio ne ekzistas traduko de iu verko de Baldwin en Esperanto, sed Baldwin menciis Esperanton unufoje:

"The Precarious Vogue of Ingmar Bergman," by James Baldwin, Esquire, April 1960.

Temas pri intervjuo al filmverkisto Bergman. Do:

"The visitor's chair in which I sat was placed at an angle to the door, which proximity, each time that I was there, led to much bumping and scraping and smiling exchanges in Esperanto."

 Jen diskuto el julio 2011 pri la koncerna frazo:

bumping and scraping and smiling exchanges in Esperanto

Ne estas artikolo pri Baldwin en Vikipedio, sed estas citaĵoj de Baldwin kun Esperantaj tradukoj en Vikicitaro.

Mi blogis kaj recenzis pri Baldwin anglalingve.

Esperantisto recenzas "The Help"

The Help: Historio pri reciproka liberiĝo de Stanislao Belov, La Ondo de Esperanto, 2012, № 6 (212).

Mi ne spektis ĉi tiun filmon, do mi ne povas taksi la koncernan recenzon, kaj kompreneble ne la filmon mem. Mi ĝenerale estas malfidema pri ĉi-specaj filmoj. Do mi scivolas, ĉu fremdulo lertas analizi ĉi tiajn aferojn. Kaj se temas pri ideologie konstruata solidareco inter blankulinoj kaj nigrulinoj, mi estas duoble suspektema. Sed mi ne kapablas juĝi sole surbaze de recenzo. Ŝajnas, dankinde, ke la recenzinto estas sufiĉe perceptema.

Samuel R. Delany, sciencfikcio, & interlingvistiko

La temo de interlingvistiko plurfoje interagas kun la sfero de sciencfikcio. Kompreneble, artefaritaj lingvoj por literaturaj/artaj celoj, iam la kaŝplezuro de J. R. R. Tolkien, multobliĝis en la pasintaj du jardekoj, kaj oni trovas plurajn artefaritajn lingvojn konstruitajn speciale por sciencfikciaj romanoj aŭ filmoj. Plej ofte ili estas esence trivialaĵoj, sed de tempo al tempo eniras filozofie interesaj aŭ incitaj ideoj.

Nu, mi dokumentis anglalingvajn verkojn kiuj traktas lingvajn konceptojn en sciencfikciaj verkoj en mia bibliografio:

Philosophical and Universal Languages, 1600-1800, and Related Themes: Selected Bibliography

Jen kelkaj koncernaj verkoj:

Barnes, Myra Edwards. Linguistics and Languages in Science Fiction-Fantasy. New York: Arno Press, 1975 (1971).

Conley, Tim; Cain, Stephen. Encyclopedia of Fictional and Fantastic Languages, foreword by Ursula K. Le Guin. Westport, CT: Greenwood Press, 2006.

Meyers, Walter E. Aliens and Linguists: Language Study and Science Fiction. Athens: University of Georgia Press, 1980.

Pli grava ol la nura ekzisto de artefaritaj lingvoj estas la esplorataj filozofiaj konceptoj pri la lingvo. Ekzemple, jen libro, nomita klasikaĵo, kiun mi akiris sed ankoraŭ ne legis:

The Embedding, de Ian Watson.

Nu, mia favorata scienfikcia verkisto (rigardu foton supre) kiu aperis en la 1960aj jaroj estas la genia Samuel R. Delany (1942- ), kiu cetere estas la unua sukcesa usonnegra sciencfikcia verkisto, kaj ankaŭ geja (ambaŭ faktoj kiuj disfamiĝis dum la progreso de lia kariero).

Oni trovos interesajn konceptojn pri la lingvo en la  romano Babel-17 (1966). Ĉi tiu afero kaj sia konekso kun la historio de artefaritaj lingvoj estas esplorata en la jenaj artikoloj:

Collings, Michael R. “Samuel R. Delany and John Wilkins: Artificial Languages, Science, and Science Fiction," in Reflections on the Fantastic: Selected Es says from the Fourth International Conference on the Fantastic in the Arts, edited by Michael R. Collings (New York: Greenwood Press, 1986), pp. 61-68.

