Mistero Minora revizitata
Mi jam afiŝis pri la romano Mistero Minora de Ferenc Szilágyi:
Maks', la ŝejk'.
Jen nova video-recenzo fare de Paulo Viana de ĉi tiu malnova romano:
2014-11-02
2014-10-31
Ilustrinto de Auld pafmortigita (2009)
Mi scias nenion pri la jena afero, sed jen afiŝo ĉe Libera Folio, 2009-04-27:
Ilustrinto de Auld pafmortigita
"La 16-an de aprilo en la bolivia urbo Santa Cruz mortis Eduardo Rózsa Flores (1960-2009), ilustrinto de la hungara eldono (1987) de La Infana Raso."
Magritte, patafiziko, ars combinatoria
"Magritte diris, ke oni ne povus provizi validan eksplikon de afero ĝis oni eksplikus tiun eksplikon."
— Bernard Noël
Eble vi scivolas, kial mi afiŝas pri Magritte, ankaŭ krokodile, sen konekso kun Esperanto. Nu, la daŭra fadeno estas ars combinatoria (arto de kombinaĵoj), kiu rilatas al interlingvistiko, specife rilate al la epoko de aprioraj filozofiaj lingvoj. Analizado de la motivoj, logiko, kreivo, kaj limoj de la koncepto de kombinado estas stimula, esplorenda kampo.
Kiel vi vidos en antaŭaj afiŝoj, Magritte havas propran perspektivon pri kombinaĵoj, kiu komparendas kun aliaj. Do jen, el liaj Écrits
Complets (jen la enhavtabelo kaj indeksoj de ĉiuj temoj kaj personoj pri kiuj Magritte komentis) estas la kolektitaj komentoj de Magritte pri la patafiziko de Alfred Jarry (kiu alimaniere rilatas al ars combinatoria):
Magritte, la Pataphysique et
son Collège
2014-10-29
Magritte: invention, imitation, meaning, ars combinatoria
René Magritte to Harry
Torczyner
on Imitation, Invention, & Meaning
[. . .] I can state
categorically that the cultural offensive I have in mind should be
viewed “positively,” that is, not consisting in such
“comparisons” as, for example, the one that I used in
conversation with you, casually, when I merely noted
that the imitated is being taken for the imitator. That refers to a
kind of anecdote, amusing to us, but likely to be taken too seriously
by the public. Indeed, the public has a habit of zeroing in on the
anecdotal side of History. It is best not to cater to such habits if
one means to “work” in a less mechanical manner. If one goes on
the offensive, then one must truly attack such habits by stressing
the things that are usually ignored. When I think of painting, it is,
de facto, opening an offensive against such habits, even
though I don’t actually have that in mind. De jure,
it’s solely a question of ideas that, by their nature, cannot
really be discussed.
As illustration, an
isolated example, I take one of my pictures: “La Découverte du
feu” [The Discovery of Fire], which depicts a burning iron key
(another picture shows a burning trumpet). Nobody had ever thought of
that before, or, at least, nobody had ever mentioned it in writing,
speaking or painting. The “anecdotal” history might reveal that a
few years after the birth of this picture Dalí painted a
burning giraffe, and that owing to an intensive publicity campaign he
is the one who is believed to have invented the notion of an unusual
burning object. Thus, the “anecdote”' misses the point, it is
ignorant of the invention in its purity, its measure, it
only takes into account a superfluous exaggeration that waters
down the precise vigor of the original invention. To avoid falling
into this error, any “positive” offensive—in the case of “La
Découverte du feu”—must only aim to enlighten, it must
not concern itself with what happens elsewhere, with the clumsy uses
to which the notion of a burning object may be put. This clumsiness,
or, rather, this unintelligence, reduces great things to small
things, the unknown to the known, following a practice that is the
opposite of any true act of Mind. In confirmation of this, the
public’s interest in current plans to inspect the Moon is right in
line with this habit of reducing and mixing things up: people want
to reduce the mysterious to something knowable and the familiar
feeling we have with regard to things of which we are ignorant (for
example: the mystery of the exact number of fleas on the youngest
lion in the bush or the complete “lunography”) then gets confused
with the non-familiar feeling of mystery (for example, the mystery
inherent in the comfortable room in which one sits to smoke one’s
pipe).
“Anecdote” interests
the good folk who learn from it that Racine was unpopular in his day
and that another so-called poet who is forgotten today was greatly
admired. However, those good persons do riot know Racine any better
(I am not Racine, notwithstanding the tacit obligation to be).
As for the munitions our
armies require, I must admit that the only kind I can provide are . .
. the pictures I can paint. These are demanding, and I have just
enough strength to satisfy them, + or .
SOURCE: Magritte, René. Letter to
Harry Torczyner, 24 January 1959 (excerpt), in Magritte/
Torczyner: Letters Between Friends, translated from the French by
Richard Miller, introduction by Sam Hunter (New York: Henry N.
Abrams, Inc., Publishers, 1994), pp. 35-36.
2014-10-22
100a datreveno de Martin Gardner
Li estas heroo inter matematikistoj, kvankam mankis al li formala matematika edukado; fakte li estas la plej influa inspirinto kaj popolklerigisto pri matematiko en la tuta historio. Kiel mi jam blogis, li inspiris ankaŭ min. (Li agnoskis min kiel solvinton inter pluraj aliaj en artikolo.)
La 21a de oktobro estas lia naskiĝtago; hieraŭ estis la 100a datreveno. Okazis hieraŭ kaj dum la tuta jaro festoj tra la mondo honore al Martin Gardner. Estas retejo pri Martin Gardner entute kaj pri memorfestoj. Estas ankaŭ retpaĝo da omaĝoj al Gardner, inkluzive de la mia (#55).
Mi blogis ankaŭ anglalingve pri Gardner ĉe iu mia anglalingva blogo, Reason & Society.
Mia propra "kontribuo" hieraŭ konsistis el afiŝoj ĉe Twitter kaj Facebook.
2014-10-20
Utopia in Four Movements revisited
Utopia in Four Movements was a multimedia "live documentary" by Sam Green and Dave Cerf. It was presented at various venues around the country and abroad, including the American Film Institute's Silverdocs Documentary Festival
in Silver Spring, Maryland (just outside of Washington, DC) on June 26,
2010. (See my blog entry on this performance.) This "live documentary" included film clips, narration, and live music. Is there any video of one of these performances as a whole? I do not know. Here are a few fragments on video.
Utopia en 4 Movimientos. Segunda presentacion
Utopia en 4 Movimientos. Segunda presentacion from AMBULANTE on Vimeo.
Utopia, Part 3 1/2 - 2/2: The World's Largest Shopping Mall
2014-10-19
Miĥail Lermontov en Esperanto (2)
Al Stulta Belulino
Stancoj
Kial
Enuo kaj Tristo
Kaj jen originala Esperanta poemo de Aleksandr Logvin:
Kie Lermontov duelis...
(Heroldo de Esperanto, n-ro 16 (1425), 42-a jaro, 16 novembro 1966)
De Zamenhof al Soros en Novjorko (2010)
Mi lastatempe trovis raporton pri la Zamenhof-simpozio en kiu mi prelegis la 15an decembro 2010, kun Esther Schor, Sam Green, Humphrey Tonkin, kun surpriza apero de George Soros.
