Pri Sándor Szathmári kun Éva Tófalvy en 2024

Blazio Vaha raportetis pri prelego de Éva TÓFALVY kaj iom ampleksigis pro mia peto. Do jen kunmetitaj afiŝoj liaj el Facebook, 27-28 septembro 2024:

Hieraŭ, la 26an de Septembro 2024a, mi aŭskultis interesan prelegon de Éva TÓFALVY pri la vivo kaj verkoj (romanoj, noveloj) de Sándor SZATHMÁRI. Ŝi emfazis gravecon de socia kritiko en liaj verkoj.

Estis interese vidi kontrastojn de la ideoj, kiujn esprimas liaj verkoj, kaj la vivopraktiko, politika agado, konduto de la aŭtoro. Éva TÓFALVY sukcesis veki en la publiko simpation al la verkisto, kiu ŝajne suferis pro la kontraŭdiroj, kiujn li spertis inter politikaj idealoj, aspiroj, celoj, idealoj kaj ilia tordado — kun misrealiĝo kaj do kun deprimaj rezultoj.

S-ro Ralph DUMAIN estis min demandinta pri kontraŭdiroj en la vivo de Sándor SZATHMÁRI (li konas kontraŭdirojn en la verkaro, sed — jen la esenco de lia demando — temas pri kiuj kontraŭdiroj en lia vivo, en la vivo de Szathmári mem?). —

Mi rememoris fragmentojn el la prelego de Éva, kaj mi reagis surbaze de tio. Mi kopios mian reagon ĉi tie. [….] Jen do.:

1) Eva TÓFALVY prezentas Vojaĝo,n al Kazohinio (la romanon de SZATHMÁRI) mem, kiel spegulon de ia duobla rilato al ebloj de homaj socioj. Hinoj volas igi ĉion racia. Behinoj igas ĉion ĥaose konvencia, kun superstiĉoj. Eble iuj interpretas tion, kiel homajn sociojn pozitivan kaj negativan, respektive, sed laŭ prezento de Eva TÓFALVY la du "flankoj" reciproke kritikas sin, neniu flanko estas bona, pozitiva.

2) Szathmári simpatiis al (komunisma) maldekstro, liaj idealoj estis maldekstraj (antaŭ la dua mondmilito), sed pseŭdonime li verkadis a

rtikolojn por dekstraj, faŝismema(j) revuo(j) — mi mem bezonus pliprecizigon, mi demandos Éva-n TÓFALVY pri la konkreta(j) gazeto(j).

3) SZATHMÁRI verkis trilogion kun titolo Hiába (Vane), en kiu li prezentas estontan (kvazaŭ)-komunismon, kies socio konsistas el tre subremata kaj tre subpremantaj socio-partoj (klasoj), do ni diru li prezentas (estontan) socion, kiu konsideras sin egalisme justa (komunismo), sed, efektive estas faŝisma, plena de subpremado kaj ekspluatado kaj centra perforto. — Estas kontraŭdiro ankaŭ, ke Szathmári estis sin pensinta maldekstrema, tamen post la dua mondmilito, kiam la ŝtato deklaris sin maldekstra, liaj verkoj ne povis aperi en Hungario, li devis "fuĝi" al Esperantlingva eldonado de sia verko.

Éva TÓFALVY (preleginto),
István SZABOLCS
(sub kromnomo Steĉjo, en blanka ĉemizo, doninto de la foto)
& Balázs WACHA, post prelego de Éva TÓFALVY.

Julian Tuwim pere de Izrael Lejzerowicz

Jen miareteje:

“Dancanta Sokrato” de Juljan [Julian] Tuwim, el la pola trad. I. Lejzerovicz [Lejzerowicz]

Atentu ankaŭ recenzon de poemaro Poeziaĵoj (1956):

Pri Poeziaĵoj de Julian Tuwim de K. R. C. Sturmer (en La nica literatura revuo, 3/2, Novembro-Decembro 1957, p. 73-74)

Kvankam ĝi estas anglalingva, mi menciu ankaŭ nekonatan omaĝpoemon de la aŭstralia marksista verkisto kaj intelektulo Jack Lindsay:

“The Poems Hidden in the Ghetto: to Julian Tuwim in Warsaw” [La poemoj kaŝitaj en la getto: al Julian Tuwin en Varsovio] by Jack Lindsay