Malmgren, Carl. “The Languages of Science Fiction: Samuel R. Delany’s Babel-17,” in Ash of Stars: On the Writing of Samuel R. Delany, edited by James Sallis (Jackson: University Press of Mississippi, 1996), pp. 3-16. (Originally published in Extrapolation, vol. 34, no. 1.)

Mi ne memoras ajnan tradukon aŭ mencion de Delany en Esperanto. La jena retpaĝo resumas la temon kaj ties variantojn en sciencfikcio:


Future Language (Atomic Rockets, June 17, 2012)

Enestas mencio de Esperanto kaj Harry Harrison (fakte lastatempe mortinta), sed nur negative kiel difektplena lingvo.

Mi referencis la romanon de Delany Empire Star [Imperi-Stelo] (1966) en mia anglalingva omaĝo al esperantista verkisto Endre Tóth (kiun kune kun alia materialo mi baldaŭ tradukos Esperanten):

A Memorial Tribute to Endre Toth

Tiurilate mi citis por komparo la konceptaron inventitan por tiu verko de Delany: Simplex, Complex, and Multiplex [simpleco, komplekseco, plurplekseco].

Black Steampunk / Negra Vaporpunko

I have no investment in steampunk as a lifestyle/subculture or as a literary/artistic genre, but I do think it is a significant phenomenon and symptomatic of our time. It is the futurism of the past, and that it should surface as a recognizable phenomenon and be named in the present is probably not accidental. (Of course there were manifestations of steampunk long before it became a category, but I’m referring to its emergence as a conscious movement.) Why now the futurism of the past?

The fantasy future of unlimited possibilities coexists, even as it did a century ago, with the fantasy of a terminal disaster much closer to realization. The contours of futurism have already been mapped out. Not only do we live in an alleged postmodern age, but we live in a combinatorial age, and a retrospective age. Our society has already reached the peak of real abstraction. We look backwards toward origins, reevaluating the past, the present, and the path taken in between.

Steampunk matters, I think, because the tangible origins of science fiction, of futurism, and of what has been constructed throughout the twentieth century, is really the nineteenth century. Science and technology as well as the projective imagination reached a critical point in that century, and so, rather than with foraging, pastoral, agricultural, feudal, mercantile, or emergent industrial society, the future originates in the nineteenth century.

Steampunk, with its odd mixture of futurism and the quaint and outdated Victorian aesthetic, combines and naturally merges with the parallel genre of alternate history, which itself could be considered the fantasy counterpart of the historical novel, which has also taken on a new flavor in recent decades. And this retrospective consciousness is also a reflexive consciousness. We are already aware of fundamentally changed assumptions in contrast to those of the 1940s, ‘50s, ‘60s, and ‘70s, so when we look back more than a century, we are not just trying to recreate a bygone era but to be aware of its presuppositions, and from there postulate alternate histories.

(This retrospective consciousness enters into historical Jewish fiction as well, which is where Esperanto now shows up as one of those utopian possibilities of a long-lost era. But Esperanto and Volapük show up outside of Jewish preoccupations as well.)

Of course, any subculture can end up as yet another thoughtless, escapist refuge. There is no novelty left in subcultures, though of course creativity can be found anywhere. Still, this awareness of the ability to manipulate cultural codes has many twists. And so there is not only steampunk, but there is black steampunk, as there is already Afrofuturism, another conceptual category constructed many decades after its manifestations appeared in practice.

Which brings me to black steampunk. Maybe, in the spirit of retro, it should be called Negro steampunk. In any case, here are some manifestations of said orientation.