La koncerna raporto "De Zamenhof al Soros en Novjorko" aperis en Rego (Rusia Esperanto-Gazeto), n-ro 1 (62), februaro 2011, p. 36-37.
Ĉe la paĝo Teodoro Schwartz [Tivadar Soros] (1894-1968) en retejo de Literatura Mondo mi estas agnoskita pro foto de Teodoro/Tivadar.
2014-10-17
Miĥail Lermontov (1814–1841)
La priskribon vi trovos ĉe: Nova senpaga libro: Princidino Mary. La verko mem akireblas ĉe Elektronikaj libroj en formatoj PDF aŭ ePUB.
De Lermontov en Esperanto troveblas interrete ankaŭ:
Almozulo (trad. Ludmila Novikova)
La morto de la poeto (trad. K. Gusev)
"Velo" & "Nuboj"
Dankon al la retejo de Don Harlow:
Ankaŭ ĉi tie
Ankaŭ ĉi tie
Ankaŭ ĉi tie
Ankaŭ ĉi tie
Ankaŭ ĉi tie
Jen skanaĵoj ĉe Aŭstria Nacia Biblioteko (Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno):
Aŝik - Kerib - Nurnbergo, 1895
Princidino Mary. 1 - Nurnbergo, 1896
Princidino Mary. 2 - Nurnbergo, 1896
2014-10-14
Nicola Ruggiero pri "Poemo de Utnoa"
"Nicola Ruggiero enkondukas nin en la kolosan verkon "Poemo de Utnoa" de Abel Montagut. La prelego okazis en la sidejo de Hispana Esperanto-Federacio (Madrido 2014-10)." (1:04:05)
Notu, ke li mencias Sándor Szathmári komence de la 29a minuto.
Vi povas trovi tekston de la sur-ekranaĵoj ĉi tie.
Retpaĝo pri la prelego kaj video troveblas ĉe edukado.net.
Mi ne povas komenti pri la epopeo krom diri, ke ĝi estas kurioza versforma kombinaĵo de mitologio kaj sciencfikcio.
Konsultu ankaŭ la recenzojn pri Abel Montagut: Poemo de Utnoa pere de retejo Originala Literaturo Esperanta (OLE).
2014-10-02
Sándor Szathmári 40 years on / post 40 jaroj (2)
“The Perfect Citizen” by Sándor Szathmári, translated from Esperanto by Colin H. Hewitt
“La Senkompata Humanisto” [The merciless humanist] de István Simon
There was an Esperantist symposium in Europe, reported here:
Literatura kafejo omaĝis al Sándor Szathmári, Esperanta Civito, HeKo 564 8-B, 19 septembro 2014
Two articles were published in the Esperanto literary magazine Literatura Foiro #270, by László Radacsy ("Inde giganto, malinde nano") kaj Giorgio Silfer, announced on the web site of Esperanta Civito:
Literatura Foiro 270 esee abundas
I am not familiar with the critical literature in Hungarian, but I believe there are fairly recent academic dissertations in Hungary. Here are a few tributes in Hungarian online:
Kuczka Péter. Szathmáry Sándor. In memoriam Szathmáry Sándor (1897-1974), Galaktika 13. Tudományos-fantasztikus antológia. Budapest: Kozmosz Könyvek, 1975. 121. p. (Galaktika.)
Tófalvy Éva. Gyulától Kazohiniáig. Bárka Online; Megjelent a 2012/1-es Bárkában.
Finally, here is a reminder of my Szathmári bibliography/web guide, where these references and others are accumulated:
William Auld: Pri lingvo kaj aliaj artoj (5): tradukado
Kiel mi jam menciis, mi trovas Auld plej stimula kiam li pritraktas specifaĵojn de originala aŭ traduka beletro en Esperanto. Mi jam afiŝis dufoje pri trakto de tradukado en esearo de Auld Facetoj de Esperanto (1976). Nu, nun denove pri . . .
William Auld, Pri
lingvo kaj aliaj artoj. Antverpeno; La Laguna: TK / Stafeto, 1978. 213 p.
Enestas du eseoj pri tradukado:
Pri la tradukado de
poezio (21-32)
La internacia lingvo kiel belarta tradukilo (95-157)
En la unua eseo, Auld rebatas la tezon asertante la netradukeblon de poezio. Tradukado estas esenca parto de beletra produktado en pluraj lingvoj; ĝi eĉ ludis gravan rolon en angla literaturo. Auld ankaŭ rebatas la aserton, ke ĉio grava tradukiĝas anglen aŭ francen. Du problemoj estas ignoro de malpli disvastigitaj literaturoj, kaj manko de altkvalitaj tradukoj. Pri supozataj baroj al tradukado Auld diskutas semantikajn asociecojn, kaj vortludojn, kaj donas ekzemplon de solvo de vortluda problemo tradukante anglan tekston al Esperanto.
La dua eseo estas multe pli detala kaj ampleksa. Literaturo valoras por interkompreniĝo de popoloj, per kio ili konstatos la komunaĵojn de supraĵe malsamaj homoj. Auld ilustras problemon de tradukmanko per statistikoj el Index Translationum.
La mito ke nur la "ĉefaj" lingvoj gravas preterpasas beletrajn juvelojn
el "minoraj" lingvoj. Do eĉ fakuloj neglektas ekz. hungaran
literaturon. Ambicio traduki ĉion en ĉefajn lingvojn, ekz. la anglan,
estas ĥimero, se ne paroli pri kvalito. Sed Esperanto ja solvas la
problemon.
En la dua parto de la eseo, Auld alfrontas denove la missupozatan netradukeblon de poezio. Auld neas limojn de lingvoj kiuj bremsas tradukadon; la sola decida faktoro estas la talento de la tradukanto.
Mi dubas ĉi tiun absolutan aserton, sed Auld argumentas sian pozicion. Signifigpotenco ekzistas nur en la homa menso, ne en la lingvo. Auld celas pruvi, ke Esperanto (pli precize, Esperanta verkisto!), aparte pro sia gramatiko, kapablas redoni nacilingvajn nuancojn traduke. Auld listigas la lingvajn qvalitojn de la fleksebleco de Esperanto.Aldone al gramatikaj trajtoj, Esperanto estas riĉa je rimoj.
En la tria parto de la eseo, Auld provizas poeziajn specimenojn por komparo, laŭ menciitaj kriterioj, uzante nacilingvajn originalojn kaj tradukojn kaj Esperantajn tradukojn. La lingvoj de la originaloj aŭ tradukoj estas angla, franca, rusa, kaj Esperanto. Bone por ni, la retejo de Don Harlow donas la specimenojn kaj komentarojn de Auld:
Specimeno A: L'abatros de Charles Baudelaire, kun tradukoj en Esperanto (de Kalocsay) kaj la angla;
Specimeno B: La tigro
de William BLAKE,
elangligis William AULD
kun anglalingva originalo kaj franca traduko de Félix ROSE (kun komentaro pri la tradukoj);
Specimeno C: Anĉaro de Aleksandr PUŜKIN, elrusigis KALOCSAY Kálmán, enangligis Walter MORISON.