Carnap, Esperantisto

La 14-an de septembro, okaze de la datreveno de la morto de la filozofo Rudolf Carnap (1891-1970), Antonio De Salvo afiŝis:

Rudolf Carnap (14 Septembro 2018)

Troveblas tie biografieto kun intelekta kaj politika kunteksto. Rimarku, ekz.:

Kuriozaĵo: forkurinte el Germanio pro siaj maldekstraj ideoj, Carnap spertis similajn malfacilaĵojn ankaŭ en Usono, kiam, en 1953, li devis rifuzi la nomumon ĉe la Universitato de Kalifornio por ne subskribi la ĵuron de fideleco en la erao de la tiel dirita Makartiismo

Tion sekvas ĉerpaĵo el mia traduko de Sekcio 11, “Lingvoplanado” de “Intelekta Aŭtobiografio” de Rudolf Carnap, kiun vi trovos ĉe mia retejo.

Referencoj:

• "Lingvoplanado" (Language Planning) de Rudolf Carnap
• Carnap pri Wittgenstein kaj Esperanto
• Wittgenstein on Esperanto
• Ludwig Wittgenstein and Constructed Languages: Wittgenstein, Esperanto by T. Peter Park

Miyamoto Masao: Susura maro

"Yasuo Tabuchi kaj Lee Jungkee deklamas la poemon 'Susura maro' [el Invit' al japanesko] de Miyamoto Masao, kadre de la programero "Vivu la teatro" de la 77a Hispana Kongreso de Esperanto, okazinta kune kun la 51a ILEI-Kongreso en Madrido en julio de 2018."

On Carnap as an Esperantist & cosmopolitan (vs Heidegger)

As the philosopher Michael Friedman has recently shown, Carnap knew Heidegger’s work and standpoints well, and had read him quite seriously. He attended the debate between Heidegger and Cassirer at Davos in 1929 and took a walk with Heidegger and conversed with him in a café. He studied Sein und Zeit (Being and Time) and expounded its philosophical purpose to the Vienna Circle around Moritz Schlick as an entrée to the group. Heidegger represented a rival means and approach to “overcoming metaphysics,” the task that this magician of the Black Forest promised to accomplish by going back to a more primordial, prerational sense of human existence, its elementary Dasein, which stood as the opposite of the progress of science and cosmopolitan modernity. Once Heidegger had turned Nazi, Schlick had been murdered, and Carnap, Neurath, and Philipp Frank—along with their allies Hans Reichenbach and Carl Hempel in Berlin— began to migrate West, away from anti-Semitic repression, their political conflict with the forces of the xenophobic Right filled out and extended the terms of the methodological conflict.

This was the original “linguistic turn.” Recent biographies have strongly humanized Rudolf Carnap away from the image of a stern logician and into a true man of enlightenment and a utopian of international cooperation. Carnap favored the construction of “ideal languages” both in logic and in reality, artificial languages that could overcome the errors and historical demerits of natural language, not from any disapproval of human history but because he maintained the cosmopolitan Enlightenment ethos of Kant’s “Perpetual Peace,” as in his love of Esperanto. Friedman has pointed out the touching rhapsody in Carnap’s intellectual autobiography when he recounts teaching himself the language at the age of fourteen and attending a performance of Goethe’s noble Iphigenia performed in the rationalized international language. “It was a stirring and uplifting experience for me to hear this drama, inspired by the ideal of one humanity, expressed in the new medium which made it possible for thousands of spectators from many countries to understand it.” After the tragedy of World War I, young man Carnap hiked through Finland, Estonia, Latvia, and Lithuania with a Bulgarian friend: “We stayed with hospitable Esperantists and made contact with many people in these countries. We talked about all kinds of problems in public and in personal life, always, of course, in Esperanto.”

SOURCE: Greif, Mark. The Age of the Crisis of Man: Thought and Fiction in America, 1933–1973 (Princeton University Press, 2015), chapter 10--Universal Philosophy and Antihumanist Theory, pp. 288-289.

Gregor Benton on the proletarian Esperanto movement

I vaguely recall the name Gregor Benton from somewhere; I assume he surfaced somewhere in my erstwhile study of the history of Trotskyism. I see that he is a specialist on China and that he has published on Chinese Trotskyism, Maoism, and Chinese communism overall.