Beyond Victoriana

State of Black Sci-Fi 2012: Why I love Steampunk!
Balogun, 23 Jan 2012

The State of Black SF 2012: Why I love Steampunk 
Valjeanne’s Blog, January 24, 2012

Guest Post: Steampunk/Alt History Week
Living in Color by Tanita Davis
SFWA Blog, December 23, 2010

The Intersection of Race and Steampunk: Colonialism’s After-Effects & Other Stories, from a Steampunk of Colour’s Perspective
By jha
Racialicious (blog), June 24, 2009

Do Goggles Block the Sun? Steampunk in Africa
Clay and Susan Griffith
Tor.com, Oct. 28, 2010

Steampunk Webcomic Set in Africa
By Manny, Steampunk Costume, June 11, 2010

Africa: "Steampunk Values." Bushpunk Slums
Bombasticelement.org, November 22, 2010

African Empires
By G. D. Falksen
Steampunk Fashion, June 30, 2009

Steampunk Author Balogun Oyabode Abeegunde Writes Harriet Tubman as an Extraordinary Gentlewoman!
Alicia McCalla, December 5, 2011

Interview with the African American Steampunk Author of "Moses: The Chronicles of Harriet Tubman"
Yahoo group discussion, Dec. 6, 2011

Steampunk: What it is, why I came to like it, and why I think it’ll stick around
The Clockwork Century, August 8, 2009

Books: Yet Another Ramble About Steampunk Romance
The Fancy Reader, Dec. 12, 2011

African steampunk merchandise
Etsy

Esperantistoj, iam mi tradukos miajn cerbumaĵojn pri vaporpunko al Esperanto. La temo rilatas al Esperanto pro la apero de Esperanto en historiaj kaj ukroniaj fikciaĵoj, kaj pro la fakto ke Esperanto estas samtempa kun la vaporpunka erao. Legu miajn antaŭan afiŝojn pri vaporpunko kaj ukronio.

Harlema Renesanco en Literatura Mondo (1)

Feliĉan Zamenhoftagon!

La lastatempa enretigo de la plej eminenta iama literatura revuo en Esperanto, Literatura Mondo, estas nekalkuleble valora afero:

Literatura Mondo 1922-1949

Troveblas en la arkivo eble neatentitaj trezoroj. Plej interesa por mi nun estas la eltrovo de manpleno da recenzoj, artikoloj, kaj artbildoj reference al la Harlema Renesanco de la 1920aj jaroj en la fama negra kvartalo de Novjorkurbo. Mi komencas mian ekspluatadon de tiu materialo, kiu aperis inter 1931 kaj 1934, per aparta enretigo de la jena artikolo:

“L.” “ Observo: Negraj Poetoj en Ameriko” [recenzo], en Literatura Mondo, majo 1934 (#4), p. 79.

Mi bezonas eltrovi, kiu estas "L."

Rimarku, ke "Observo" estas la ĝenerala rubriko por recenzoj.

Miareteje troveblas mia transskribo kun notoj kaj retligo al la koncerna numero, plus aliaj rilataj retligoj.

Jen mia dua enretigo, kun notoj, de recenzo el 1934:

“Observo: Van Vechten: Negra Ĉielo” [Recenzo], en Literatura Mondo, novembro 1934 (#9), p. 175-6.

La recenzinto ne tradukis la nuntempe abomenatan vorton kiu signifas "negraĉo"-n. Van Vechten fakte apartenis al la tiutempa speco de blankuloj negroamantaj; mi supozas ke li intencis uzi la vorton idiotisme, ne senhonorige.

Mi intencas enretigi la ceterajn rilatajn aferojn kaj traduki ĉi tiujn kaj ceterajn anglalingven.

We Shall Overcome / Venkos Ni en Gloro

"We Shall Overcome" fariĝis kvazaŭ-himno de la usona homrajta movado de la negra popolo en la 60aj jaroj. Troveblas la vortoj de la kanzono plurloke interrete, ekz.: We Shall Overcome.

Ekzistas ankaŭ Esperanta traduko: Venkos ni en gloro, esperantigis Wouter PILGER.

Laŭmemore, mi trovis kelkajn variaĵojn en la stancaro. Mi kredas ke mi memoras, sed ne trovis, stancon kiu komenciĝas "Black and white together" (blankuloj & nigruloj kune).