2014-10-01
Jiří Kořínek (3)
Jiří KOŘÍNEK naskiĝis la 1-an de oktobro 1906, do hodiaŭ estus lia 108a datreveno.
Jen du pluaj bildigoj de poemoj de Jiří Kořínek fare de Paulo Silas:
2014-09-30
Jiří Kořínek pri bibliotekoj (2)
Mi jam blogis pri “Universitata Biblioteko” de Jiří Kořínek, kiu troveblas miareteje. Sed jen grafikaĵo kiun konstruis Paulo Silas.
2014-09-25
William Auld: Pri lingvo kaj aliaj artoj (4) . . . kaj fuŝa propagando
Mi legis kaj relegis esearojn de William Auld kaj raportas ĉi-bloge laŭokaze.
Pri eseoj en Pri lingvo kaj aliaj artoj (1978) mi antaŭe blogis:
William Auld: Pri lingvo kaj aliaj artojPri Facetoj de Esperanto (1976) jen afiŝoj:
Hermann Häfker & William Auld pri mondhistorio
William Auld pri »koleraj junuloj«, Julio Baghy, & Sándor Szathmári
William Auld pri poezia lingvo & tradukado (1)Pri Kulturo kaj Internacia Lingvo (1986) jen:
William Auld pri poezia lingvo & tradukado (2)
William Auld: kulturo & EsperantoEstas ankaŭ:
- Enkonduko en la originalan literaturon de Esperanto (1979)
- Vereco, Distro, Stilo (1981)
- La fenomeno Esperanto (1988)
- Pajleroj kaj stoploj: elektitaj prozaĵoj (1997)
Miaopinie, Auld eseas plej interese kiam li pritraktas beletron de Esperanto specife (originalan aŭ tradukan) aŭ beletron nacilingvan aŭ ĝenerale. Sed kiam Auld propagandas pri Esperanto-kulturo, ekz. en eseoj en Kulturo kaj Internacia Lingvo, mi trovas liajn asertojn falsaj kaj absurdaj. (Rigardu ankaŭ mian afiŝon Giorgio Silfer pri literaturkritiko & Esperanta kulturo, sed ankaŭ Kiu furzis? Giorgio Silfer! interalie pri la kritiko fare de Gary Mickle pri nekonscia infekto de esperantista propagando per ideoj kiuj historie devenas el dekstra ideologio.)
Troveblas pluraj bonegaj eseoj en Pri lingvo kaj aliaj artoj. "Esperanto kiel literatura lingvo" (p.69-94) estas sufiĉe bona eseo, krom la jena argumento:
La tuta asertaro de komenco ĝis fino estas sintrompa falsaĵo. Se mi ne jam legis similajn stultaĵojn, mi ne kredus, ke Auld verkus ĉi tion. Ĉi tio kontraŭdiras ĉion, kion Auld diras pri literaturo aliloke, kiam li analizas specifajn nacilingvajn aŭtorojn kaj verkojn. Auld evidente ne konsideras la diferencon inter nacieco kaj naciismo; cetere, li simple supozas ke ĉio kio okazas en nacia kadro estas "nacieca" se ne diri naciisman. Se jes, kial eĉ traduki nacilingvajn verkojn, krom el antropologia intereso? Unu funkcio de literaturo estas socikritika, do tute ne gravas distingo inter nacia kaj super/inter/nacia, ĉar la decida kriterio estas transcendo de aro de sociaj supozoj. Ĉu esperantistoj tiel superas la kapablojn de neesperantistoj? Nur en la sintrompa fantazio de Auld.La graveco de nia originala literaturo troviĝas en tio, ke ĝi estas la sola kaj unika literaturo internacia. Ĝi estas eĉ supernacia.Trafe skribis Juan Régulo: »Kiam diversaj naciaj lingvoj titolas sin »internaciaj« kaj montras al sia literaturo, ili sofisme preterglitas la fakton, ke tiu literaturo estas nacia, sed ne internacia: ĝi estas nome kontribuo preskaŭ senescepte de indiĝenoj, kaj la internacia literaturo de tiuj lingvoj fakte ne ekzistas. Dume en Esperanto ni havas la grandiozan fenomenon de tutmonda literaturo demokrate kreita de suverenaj verkistoj de ĉiu lando, el kiu nur sin anoncas la talento« [2]. En tiu originala literaturo de Esperanto montriĝas la diverslandaj verkistoj, senigite de sia nacieco kaj vestita en sia homeco; malaperis la supraĵaj malsimilecoj trudataj de nacilingva etoso, kaj oni vidas tutklare la fundamentan unuecon de la homaro. Mirinde unueca estas la literatura tradicio de Esperanto; pri nia poezio, ekzemple, skribis prof. Waringhien: ». . . mi ne konstatas profundan ŝanĝon en la periodo, kiu iras de 1921 ĝis hodiaŭ: nuancojn de tono, jes—sed tio simple kondukus nin al distingo de unu hungara skolo, kiun sekvis, kvankam sen la kutima interbatalado inter du sinsekvaj skoloj, la skota skolo.« [1] Verkante per la internacia lingvo, por internacia legantaro, partoprenante en supernacia kulturo kaj tradicio, la verkisto vole-nevole (sed plej ofte vole) esprimas ideecon kaj idealon tuthomajn, alireblajn por ĉiuj homoj senkonsidere pri nacieco. Individuo kelkfoje tion bedaŭris; la profunde naciisma angla verkisto K.R.C. Sturmer, kiu fakte neniam sukcesis liberiĝi de siaj naciaj apartaĵoj, pli ol unu fojon esprimis fortan bedaŭron, ke per Esperanto ne eblas sentigi la sukajn nuancojn de klaso, regiono kaj slango esprimitajn de la angla lingyo. Li sentis tion kiel mankon de la internacia lingvo. Sed laŭ mia opinio li eraris: tio ja ne estas tasko de iu internacia lingvo, sentigi distingojn interne de iu nacio; kaj sekve oni ne devas riproĉi al Esperanto, ke tiun taskon ĝi ne plenumas. Ĉu la tasko de Esperanto ne estas ĝuste, sentigi similecon, kaj ne malsimilaĵojn, de la homoj? Ĉu unu tasko de esperantistoj ne estas, traduki el la esperanta literaturo nacilingven, ĝuste por montri tiun similecon (kiun plej ofte kaŝas ĝuste la lingvaj malfacilaĵoj) al la nacioj?2 Memorlibro pri la Zamenhofjaro, p. 70.1 La nica literatura revuo, kyara jarkolekto, p. 95.(p. 82-83)
Fakte, samnaciano kiel alinaciano devas tordi la donitan lingvon por esprimi sian mondrigardon. Alinacianoj devas, kaj sukcesas, esprimi novajn prioritatojn kiam ili esprimas sin en trudataj mondlingvoj, ekz. kiam afrikanoj verkas en la angla aŭ la franca. Kaj ties tasko ne estus esence malsama se ili verkus en Esperanto, malgraŭ la kutima fuŝa propagando. Jes, Esperanto estas pli facile lernebla, pro manko de gramatika malkonsekvenceco, sed preter tio la defio estas la sama.