I am familiar with Jacobin magazine. In a country where the very name of Marx is taboo, Jacobin is the most widely known Marxist magazine in the country, "widely" being a relative term but at least not totally invisible among the intellectual reading public. Many years ago, when the magazine was still in gestation, at least one person involved in it was interested in interviewing me on C.L.R. James, but this never materialized.

Nobody in the USA, on the left or otherwise, cares about Esperanto, so I was quite surprised when this article surfaced in Jacobin and by which author:

"Communism in Words" by Gregor Benton

"A brief history of Esperanto, the language intimately tied to the common destiny of the working class."

I can imagine the horror of many American Esperantists to see Esperanto associated with communism in this way, though there are some who have mentioned the proletarian Esperanto movement as an historical phenomenon. Benton's father, who fought against the fascists in the Spanish Civil War, defended Esperanto to comrades who dismissed it, using the phrase "communism in words" (which I have never seen anywhere else). Gregor himself learned Esperanto and delivered a euology to his father in Esperanto for the Catalan Esperanto Association.

This is a very good article, with a good historical overview and an objective assessment, advocating Esperanto in a realistic way without hype and cultism, and even with his particular interest as a man of the left.

Benton provides a capsule summary of Zamenhof and of the Esperanto movement's history and present status, then launches into the history of the proletarian Esperanto movement and the hostility engendered in reaction to the various causes that embraced Esperanto. Benton mentions the leading international organization, Sennacieca Asocio Tutmonda (World Anationalist Association, "SAT" for short), its erstwhile collaboration with the USSR, the eventual Stalinist break with SAT, and the breakaway pro-Moscow Internacio de Proletaj Esperantistoj (International of Proletarian Esperantists).

Benton then covers the persecution of Esperantists by the Nazis and the Stalin regime and its eventual satellite regimes. (Esperanto had a significant presence before the Great Purges. I do not recall the Communist International ever endorsing Esperanto''s rival Ido, though I do remember Ido was part of the mix.) With de-Stalinization, the Esperanto movement was revived in the Soviet bloc, and its association there with the "peace movement" was a vehicle for Esperanto to thrive.

Benton also outlines the history of Esperanto in China, its early association with anarchism and communism. He mentions also the Japanese woman Hasegawa Teru (known by the Esperanto pseudonym "Verda Majo" = Green May) who was to join with the Chinese against Japanese aggression. In Maoist China, Esperanto was initially suppressed, then tolerated, then later, even while under suspicion during the Cultural Revolution, was widely used by the regime for Maoist propaganda. The Esperanto movement thrived in the post-Mao era, but its strength has vacillated.

Finally, Benton tackles the future prospects of Esperanto, with respect to the global changes that have transpired since its early days and what this means for the role and fate of the language -- in recent decades the effects of the fall of the Soviet bloc, the decreased reliance on traditional Esperantist membership organizations, and the rise of online communication. Esperanto thrives in the digital age, and the values it represents are as relevant as ever.

Ernest Drezen (14 novembro 1892 - 27 oktobro 1937)

Hodiaŭ estas datreveno de la mortigo de sovetia esperantisto Ernest Drezen fare de la Stalina reĝimo en 1937. Kiam mi eklernis Esperanton en 1968, mi interesiĝis ankaŭ pri interlingvistiko, do havigis al mi kaj legis la nemalhaveblan verkon de Drezen Historio de la Mondolingvo (1931, reeldonigita 1967, 1991). Post jaroj mi legis aliajn liajn verkojn Analiza Historio de la Esperanto-Movado (1931) kaj Zamenhof (1929). Eble mi akiris la verkon Skizoj pri Teorio de Esperanto (1931, reeld. 1975) sed mi ne memoras. Komence mi sciis nenion pri marksismo. Mi lernis ke Drezen estis viktimo de Stalin, sed mi sciis malmulton pri lia propra aktivado krom la skismo el SAT. Mi ne sciis tiutempe pri ia lia kompromiteco konforme al la reĝimo, kiu eventuale malsukcesis malhelpi la ekstermon de la sovetia Esperanto-movado.