Universala Kongreso pri Rasoj post 100 jaroj (The Universal Races Congress 100 years on)

Kion dividas Felix Adler, Israel Zangwill, Franz Boas, W. E. B. Du Bois, kaj L. L. Zamenhof? Partopreno en la Unua (kaj lasta) Universala Kongreso pri Rasoj en Londono, 1911. Krom mi, mi trovis nur unu homon— Bahaano— kiu konscias pri ĉi tiu datreveno. Fakte, en interparoloj eĉ kun specialistoj pri afrikusonana literaturo, mi eltrovis, ke la ekzisto de ĉi tiu kongreso estas nekonita. Sed ĉi tiu kongreso estis mejloŝtono en la ideologia lukto kontraŭ la ĉiea kaj ĉiupova rasismo de la epoko. Nesurprize, ŝlosilan rolon, organizan kaj/aŭ intelektan, ludis judoj kaj negroj, sed partoprenis intelektuloj el la tuta mondo.

Mi trovas nenian publikan agnoskon de ĉi tiu jubileo nek programon por rememorigi ĝin. Do kion mi faru por ŝanĝi ĉi tiun situacion? Unue, mi kompilis bibliografion pri la temo, ĵus publikigita interrete:

First Universal Races Congress, London, July 26-29, 1911: Selected Bibliography
[Bibliografio pri la Unua Universala Kongreso pri Rasoj en Londono, 26-29 julio 1911]

Cetere, konsultu ĉi tiun blogon pri progreso ĉi-afere.  Mi ne scias ĝuste pluajn rezultojn anticipi. Mia venonta paŝo estas kontakti personojn aŭ instancojn kiuj eble interesiĝus. Ekz. ĉi tiu afero potenciale interesus esperantistojn, bahaanojn, humanistajn judojn, kaj adeptojn de negra historio. Eble mi verkos ion pri la afero.

Legante la fakan literaturon, mi konstatas la ideologian kompleksecon de la epoko, ankaŭ en la pensaroj de tiuj kiuj plej urĝe bezonis senmistifikigi la koncepton de raso. Mi legas precipe pri Du Bois, Boas, kaj diversaj judaj intelektuloj. Ankaŭ interesas la posta influo de ĉi tiu kongreso, ekz. en la verko de pionira aŭtodidakta afrikusonana historiografo J. A. Rogers, kiu citis interalie Zamenhofon en sia ŝlosila polemika dialogo de 1917, From Superman to Man (De Superhomo al Homo).

J. A. Rogers, L. L. Zamenhof, & la Universala Kongreso pri Rasoj en 1911 (2)

Mi jam blogis anglalingve ĉi-teme kaj komentis pri la kontribuaĵo de Zamenhof. Nun mi anoncas du novaĵojn.

Mi enretigis ĉerpaĵon de la libro de J[oel] A[ugustus] Rogers (1880 - 1966) unue eldonita en 1917, From "Superman" to Man [De Superhomo al Homo]:

Race, Equality of Intellect, & the History of Civilization by J. A. Rogers
[Raso, Egaleco de Inteligenteco, & la Historio de Civilizacioj]

Ĉi tie oni trovas la esencajn stilon kaj enhavon de la argumentado de Rogers kontraŭ la rasismo de blankuloj tiam hegemonia.

Rogers estis aŭtodidakta historiisto kaj dokumentisto kiu per siaj verkoj agitis dum jardekoj kontraŭ blankula rasismo kaj strebis meti en historian konscion la kontribuojn de negroj, kiel aliaj, al usona kaj al monda civilizacio.

Notu ankaŭ la utiligon de materialo el la Unua (kaj lasta) Universala Kongreso pri Rasoj kiu okazis en Londono en 1911. Rogers eĉ favore citas Zamenhof. Poste, Rogers iom ĝustigas la historion kontraŭ la ĝenerala supozo ke nigrula Afriko kontribuis nenion al civilizacio (supozo ankaŭ je Zamenhof).