Ankaŭ absurda estas la argumento rilate al Sturmer. Fakte, Sturmer estas unu el la plej interesaj esperantistaj verkistoj de sia epoko, ĉar li verkis pri specifaj sociaj fenomenoj, do ne nur lirike laŭ primitiva aŭ polurita romantismo. (Rigardu miajn afiŝojn Julius Balbin, mi, & aliaj en Beletra Almanako pri la eseo de Balbin "La sekreta malsano de la esperanta poezio", kaj Kálmán Kalocsay revizitata.) Se temas pri naciaj specifaĵoj, kial ne kondamni Kiel akvo de l' rivero de Raymond Schwartz aŭ La granda kaldrono de John Francis? Kaj pri la plendoj de Auld mem kontraŭ puritanismo en siaj verkoj? Ĉu puritanismo estas universala homa problemo aŭ kulture specifa? Se oni devas pripensi kiel traduki kulturajn nuancojn el nacilingvaj verkoj Esperanten, do kial ne alfronti la saman problemon kiam oni verkas originale en Esperanto pri specifaj sociaj situacioj? La universaleco kiun Auld predikas estas malplena, senenhava, nur propaganda universalismo. "Ĉu la tasko de Esperanto ne estas ĝuste, sentigi similecon, kaj ne malsimilaĵojn, de la homoj?" Ne, tiu ne estas la tasko de ajna serioza literaturo.
William Auld pri »koleraj junuloj«, Julio Baghy, & Sándor Szathmári
"Ŝajnas al mi, ke la originala esperanta literaturo ankoraŭ ne havas siajn »kolerajn junulojn«. Baghy estis ĉiam tro sentimente kaj universale komprenema por tio; eĉ Szathmári (Vojaĝo al Kazohinio) ŝajnas tro science senemocia por efiki vere kolere. Sed supozeble, kiam ni havos pli amase romanistojn, kelkaj el ili estos junaj kaj koleraj."
-- William Auld, "Belartoj en la 20a jarcento," en Pri
lingvo kaj aliaj artoj (Antverpeno; La Laguna: TK / Stafeto, 1978), p.58. Fina paragrafo de sekcio I: Koleraj Junuloj (pri fenomeno en brita literaturo en la 1950aj jaroj).
2014-09-17
Hermann Häfker & William Auld pri mondhistorio
William Auld, "Mondhistorio," en Pri
lingvo kaj aliaj artoj (Antverpeno; La Laguna: TK / Stafeto, 1978), pp. 189-191.
La ĝeneralaj politika kaj filozofia sintenoj de Auld estas konataj de liaj plej fruaj poemoj en Esperanto. Mi ne memoras detalajn aŭ teoriajn pritraktojn de socipolitikaj aferoj; ne surprize, ĉar kiel verki tiurilate al esperantista legantaro? Do la eseo de Auld pri mondhistorio estas, aŭ ŝajnas, malkutima je Auld.
Auld trovas ke teoriaj sintezoj pri la fenomeno historio maloftas. La plej famaj estas Marx kaj Arnold Toynbee. H. G. Wells ne estas taŭga kandidato: en Wells mankas filozofia profundo, troveblas nur disaj supraĵaj faktaj observoj. Partaj sintezoj trovas je Gordon Childe kaj Oswald Spengler. Do, Auld prezentas pensistojn maldekstrajn kaj dekstrajn, sed ne montras elektemon. Li emfazas ke ĉiu interpreto estas elektema.
Auld favoras la idearon de Hermann Häfker, kiu verkis krokodile pri filmteorio sed verkis originalan libron en Esperanto pri la historio, t.e. Jarmiloj pasas (1931). Auld citas el Häfker: en historiografio troveblas streĉemo inter faktaro kaj idearo. Pri li Auld konkludas:
Laŭ mia prijuĝo li montriĝas kiel liberala, piema, agnostika socialdemokratulo--kaj tio ŝajnas al mi, persone, ne malbona starpunkto por historia sintezo: speco de meza pozicio, kiu evitas la ekstremojn.Nu, Auld komprenas la problemojn, sed ĉi tie lia starpunkto tro similas al tipa brita filistreco (trovebla ankaŭ ĉe Wells), se sen la kutima kuna kontraŭfilozofiemo.
Sed eble Auld ankaŭ rememoras la filistran, dogmeman praktikon de sovetia marksismo (kiu disvastiĝis tra la Komunistaj partioj de la mondo), kies ideojn ties adeptoj eĉ ne komprenis: Auld rimarkigas tion en sia eseo pri Eŭgeno Miĥalski, Pasio-pasivo. Sed kiel konceptigi la rilaton inter teoria konstruo kaj empiriaj faktoj? Nu, en ĉiu scienco, teorikonstruado progresas per idealigo: simpligo al konstruado de modeloj kiuj poste kompleksiĝas, procedo kiu aplikeblas ankaŭ al malpli "sciencecaj" fakoj. Kompromiso en teoriaj aferoj kiu evitus "ekstremojn" obstrukcias progreson.
Do min ne feliĉigas ĉi tiu eseo, sed informo pri la ekzisto de Hermann Häfker estas por mi novaĵo, iam esplorenda.
Jules Verne & Esperanto (4): Esplorvojaĝo
Pluaj informoj troveblas en antaŭaj afiŝoj. Ĉi-okaze mi diskutas la tradukon mem. La nefinverkita romano konsistas el 5 ĉapitroj; la 5-a estas nur fragmento. Esperanto rolas jam komence de la romano. Afiŝo ĉe Libreville ("ĉefurbo" de franca Kongo) pri pasaĝerŝipo aperas.
"La tekston de la afiŝo ĉiuj komprenis pro tio ke ĝi estis en Esperanto, la internacia lingvo tiutempe pli kaj pli disvastiĝanta inter la popoloj de Centra Afriko." [p. 3]La kapitano prezentas kvin eminentulojn; la lasta nomita estas S-ro Nicolas Vanof, delegito de la Internacia Esperantista Societo [4].
Iom poste okazas festeno. Indiĝenaj ĉefoj aldonis sn al interparolado "kiam ĝi flugis en la lingvo Esperanta" [8].
Ĉapitro 2a donas historian fonon de la Franca Kongo, ekz. menciante esplorojn fare de eŭropanoj.
En ĉapitro 3a ni trovas priskribojn de la ĉefaj ĉi-rakontaj esploristoj. Do aperas longa pritrakto--fakte duono de la ĉapitro-- de Esperanto, la movado, kaj Nicolas Vanof, "membro de Touring Club kaj delegito de la Esperantista Kongreso". Troveblas favora komparo de Esperanto kontraŭ Volapük. Konstateblas, ke Esperanto floras en ĉiuj landoj; Francio plej kontribuas al la sukceso. Do Vanof partoprenas por determini la progeson de Esperanto en kolonio Franca Kongo, inspirite de gazeto "Belga Sonivolo" (en realo Belga Sonorilo). Li konvinke propagandas al la kunvojaĝantoj la eventualan neceson lerni Esperanton. [p. 22-26; vidu ankaŭ piednotojn 28-36 ĉe p. 36.]