La sovetia kaj komunistpartia speco de marksismo-leninismo enhavis konatajn krudaĵojn, sed oni tamen povus lerni el ĝi. Kiam mi prelegis okaze de la centjara datreveno de la Universala Kongreso en Vaŝingtono (1910) mi rekonstatis diversajn kritikojn pri Zamenhof, inkluzive de la jena:

Ernest Drezen pri la Interna Ideo de Esperantismo
  (Atentu ankaŭ la retligojn de tiu retpaĝo.)

Menciindas ankaŭ la pli ĝenerala faka intereso pri Drezen. Ekz., sovetologa studento Michael G. Smith multe esploris pri Drezen en konekso kun sia profesia fako, konsultante rusajn kaj Esperantajn verkojn. Mi helpis lin pri la Esperanta flanko, kaj en 1988 mi tradukis por eventuala publikigo lian eseon:

"Kultura Revolucio en Sovetunio: Lingvaj Reformoj kaj Esperanto, 1917-1937" de Michael Smith, trad. R. Dumain

Drezen okupis sin ankaŭ pri scienco de racia mastrumado kreita kaj nomata de Alexandr Bogdanov tektologio (anglalingve "tectology"). Mi jam afiŝis pri mia kunlaboro kun Smith:

Lingvaj reformoj & Esperanto en Sovetunio

Rigardu ankaŭ mian afiŝon Lenin, Bogdanov, Esperanto.

Mia kolego Smith agnoskis kiel mi (kaj multaj aliaj, ekz. William Auld) la imponan kreivon de la sovetiaj esperantistoj, kiujn Stalin subpremis. Smith kiel mi (kaj Auld) admiris la poeton Eŭgeno Miĥalski, kiun ni iam diskutis. Ni miris, kiel ekspliki la plezurigan vortmuzikon de Miĥalski.

Sándor Szathmári plu

Preter tiuj kiujn mi jam posedas kaj enretigis, estas multaj pluaj kontribuoj de Sándor Szathmári en la iama revuo Hungara Vivo.

Pluraj el tiuj temas pri porokazaj kaj ceteraj hungaraj aferoj; aliaj pri kulturaj kaj intelektaj aferoj kaj verkistoj. Szathmári ankaŭ tradukis iom. Mi celas akiri prioritate la ĉi-lastajn.

Do jen nove miareteje:

“ Emba”, Hungara Vivo, n-ro 1, 1972, p. 10-11.

“Ŝanoar” de Géza Molnár, tradukis Sándor Szathmári, Hungara Vivo, n-ro 2, 1971, p. 3-5.

Ne ĉiuj recenzintoj de la poezio de Emba ( pseŭdonimo de Imre Baranyai) enamiĝis al ĝi, sed Szathmári omaĝas al la poemoj samkiel al la homo. Szathmári rakontas pri sia amikiĝo kun Emba kaj pri la malfeliĉa vivo de Emba, trovebla en ties poemoj. Laŭ Szathmári la plej mizertemaj poemoj estas la plej belaj. Li laŭdas la kontraŭkapitalisman kaj kontraŭnaciisman sintenon de Emba. Post la ampleksa aktivado de la 1930aj jaroj Emba verkis poemojn kontraŭ la nazia agreso, jubilis pri la liberigo, kaj bedaŭris la subpremon sub stalinismo.

Emba verkis ankaŭ pri naturo, amo, kaj drinkado. Drinkado ne plibonigis lian jaman malsanon. Lia poemo "La penso" plej bone priskribas lian sintenon. Szathmári konkludas:

Jes, li estis puranima, humana homo, inda al esperantisto. Liaj poemoj ne celis la komplikadon de la formo. Li havis valorajn pensojn kaj kiu havas pensojn, ne bezonas kaŝi la senenhavon de la poemo per sagacaj ĵongladoj de la formo.

Do jen reliefiĝas la sinteno pri estetiko de Szathmári. Rimarkinda ankaŭ pri Szathmári estas kontrasto inter la pesimismo kaj maŝineca orientiĝo,unuflanke, kaj la amikeco kaj laŭdado de simplaj idealistoj kiaj Emba kaj Baghy.