Ĉi-jare okazas la jarcenta datreveno de tiu kongreso. Ŝajne neniu konscias ĉi tiun fakton aŭ eĉ la ekziston de ĉi tiu influoza evento. Mi celas iel interveni pri ĉi tiu situacio. Do jen mia kontribuaĵo:

First Universal Races Congress, London, July 26-29, 1911: Selected Bibliography
[Bibliografio pri la Unua Universala Kongreso pri Rasoj en Londono, 26-29 julio 1911]

Aldone al ĉi-blogaj afiŝoj, pluaj (anglalingvaj) afiŝoj troveblas ĉe mia blogo Reason & Society [Racio & Socio].

J. A. Rogers, L. L. Zamenhof, and the Universal Races Congress of 1911

J[oel] A[ugustus] Rogers (1880 - 1966) was an eminent Black American autodidactic historian who spent decades marshaling evidence to dispel the myth of race and racial supremacy and to restore the contributions of the African diaspora to historical memory. I came across his work again while researching the history and impact of the First Universal Races Congress of 1911 (which was to be the last).

This year marks the centennial of that congress, and nobody seems to be noticing except for a Baha'i blogger, Bahram Nadimi:

Twentieth Century Renaissance and Race Unity

Nadimi even mentions W. E. B. Du Bois and  Zamenhof in the same sentence!

Otherwise, it seems no one has heard of the Universal Races Congress. I hope to rectify this situation.

Aside from consulting the Proceedings of the congress itself, I have been seeking out relatively contemporary secondary literature and have begun to look at reviews of the congress within its own time frame. I've learned quite a bit about the ideological variables that went into that conference both on the part of its "non-white" as well its European and Euro-American participants. I will comment more on this as well as the larger vision of my project another time.

So far I'm not finding any references to Zamenhof in the contemporary secondary literature. While I consider Zamenhof a relatively minor player in this scenario, I am finding that a comparison of his ideas to those of other contributors will yield some non-trivial insights. But there is also the secondary literature of the time. Of interest is one reference to Zamenhof I've found in Rogers' landmark 1917 novel From "Superman" to Man. (Note the anti-Nietzschean title.) The black protagonist Dixon carries on a running argument with a white supremacist. At some point Dixon invokes the Universal Races Congress and its consensus that all races are congenitally equal. He quotes Spiller, Finot, and Zamenhof. Zamenhof:

Give the Africans, without any mingling of rancour or oppression, a high and humane civilisation, and you will find that their mental level will not differ from ours. Abolish the whole of our civilisation, and our mind will sink to the level of that of an African cannibal. It is not a difference of mentality in the race, but a difference of instruction.

Now this is curious. The reference to African "cannibals" makes us wince today, but the larger argument is Zamenhof's refutation of any meaningful racial distinctions. Rogers is prepared for the next move. The racist senator seems willing to concede the point of innate capacity, but he goes on a hysterical tirade claiming that the Negro has contributed absolutely nothing to world civilization. Rogers' mouthpiece Dixon calmly refutes the popular superstition that Negro history begins with slavery, reaching back to antiquity to prove the opposite. This then, is the explicit rejoinder to the confirmed bigot and the implicit response to well-meaning Zamenhof's erroneous assumptions.

It is important to note also that while Zamenhof's assumptions about Africans grate on us today, Zamenhof also rejects essentialist assumptions held by his contemporaries, including many of the participating "non-white" intellectuals. This in my view is very much related to Zamenhof's demystification of the collective identity of European Jews—that slice of the world he knew best.

Paul Robeson ne-tradukita

Antaŭe mi menciis mian tradukon "Ligoj de Frateco". Nu, jen la originala teksto, en la angla:

“Bonds of Brotherhood” by Paul Robeson

Kaj se vi legpovas la anglan lingvon, vi nepre trovos la jenan interesega:

"Performing Black-Jewish Symbiosis: The 'Hassidic Chant' of Paul Robeson"
by Jonathan Karp

Ĉiuokaze, nepre aŭskultu la "Ĥasidan Ĉanton":

"Hassidic Chant" sung by / kantas Paul Robeson
(YouTube)

Kaj hodiaŭ estas la naskiĝtago de Martin Luther King, Jr.