Ĉapitro 4a temas pri lastaj preparoj por la esplorvojaĝo. Okazas debato pri rajtigo de voĉdonrajto de la indiĝenoj en Parlamento. En tiu debato oni konsideras la supozatan nivelon de civilizacio en Kongo kompare al tio de aliaj francaj kolonioj. Iu timas eventualan partoprenon de kanibaloj en Parlamento. [29-31] Vanof funkcias kiel interpretisto inter la francoj kaj afrika ĉefo, ĉar la sola komuna lingvo estas Esperanto inter li kaj la ĉefo. [31] Vanof partoprenas la lastan kunvenon antaŭ ol foriro [33].
Oni komencas la esplorvojaĝon en la nefinverkita ĉapitro 5a, kie la rakonto haltas.
Sekvas notoj. La kuna eseeto interalie mencias la instigan influon de La Belga Sonorilo al Verne.
Do jen resumo de la rakonto rilate al Esperanto. Vi devos se eble legi la rakonton mem por aliaj detaloj, aŭ instigi reeldonon de la traduko en akirebla eldonaĵo, ekz. ĉe Mondial / Beletra Almanako.
Evaldo Pauli (1925-2014)
Pauli poste starigis retejon kaj projekton Enciklopedio Simpozio. La koncerna projekto estas laŭ mia scio la plej ambicia en Esperantujo de post Filozofia vortaro de Stanislav Kamarýt (Olomouc: Moraviaj Esperanto Pioniroj, 1934).
Mi abonis la revuon Simpozion kaj akiris kaj recenzis librojn verkitajn de Pauli mem.
Recenzo: Evaldo Pauli, Rekta Pensado
Recenzo Nefinverkita: Evaldo Pauli, Pri Dubo kaj Certeco
Mi akiris ankaŭ liajn librojn Enkonduko en la kategoriojn de Aristotelo (1983) kaj Mil jaroj de kristana filozofio (1985).
Tiutempe mi taksis Pauli la plej seriozan (t.e. taksebla plej serioze) verkinton de originalaj filozofiaj verkoj en Esperanto. (Mi ja povas rakonti pri aliaj, fuŝuloj.) Tamen ŝajnis liaj priokupoj al mi mezepokaj kompare al aktuala filozofia laboro. Eble eksplikas tion lia iama okupo kiel katolika pastro. Mi sentis ankaŭ troan emon al pracelismo. Tamen, ni povas danki pro lia sindediĉa kaj valora faka laboro.
2014-09-16
William Auld: Pri lingvo kaj aliaj artoj
William Auld, Pri
lingvo kaj aliaj artoj. Antverpeno; La Laguna: TK / Stafeto, 1978. 213 p.
ENHAVO
Mitoj kaj faktoj pri Esperanto 5
Pri la tradukado de
poezio 21
Konturoj de poezio kaj la belartoj 33
Belartoj en la 20a jarcento 57
Esperanto kiel literatura lingvo 69
La internacia lingvo kiel belarta tradukilo 95
La evoluo de la esperanta poezio 159
Pensoj pri la “juneco” de la esperanta literaturo 175
Pasio-pasivo 181
Mondhistorio 189
Londono tra lupeo 193
Konversacia lingvaĵo en nia literaturo 197
Ĉu prefere nacilingvo? 201
Naciismo, tolero, kaj la lingvo de Zamenhof 203
Kiel Esperanto influis mian karakteron
kaj mian karieron 207
Jen aliaj eseoj de Auld Interrete:
William Auld de
Esperantiĝo al Militservo
William
Auld—From Introduction to Esperanto to Military Service
(translation of above by R. Dumain)
La radikoj de nia
literaturo
La Fikcia Universo
Arto kaj belo
Kio estas artverko?
Unu ritmo en "La infana raso"
(Unikoda versio)
La urbo de terura nokto (Unikoda versio)
2014-09-01
Victor Sadler: Memkritike & plu
Sadler, Victor. Memkritiko: poemaro.
Roskilde: Eldonejo Koko, 1967. 60 p.
Sadler pozas kiel redaktoro de la volumo. Sur la titolpaĝo estas citaĵo el Maŭ Zedong: "Ni devas deteni nin de memkontentemo." En la Antaŭparolo Sadler ŝajnigas sin trovanto de kolekto de poemoj manuskriptaj de iu konato, kies verkaro li jam moketas. Ĉiu poemo portas numeron. "Elektitaj" poemoj aperas en la libro sed ne laŭ la ordo de numeroj. Ĉiun poemon sekvas kritiko. Sed, laŭ la ironia tono de la tuta poemaro, ĉu la kritikoj mokas sin mem, ne nur la poemojn?
La memkritikoj estas tre amuzaj. La lingvaĵo de la poemoj estas tre lerta, eĉ kiam Sadler rikanas pro trouzo laŭ li de kliŝaj rimedoj. Tamen, ofte estis malfacile por mi sorbi la signifojn de la versoj. Mi devus relegi.
Jen la enhavo kun ligoj al retpaĝoj de koncernaj poemoj (krom #65, sen memkritikoj):
Indekso laŭ poemnumeroj
Numero Titolo / Unua verso Paĝo
29 Aliaj kantis, Vintro 18
36 En vi, decembro 19
46 Tiaflame 16
49 La mev-gardanto 24
53 Elegio jarfina 11
57 La Botanika Ĝardeno, Cambridge 29
59 Damaoj mutaj velure vagas tra mia 38
60 Mevoj I 21
61 Pledo 50
62 Mozaiko 52
64 Mevoj II 22
65 Mi, dezirante ĉerkon 47
67 Mi estas via reĝo 41
68 Kiel senhejma maIjunulo 37
70 neniun sorĉon kontraŭ 48
71 negranda knabino . 36
72 Mi ĉizus kantomilionojn 43
75 aŭdiĝi 34
76 el 55
80 Mi serĉis rarajn ratnapurojn 46
83 Ĉiĝangale padas jam nur mi 39
84 Riveron fonto difinas 35
85 Kranion vian testamentu 32
86 Foje, kiam pense mi esploras per 40
87 Se ankaŭ nun . 42
88 Per kapriolaj hakoj 54
89 Malnovajn temojn 49
90 Momenton senpretende paseman mi retenis kaj 28
91 Kursive mi parolis, miaj infanoj 56
92 En pli junaj jaroj 45
93 Kalendaro 26
94 Tilioflaro 27
95 el via harodoro 30
96 Dioj! ne deviu mi de mia devo 9
97 Refoje tremo simpatika 31
98 Sordini lipe lipan tremon 33
Mozaiko estas tipografie iom malsimila en la libro.
La originala titolo de Damaoj mutaj velure vagas tra mia estas "Akrostike".
Pluaj poemoj interrete troveblaj estas:
Al iu Francesca
Mateniĝo
Vagula kanto
William Auld: "En Barko Senpilota" (5)
Pensoj de danka leganto de Rejna de Jong
La Infana Raso ravis Rejnan kaj instigis ŝian propran poezian verkadon. Poste ŝi legis la poemojn de Auld en Kvaropo kaj Unufingraj Melodioj kaj Humoroj. Rejna citas el kelkaj poemoj kaj mencias favoratajn. Ŝi ĝuis ankaŭ la volumon Rimleteroj.