Mi ne povis trovi ian tradukon el la verkaro de Géza Molnár en la angla. Lia novelo “Ŝanoar” aperis en libro Harangos óra [Sonoril-horloĝo] en 1966. Mi ne scias pri lia statuso en Hungario tiutempe, nek kial Szathmári elektis traduki ĉi tiun novelon. Ĝi ne estas majstroverko, sed simpla rakonto kiu eble nutrus la idealismon. Ekspluatata juna virino kun violenta emo malsanas, sed ŝia konduto rezultus je elĵetiĝo el hospitalo, sed kompatema kuracisto pacience traktas ŝin, kaj pri fido al li ŝi lernas konduti civilize kaj forigas la friponan viron kiu subigis ŝin. Ĉu Szathmári ŝatis ĉi tiun rakonton ĉar li simpatiis kiel marĝenulo al la marĝenulino?

William Auld: socikritikaj poemoj deklamitaj je datrevenoj

Okaze de la 128a datreveno de Esperanto kaj de la 100a Universala Kongreso en Lille, Francio, mi bitigis du fruajn socikritikajn poemojn de William Auld (el "Spiro de l' pasio" publikigita en Kvaropo en 1952) kaj sonregistris mian deklamon:

“Deklaracio” & “Konfeso” de William Auld
(kun sonregistraĵo de R. Dumain)

“Deklaracio” temas pri klasa malegaleco, temo ankoraŭ aktuala. En “Konfeso” Auld klarigas siajn poeziajn prioritatojn kaj kial li ne emas verki klasbatalajn poemojn.

Mi mencias aliajn poemojn pri sociaj klasoj en la sama poemaro: “Laboristedzino”, “Glasgovo: La homoj” & “Nokte”, “Patrujo mia”, “Kondamnite”, kaj “La perfidita juno”.

Do jen mia kontribuo al ĉi tiu jubila kaj jubilea tago.

Utopia in Four Movements revisited

Utopia in Four Movements was a multimedia "live documentary" by Sam Green and Dave Cerf. It was presented at various venues around the country and abroad, including the American Film Institute's Silverdocs Documentary Festival in Silver Spring, Maryland (just outside of Washington, DC) on June 26, 2010. (See my blog entry on this performance.) This "live documentary" included film clips, narration, and live music. Is there any video of one of these performances as a whole? I do not know. Here are a few fragments on video.

                Utopia en 4 Movimientos. Segunda presentacion
Utopia en 4 Movimientos. Segunda presentacion from AMBULANTE on Vimeo.

   Utopia, Part 3  1/2 - 2/2: The World's Largest Shopping Mall

Hermann Häfker & William Auld pri mondhistorio

William Auld, "Mondhistorio," en Pri lingvo kaj aliaj artoj (Antverpeno; La Laguna: TK / Stafeto, 1978), pp. 189-191.

La ĝeneralaj politika kaj filozofia sintenoj de Auld estas konataj de liaj plej fruaj poemoj en Esperanto. Mi ne memoras detalajn aŭ teoriajn pritraktojn de socipolitikaj aferoj; ne surprize, ĉar kiel verki tiurilate al esperantista legantaro? Do la eseo de Auld pri mondhistorio estas, aŭ ŝajnas, malkutima je Auld.

Auld trovas ke teoriaj sintezoj pri la fenomeno historio maloftas. La plej famaj estas Marx kaj Arnold Toynbee. H. G. Wells ne estas taŭga kandidato: en Wells mankas filozofia profundo, troveblas nur disaj supraĵaj faktaj observoj. Partaj sintezoj trovas je Gordon Childe kaj Oswald Spengler. Do, Auld prezentas pensistojn maldekstrajn kaj dekstrajn, sed ne montras elektemon. Li emfazas ke ĉiu interpreto estas elektema.

Auld favoras la idearon de Hermann Häfker, kiu verkis krokodile pri filmteorio sed verkis originalan libron en Esperanto pri la historio, t.e. Jarmiloj pasas (1931). Auld citas el Häfker: en historiografio troveblas streĉemo inter faktaro kaj idearo. Pri li Auld konkludas:

Laŭ mia prijuĝo li montriĝas kiel liberala, piema, agnostika socialdemokratulo--kaj tio ŝajnas al mi, persone, ne malbona starpunkto por historia sintezo: speco de meza pozicio, kiu evitas la ekstremojn.

Nu, Auld komprenas la problemojn, sed ĉi tie lia starpunkto tro similas al tipa brita filistreco (trovebla ankaŭ ĉe Wells), se sen la kutima kuna kontraŭfilozofiemo.

Sed eble Auld ankaŭ rememoras la filistran, dogmeman praktikon de sovetia marksismo (kiu disvastiĝis tra la Komunistaj partioj de la mondo), kies ideojn ties adeptoj eĉ ne komprenis: Auld rimarkigas tion en sia eseo pri Eŭgeno Miĥalski, Pasio-pasivo. Sed kiel konceptigi la rilaton inter teoria konstruo kaj empiriaj faktoj? Nu, en ĉiu scienco, teorikonstruado progresas per idealigo: simpligo al konstruado de modeloj kiuj poste kompleksiĝas, procedo kiu aplikeblas ankaŭ al malpli "sciencecaj" fakoj. Kompromiso en teoriaj aferoj kiu evitus "ekstremojn" obstrukcias progreson.

Do min ne feliĉigas ĉi tiu eseo, sed informo pri la ekzisto de Hermann Häfker estas por mi novaĵo, iam esplorenda.

William Auld: "Spiro de l' pasio" (1)

La poemaro "Spiro de l' pasio" de William Auld estas parto de la epokfara poemaro Kvaropo (1952), kiu inaŭguris la skotan skolon. Ĉe Vikipedio troveblas enhavtabelo de la tuta volumo. Auld kontribuis 63 poemojn. Mi krude klasifas ilin sub kategorioj konforme al miaj celoj. Kvankam pluraj poemoj estas plurtemaj, mi elektis nur unu temon po poemo. Jen:

Am(or)o / Erotiko           17
Vivsinteno                        11
Socikritiko/ Politiko      10
Esperanto/-ismo/-istoj   9
(Kontraŭ)religio            3
Kreado (arta)                 3
Arto / Beletro                 1
Filozofio / Mondbildo  1
Aviado                             2
Krome                             6

El la socikritikaj poemoj oni sorbas senton de grizeco de postmilita Britujo. Jen mia listo:

Laboristedzino
Godiva
La perfidita juno
Deklaracio
Konfeso
Mallumo
Patrujo mia
Glasgovo: La homoj
Nokte
Kondamnite

"Godiva" temas pri historia legendo. "Mallumo" kaj "Kondamnite" temas pri la deprima mondsituacio ĝenerale. Interalie, minacas ebleco de mondmilito. La ceteraj poemoj montras la premon kaj deprimon ĉe Auld pri la sorto de la laborista klaso.

Al ĉi tiuj mi aldonus poemon tiutempan neenlibrigitan antaŭ apero en antologio En barko senpilota:

Kapitalismo Venkis en Britujo (26.10.1951)

En apartan kategorion mi metas 3 poemojn en kiu rolas religio:

Al homo sapiens (Jen parto II: Homaro!)
Evoluo
Al Pastro

La du lastaj aperis en mia revuo Ateismo kun permeso de Auld. En sama letero al mi Auld esprimis ĉagrenon pri la aktuala (1980aj jaroj) reakcia stato de la socio.

En "Alvoko optimisma" Auld esprimas sian ĝeneralan (filozofian) perspektivon pri esperata socia kaj morala progreso de la homaro.

Do resume, konstateblas la socia kaj filozofia perspektivo de la juna Auld. Liaj valoroj restus konstantaj sian tutan vivon, sed circkonstancoj ja ŝanĝiĝus.

Petro el la pasinteco

Antaŭ jardekoj mi akiris libron eldonitan de Sennacieca Asocio Tutmonda:

Petro: Kursa Lernolibro por Laboristoj de Norberto Bartelmes (6a eld. Paris: S.A.T., 1934. 112 p.) 1a eldono: 1925.

Krom la enhavtabelon mi enretigis du ĉapitrojn kiuj kontraŭas religion:

18. Petro lernas metion & 29. Al la kongreso

La tuta lernolibro estas didaktike maldekstra aldone al instruado de la lingvo.

Plue pri la aŭtoro: Norbert Barthelmess (Bartelmes) [OLE]

Tie vi trovos ligojn al kelkaj verkoj de Bartelmes. Cetere, troveblas interrete la jena:

Schumann

Estas interesa vidpunkto de Vinko Markov pri Petro (el Sennaciulo, oktobro 2004) ĉe la retejo de SAT.