Laŭdataj ankaŭ estas la tradukoj fare de Auld, precipe "La urbo de terura nokto" de James Thomson. Ankaŭ elstara estas la traduko de Aniaro de Harry Martinson. Admirinda estas la inventemo de Auld en tradukado de Shakespeare. Aliaj tradukoj laŭdataj estas La Robajoj de Omar Kajam, Don Juan, Kanto Unua de Byron, Fenikso tro ofta de Christopher Fry, kaj kontribuoj al la Angla kaj Skota Antologioj. Rejna ŝatas ankaŭ la esearojn de Auld.
Nacilingvaj literaturaj influoj sur la poemoj de William Auld de Marjorie Boulton
Boulton citas tiom multajn influojn, ke oni apenaŭ povas teni ĉiujn. En la anglalingva literaturo, la influaro estas precipe angla-skota-usona. Estas influoj de la latina kaj franca, sed kiel distingi la senperajn disde la nerektaj influoj? Pere de tradukoj, eblas aliaj lingvoj. Auld ŝatis Kafavis, Holub, Mayakovskij, japanajn versformojn.
Esperantistaj poetoj Reto Rossetti, Eŭgeno Miĥalski, kaj Kalocsay influis lian poezion; oni povas trovi eĥon de Baghy.
En la angla lingvo, Auld engaĝis Shakespeare, James Thomson (La urbo de terura nokto), Ezra Pound, Byron, Emily Dickinson, kaj multajn aliajn. Auld tradukis el skota kaj anglsakaj literaturoj, el Shakespeare, Thomas Gray, Pope, kaj Byron. . . . nu la listigo estas tro longa ripeti.
Boulton trovas rektajn influojn al specifaj originalaj poemoj de Auld. Ŝi trovas James Thomson en "Al Homo Sapiens", "Kondamnita", eble "Septembra Mateno". Ŝi perceptas Gray ĉe "Elegio en Malnova Tombejo" kaj "La Urbo de Mia Animo". En El Unu Verda Vivo Boulton trovas Byron, Auden, kaj aliajn. Eblaj influoj diversloke estas Pope, Dryden, Roy Campbell, Louis Macneice, Milton, John Skelton, Wilfrid Owen, Swinburne, Browning, Hardy, Browning, Cecil Day Lewis, Philip Larkin, Vernon Skannell . . . . Boulton eĉ suspektas Heine. Sed mi jam malatentas la liston de nomojn kaj eblajn rilatojn.
Boulton tre ŝatas Kvazaŭ Birdoj Konstruas, la sola verko de Auld kiun mi taksas senmerita, kaj trovas ĝin imitaĵo de Fenikso Tro Ofta de Christopher Fry. Mi malŝparis tempon legante tutan paĝon pri komparo.
Boulton longe meditas pri la influoj (pozitivaj aŭ negativaj?) de Pound kaj Eliot. Resumi la plurpaĝan diskuton estus je mi tro laciga. Laŭ ideologia enhavo Auld plejparte plaĉas al Boulton, Pound kaj Eliot ne. La Infana Raso taŭgas por komparoj.
Resume, Auld montras kaj majstras variecon de stilaj rimedoj, loze analoge al lia ensorbo de diversaj influoj.
2014-08-26
William Auld: "En Barko Senpilota" (4)
William Auld, En Barko Senpilota:
Plena Originala Poemaro, redaktis Aldo de’ Giorgi. Pizo: Edistudio, 1987. 874 p.
Komence de ĉi tiu antologio estas proksimume 120 paĝoj da enkondukoj. Mi jam pritraktis la Enkondukon de Aldo de’ Giorgi.
En Amble kun William Auld Juan Régulo Pérez emfazas kaj longe diskutas ateismon, kiun li dividas kun Auld. Li ankaŭ resumas sian historion de esperantisteco kaj kiel the poezio de Kvaropo instigis lian aprecon de Esperanto kiel seriozan kulturlingvon kaj liberigilon de la homa spirito. Li citas diversajn filozofojn, artistojn, kaj verkistojn, ekz. Markso, Heidegger, Kandinsky.
Edwin de Kock en La poeto William Auld trovas, ke la jardeko 1952-1961 estas la plej kreiva periodo de la verkaro de Auld, kiam Auld estis juna. La plej gravaj postmilitaj esperantistaj poetoj produktis pli multe da originalaj verkoj ol la plej gravaj poetoj de la antaŭmilita periodo. Auld en Kvaropo fakte ekzempligas kaj daŭrigas la antaŭan parnasismon. De Kock sekve kritikas tiun fenomenon, kiu havas ankaŭ aliajn nomojn, ekz. mikrostilo. Li traktas supozatajn mankojn de poemoj de Auld kiuj ekzempligas mikrostilon.
De Kock taksas "Deklaracio"n malpoezio, sed li aprobas aliajn politikajn kaj kontraŭreligiajn poemojn de Auld.
De Kock analizas la strukturon, poeziajn rimedojn, kaj enhavon de La Infana Raso. Tradiciaj kaj modernismaj trajtoj bone kunekzistas. Li asertas ankaŭ, ke la angla lingvo multe influis Esperantan literaturon. De Kock malkontentas, ke la ideoj de Auld ofte ne poeziiĝis. Aldone, de Kock malaprobas pritrakton de kristanismo kaj la tro altan takson de politeismo fare de Auld. Tamen, de Kock trovas aliloke vere poezie validajn esprimojn kontraŭreligiajn.
De Kock atentigas en poemaro Unufingraj Melodioj unue pri "La 'arto poetika' de W. Auld", en kiu Auld emfazas la intelektan dimension de poetiko. De Kock ne tute konsentas. Alie, De Kock detaligas eksperimentajn formojn uzitajn de Auld, kelkfoje mise, De Kock asertas. Sed plej majstra el la tuta verkaro estas "Konĉerto por unu fingro kaj orkestro".
De Kock trovas Humorojn grava kaj bedaŭrinde subtaksata. La menciitaj difektoj plejparte malaperis. De Kock notas referencojn al Biblio kaj klasikaj (grekromaj) kaj Shakespeare-aj fontoj. Li atentigas pri uzado de teknikaj kaj sentespirmaj vortoj kaj interjekcioj. Enhave, elstaras la sinteno al seksaj rilatoj, aldone al la melankolio.
De Kock recenzas Rimleteroj kaj El Unu Verda Vivo. Post Humoroj mankas io poezie atentinda.
(Daŭrigote)
2014-08-25
William Auld: "Humoroj" (2)
Henri Vatré en sia antaŭparolo citas el letero de Auld: "Mi sentas--kaj tio min kelkfoje ĝenis--ke ili (la nunaj poemoj) estas plu profunde personaj kaj sinceraj, ol miaj pli fruaj verkoj; stariĝis al mi la demando, ĉu eble tio estas falo?" Mi memoras legi ĉi tiujn vortojn kiam mi unuafoje legis ĉi tiun poemaron antaŭ pli ol 40 jaroj. Vatré ne ĝeniĝas.