Estas longa pritrakto hispanlingva pri Petro ĉe blogo Esperantaj Bitoj.

Jewish utopian nostalgia & Esperanto in fiction: 2 reviews

This seems to be a trend in Jewish novels for a number of years now. Looking backward, reflecting on dashed hopes and lost possibilities, ideals failed or betrayed: Jewish fiction is casting Esperanto in a utopian role.  Here are my two latest reviews:

• Is Emigration Good for Soviet Latvian Jews? David Bezmozgis, The Free World reviewed by R. Dumain 


• Amos Oz Mourning Jewish Utopia: Between Friends reviewed by R. Dumain

Konsumismo de protestado

Konsumebla kontestado por la mezaj klasoj de Pierre RIMBERT, Le Monde Diplomatique en Esperanto, majo 2009.

Jen malnova artikolo pri la alimondisma movado, sed ĝi restas interesa pro la koncepto de varigo kaj mezklasigo de kontraŭkapitalismaj, kontraŭsistemaj movadoj. Tio implicas ankaŭ la asimiladon de socia kritiko kaj socia teorio al la kulturindustrio (termino de Theodor Adorno).

Car mi jam blogis pri Paul Nizan, mi citas la jenan referencon, ne nepre por konsenti:

Kiel signo de intelekta distingiĝo, la kapablo supermeti la poron kaj kontraŭon, kontraŭmeti kleran bibliografion (prefere la sian) al politika argumento, eĉ „pensi kontraŭ sin mem”, montras la malemon de parto de la mezaj klasoj partopreni en la tranĉeoj de la socia milito se ne temas pri iliaj propraj interesoj. Tiu sinteno, samtempe kun la emo engaĝiĝi por malproksimaj kaj malavaraj aferoj, troviĝas aparte enradikiĝinta ĉe la artistoj aŭ ĉe la universitatanoj, kiujn Paul Nizan denuncis en 1932 en La gardhundoj.

Krom afiŝoj ĉi-bloge, vidu ankaŭ:

Misio de la Filozofo de Paul Nizan

Sciencfikcio en Esperanto (13): International Science Fiction (4)

International Science Fiction, no. 1, November 1967 (Galaxy Publishing Corporation): this is the first of the only two issues ever published. Here are the contents:

Cover art and interior illustrations by Jack Gaughan.
Editorial: "SF Film Festival" by Frederik Pohl.
U.S.S.R: "Wanderers and Travellers" by Arkady Strugatsky.
Special Feature: "Science Fiction Around the World".
Germany: "The Epsilon Problem" by Helmuth W. Mommers & Ernst Vleck.
France: "Uranus" by Michel Ehrwein.
Australia: "The Disposal Man" by Damien Broderick.
Italy: "Rainy Day Revolution No. 39" by Luigi Cozzi.
England: " Ecoysiac" by Robert Presslie.
U.S.S.R.: "Perpetual Motion" by Ily Varshavsky.
Netherlands: "They Still Jump" by J. L. Mahe.
Italy: "Witchcraft for Beginners: by F. C. Gozzini.
U.S.S.R.: " Homunculus" by Ilya Varshavsky.
Germany: "Monster" by Helmuth W. Mommers & Ernst Vleek.
England: "The Big Tin God" by Phillip E. High

Note the special feature:

From the Planet Earth:  "Science Fiction Around the World"
What's new in science fiction as reported by Our Men in Germany, Italy and the U.S.S.R.

This further breaks down into:

"Germany" by Walter Ernsting (19-21)
"The Soviet Union" by Julius Kagarlitsky, translated by Anne McCaffrey & Irina Poutiatine (21-26)
"Italy" by Luigi Cozzi (26-29)

Note also that the story from the Netherlands (91-100) is a translation from Esperanto by Clarkson Crane. The author is Jacques-Louis Mahé, more popularly known under his pen name "Lorjak."

More to come.

Sciencfikcio en Esperanto (11): International Science Fiction (2)

There were only two issues of International Science Fiction published, in 1967 and 1968.  I will soon report on issue #1, but here are some key pages from issue #2:

International Science-Fiction, No. 2, June 1968: Cover, Contents, Editorial, Vietnam War Controversy

The countries & languages translated into English represented in this volume are: Netherlands, Austria, France, Poland, India, Chile, Italy, USSR, Esperanto.

The table of contents lacks a story printed in this issue, from Dutch: "Der Heisse Kosmonaut" by Gust Gils (pp. 41-42).

The Esperanto contribution is "In 2112" by J. U. Giesy & Junius B. Smith, translated by celebrated science fiction figure and Esperantist Forrest J Ackerman (pp. 93-97). There are two illustrations and a postscript by Ackermann, with a passage in Esperanto and an explanation of the origin of the story, which dates back to the early years of Esperanto, corresponding to the pre-Gernsback era of science fiction.

In his lead editorial, "The Balance of Ideas," Lester del Ray tackles the language barrier, particularly the unevenness in international communication, considering that English-speakers don't learn foreign languages, while the educated class elsewhere has learned English. English-speaking science fiction aficionados should be wary of provincialism. Pioneers of science fiction include not only Englishman H. G. Wells, Frenchman Jules Verne, but also Karel Čapek, who gave the world the "robot."

On my web page you can also find a graphic image of two rosters of science fiction authors lining up in opposing positions on the Vietnam War, which reached a critical point in 1968. The war hawks include John W. Campbell, Robert A. Heinlein, R. A. Lafferty, Larry Niven, Jack Vance, and other famous and not-so-famous authors. Opposing American participation in the Vietnam War are Ackerman, Isaac Asimov, Peter S. Beagle, Ray Bradbury, Samuel R. Delany, Lester del Ray, Philip K. Dick, Thomas Disch, Harlan Ellison, Harry Harrison, Ursula K. LeGuin, Mack Reynolds, Gene Roddenberry, Joanna Russ, Robert Silverberg, and many others.

I should also note, in addition to the fiction, an article (not on my web page) by John R. Isaac, "Coming Age of Soviet Science Fiction" (pp. 35-41). The subject is Ivan Yefremov's Andromeda, which marks the emergence of Soviet science fiction as a serious genre. Isaac details this scenario of a future communist utopia, which is not crudely propagandistic, and could prove as appealing to us in the capitalist world as elsewhere.

Guthrie, la heroldo kun gitaro

En la nova numero de la Esperanto-eldono de Le Monde Diplomatique—taŭge la 1-a de majo—estas artikolo de Sylvie LAURENT pri la usona kanzonisto Woody Guthrie: Guthrie, la heroldo kun gitaro.

Akompanas la tekston mia traduko de ne-kanzona poemo de Guthrie: “Voĉo” (Voice) (<—ligo al mia retejo), pri kiu mi jam blogis. Miareteje oni trovos ankaŭ sonregistraĵon de mia deklamo de la poemo en Esperanto kaj la angla.

Sam Green's 'Utopia in Four Movements' revisited

Social Poetry: Sam Green at The Kitchen

by Stephen Squibb; Idiom; October 13, 2010

This is an old review but an interesting one. The reviewer is sharply critical but insightful in dissecting the logic of Green's live documentary  Utopia in Four Movements as well as his earlier documentary The Weather Underground.  Read for yourself.

Lukács & tragedy / tragedio (2)

I still need a translation from Lukacs' 1955 Hungarian essay on Imre Madach's The Tragedy of Man.

I succeeded in getting someone to translate from German an extract on Hungarian drama from an early work by Lukács. The German and the English are now on my web site:

• Die ungarische Dramenliteratur
• On Hungarian Dramatic Literature

I also digitized the choicest philosophical passages from a famous 1910 essay in Soul and Form:

The Metaphysics of Tragedy: Excerpts by Georg Lukács

Though this is not related to the theme of tragic drama, note again my uploaded essay by Lukács in Esperanto translation on the counterrevolutionary reaction to the 1919 Hungarian Soviet Republic:

Kontraŭrevoluciaj fortoj dum la hungara proletara diktaturo de György Lukács
[Counterrevolutionary Forces during the Hungarian Proletarian Dictatorship]

I cannot find this in English. There are a couple British anthologies of Lukács' political writings I have not seen. But in the familiar anthologies, nothing: Tactics and Ethics would have been the place to find this piece.

So we continue to fight the language barrier as we pursue our scholarship.