Kurioze, ke ĉi tiu poemaro de mezaĝulo plej kaptis mian simpation kiam mi aĝis malpli ol 20 jaroj. Evidente propra melankolia temperamento respondis. Kiam mi mem atingis mezaĝon mi melankoliumis nur pri praktikaj, ne imagitaj, ĉagrenoj.
Nu, mi jam diskutis la (fi)faman malferman poemon "La poeto volas verki subjektive". Inter la melankolieceaj personaj, mezaĝperspektivaj poemoj kalkuleblas "La pasinteco ne ekzistas", "La gardantoj", "La urbo de mia animo","Festsaluto", "Koŝmaro", "Frosto","Vivkroniko", "Neĝo", "Postebrio", "Survoje", "Robinsono", "Malorientiĝo", "La ludo", "Enkaptile", "Spleno", "Denove tiu problemo", "Soneto".
Pli ĝenerale melankoliaj, t.e. pri la homaro ne specife pri Auld mem, estas "Novembra spleno", "Festeno","Roboto", "Velkoj", "La rivero", "Saŭdado", "Tiuj olduloj", "Paneo", "Sopiro", "Paŝoj en neĝo".
Pli humore neŭtralaj estas "Tagfina pikniko", "Trankvilo", "Post la ŝtormo", "Vesperinsulo", "Natura ĉirkaŭaĵo", "Printemposojle".
Jen perspektive pri junuloj: "Lerneja incendio", "Mi volis doni al vi kelke da violoj", "Vesperlernejo".
Auld komentas diverse kaj ofte ne flate pri amo, amoro, sekso: "Mia pietato", "Sklavo", "Trosentemo", "La respondoj", "Geedzoj", "Noktomeze", "Kiu kaperis la Mesalinojn?", "Geknaboj ludantaj", "Duobla stelo", "Agonie", "Amkanto de masoĥisto". Mi ne certas, ĉu "Vi + mi = ni" temas pri amoro aŭ amikeco, verŝajne batalema amparo.
Estas unika poemo pri sekso kiu estas ankaŭ socikritika: "Incitnudiĝo". Auld akre komentas pri la etoso de la profesia striptizo, kion li trovas malagrabla, ne erotika.
Aliaj socikritikaj poemoj estas"La prizono", "Mankas Krotaloj", "La turbo".
"Postedene" kombinas splenon kaj Genezon.
Jen pri literatura kreado: "Vortoj", "Plendo de poeto kiu aspiras belkreadon", "Sola pravigo".
Pri literaturo: "Reĝo Lear".
La poemoj pri Esperanto kaj esperantistoj estas "Memore al Ferenc Szilágyi", "Letero al Aleksandro Logvin", "Bonan Matenon, Majstro", "Neebla", "La mondo kaj la koro de K. Kalocsay", "Rimletero" (pri John I. Francis).
Mi ne celas klasifi la jenajn: "Mia filino dektrijara", "Fanto de kero", "La purigemulino", "Optimisma rezolucio," "Malsukcesa truko", "Maristaj kantoj". Nesurprize, la unue menciita estas la plej ĝoja en la poemaro. Kio estas pli feliĉiga ol filino?
"Simfonieto" estas la plej longa kaj kompleksa poemo en Humoroj. Ĝi estas ekzistencialeca kaj politika, avangarda kvazaŭ sonĝo.
Ĉar Auld emas referenci sian dummilitan sperton kiel piloton, mi citas la kvaran stancon de "Vivkroniko":
Junviro. Kaj milit' ekestis hirte...
Ho granda aventuro! Aviade!
Timo kaj naŭzo, jes--sed ankaŭ birde
flugadi kun l' aliaj, kamarade!
2014-08-23
William Auld: "Humoroj" (1)
Mi komencu per referenco al eseo de Julius Balbin:
The Secret Malady of Esperanto Poetry [La sekreta malsano de la esperanta poezio] (1973) by Dr. Julius Balbin
Jen mi informas pri la tradukoj de ĉi tiu eseo kaj mia postnoto en Esperanton.
Julius Balbin, mi, & aliaj en Beletra Almanako
Balbin plendas pri la eskapisma neglekto de realaj sociaj problemoj en la originala Esperanta poezio. Li citas el la unua poemo en Humoroj: "La poeto volas verki subjektive". Kvankam Balbin laŭdas Auld-on kiel originalan poeton, Balbin kritikas Auld-on pro ties supozata kontribuo al la menciita eskapismo.
Nu, kvankam tiu tendenco ja ekzistas en Esperantujo, kaj ofte la esperantista medio montras etoson de intenca naivo, la aserto de Balbin pri Esperanta poezio, se ne mencii Esperantan beletron entute, ne estas universale vera. Oni povus ankaŭ esplori, ĉu la supozata eskapismo estas en iuj kazoj fakte eskapo el reala subpremiteco.
Sed Auld senpolitika? Liaj fruaj poemoj plenas da politikeco. En Unufingraj Melodioj enestas unu specife politika poemo; cetere troveblas kritikoj de religio kaj puritanismo, kaj abstraktaj kritikoj de la homo. Ja, poemoj en Humoroj estas plejparte pli personaj, kaj multaj esprimas elreviĝo, seniluziiĝo, paneo de esperoj kaj entuziasmo, eble "mezaĝa krizo". Sed, kiel mi argumentis en mia postnoto al Balbin, eĉ "La poeto volas verki subjektive" havas paradokse politikan dimension: Auld forĵetas priokupon pri la ĉiutagaj raportoj de supozeble gravaj okazaĵoj en la burĝa socio.
Troveblas en Humoroj kelkaj poemoj kun evidente politika enhavo: "La prizono", "Mankas Krotaloj", kaj eĉ la supozebla naturpoemo "Malorientiĝo" ("burĝa komedio"). Oni povus taksi socikomentaj poemojn "Lerneja incendio", "Geedzoj", "Natura ĉirkaŭaĵo", "Mi volis doni al vi kelke da violoj", "La turbo", "Incitnudiĝo".
El 71 poemoj, la jenaj troveblas iuforme Interrete:
La Gardantoj
La gardantoj (el disko William Auld legas poezion)
"Velkoj," Orkestro kaj Koruso de la Podlaĥia Operejo kaj Filharmonio en Bjalistoko; kun angla traduko de D. B. Gregor
Verkoj de William Auld en korusa versio: Velkoj; Ebrio; Vi estas maro; Geedzoj; Memoro
Novembra spleno - Velkoj
William Auld (poemoj) . . . Velkoj
Neĝo: Snow: Nive (Interlingua)
La rivero
Mankas Krotaloj
Noktomeze - Muziko de Vitor Mendes, teksto de William Auld
Bonan Matenon, Majstro
Incitnudiĝo
Incitnudiĝo (el disko William Auld legas poezion)
Soneto
Maristaj Kantoj: kelkaj versoj troveblas en La Velŝipo Magdalena, teksto de William Auld, muziko de Nanne Kalma, ludas Kajto
Rimletero (pri John I. Francis)
William Auld: "En Barko Senpilota" (3): personaj rememoroj
En 1975 mi bonŝancis studi kurson ĉe universitateto en Barrie, Ontario, Kanado kiun instruis William Auld.
Interalie, li uzis sian epopeon La infana raso. Laŭmemore, li detenis sin kaj ne deklamis la ĉapitron pri koito. Eble li ne volis tenti nin per la alvoko "Malfermu al peniso mia". Mi kredas, tamen, ke eble laŭtlego embarasus lin. Mi nebule memoras, ke kvankam li oponis kontraŭ puritanismo, ne plaĉis al la aktuala efektiviĝo de seksa liberiĝo; mi supozas ĉar Auld perceptis ĝin tro senpersoneca.
Nu, eble al Auld mankis sufiĉa tempo ripozi inter lecionoj, ĉar kiel entuziasmulo mi ofte ĝenis lin per demandoj. Sed evidente li ĝuis la kunecon de esperantistoj. Barrie estas nur urbeto ĉe lago. (Ni unufoje naĝis tie.) Ĉiutage ni vespermanĝis ĉe restoracio, kaj Auld insistis pagi por la tuta grupo. Jen foto:
Iufoje ludis iu muzikisto el Aŭstralio; Auld elkriis ion post iu kanto. Aliokaze studentino ludis la pianon. Auld enketis: "Ĉu vi povas ludi bluson?"
Unufoje, la prezidanto de la universitato invitis lin al sia hejmo vespere. Auld trovis pravigon eskapi el tiu invito. Li diris al ni: "Tiu medio estas tro burĝa; mi estas vagabondo!"
Do vi konstatas, kia amikeca kaj sindona homo Auld estis.
Kompreneble, el generacio hipia, mia spertaro kaj perspektivo diferencus de tiu de Auld, despli de la maljuneca etoso de la nordamerika (usona kaj kanada) esperantistaro. Ĝenerale, aliaj prioritatoj dum la 1970aj jaroj delogis min de pluraj favorataj verkistoj (kaj muzikistoj) de miaj fruaj jaroj, plejparte en la krokodila mondo sed kompreneble ankaŭ en Esperantujo. Al pluraj interesoj (mi referencas la krokodilajn) mi revenis en la 1990aj jaroj kun nova perspektivo. Kun historia konscio mi lernis apreci la atingojn de antauŭloj pli bone. Sed jen ĝeneraligo. Mi revenu al Auld.
Fine de 1986, la Esperanto-movado en Vaŝingtono reviviĝis, kaj mi fariĝis estrarano. Mia propra engaĝo je Esperanto intensiĝis. Tiam mi kontaktis Auld. Jen priskribo:
William Auld, William Blake, & Mi
Kaj jen letero de Auld responde al la mia:
William Auld: Letero al R. Dumain, 1987.01.26 (bildo de la originala)
Mi devas trovi sekvajn leterojn. Auld aprobis mian fondon de la Ateista Tutmonda Esperanto-Organizo (ATEO) kaj donis permeson republikigi laŭ mia peto du poemojn. Li ankaŭ esprimis naŭziĝon pri la aktuala reakcia politiko reganta (en Usono kaj Britio).
Kaj Auld sendis al mi, kun la jena enskribo, ekzempleron de En Barko Senpilota:
2014-08-22
William Auld: "En Barko Senpilota" (2)
Antaŭ mi estis 20-jara, mi jam legis la poemarojn La Infana Raso (1956, 1968), Unufingraj melodioj (1960), kaj Humoroj (1969). Tra jardekoj mi legis ĉi tiujn poemojn plurfoje. Mi neniam akiris Rimleterojn aŭ El Unu Verda Vivo ĉar ĝenerale ne plaĉas al mi rondeloj (la kutima formo en Esperantujo de rimportretoj kaj omaĝoj) aŭ poemoj pri la Esperanto-movado. Ĉiuj menciitaj poemlibroj estas inkluzivitaj en En Barko Senpilota, plus sekcio da antaŭe neenlibrigitaj poemoj.
Post ĉi tiu kompleta poemaro (1987) aperis libro Unu el Ni (1992). Ĉu restas aliaj neenlibrigitaj poemoj, mi ne scias. Oni trovos kelkajn poemojn Interrete kiuj ne aperis en En Barko Senpilota.
Estas 84 Rimleteroj, 16 poemoj en El Unu Verda Vivo, kaj 70 poemoj antaŭe neenlibrigitaj. Sube mi listigas poemojn el ĉi tri grupoj kiuj interesas min, ankaŭ ĉiujn kiuj troveblas Interrete.
Rimleteroj
[n-ro (paĝo): dato: temo]
#20 [Unikoda versio] (508): 1953.11.03: religio
#22 (Marjorie BOULTON) [Unikoda versio: 1953.11.04
#25 [Unikoda versio] 1953.11.09
#26 (Marjorie BOULTON) [Unikoda versio] 1953.11.10
#27 [Unikoda versio] (515): 1953.11.12: religio & etikomanko
#28 (Marjorie BOULTON) [Unikoda versio] 1953.11.14
#29 [Unikoda versio] 1953.11.16: "Nin regas fine apetitoj"
#30 (Marjorie BOULTON) [Unikoda versio] 1953.11.17
#32 (Marjorie BOULTON) [Unikoda versio] 1953.11.21
#31 [Unikoda versio] 1953.1119: Homo kiel "Tuberkulozo de la Ter'"
#34 (Marjorie BOULTON) [Unikoda versio] 1953.11.25
#33 [Unikoda versio] (521): 1953.11.23: cinike pri homoj: "samprobable porkoj flugos!"
#35 [Unikoda verio] 1953.11.27: optimismo
#36-39 (524-7) 1953.12.03-07: postmorta vivo
#61 (549) 1954.02.03: junuloj
#65 (553) 1954.02.10: sperto
#73 (561) 1954.03.19: La Infana Raso
#75-79 (563-7) 1954.03.26-1954.04.05: naciismo
#77 (1954.03.29): eduksistemo
#81 (569) 1954.04.12: individuoj / grupoj
El Unu Verda Vivo
(p. 617-621)
Al hodiaŭa junulo
"Kiel verki poemon"
Al japana amiko
Mitologio
Al samideanino kiu plendis ke la plej oftaj nocioj en miaj poemoj estas larmoj, ombroj, tristo, spleno kaj ŝtrumpoj
Neenlibrigitaj poemoj:
Mondo kaj infero (1948)
Kaj la disĉiploj admonis ilin (1949)
Kapitalismo Venkis en Britujo (26.10.1951)
Glasgovo: Frumatene (8.11.1951)
Glasgovo: Industrio (14.11.1951)
Latitudo: Januaro, Longitudo: 1952 (29.1.1952)
Acerbaj strofoj (18-20.3.1952)
Unu, kiun kara Schwartz ne rimarkis (2.9.1953)
Postkvarope (26.10.1954)
Al iuj kritikintoj (1962)
En Bona Espero (3.8.1981), teksto de William Auld, muziko de ĴomArt
Nico Aluisio kantas "En Bona Espero"
Perforto Regas (1986)
Plendo de Maljuna Fantasciencamanto (1986)
"De Kie Kien" / "Where From, Where To?" de William Auld, trad. K. Gilmore
Kulturo estas komunaĵo (1986)
La Paco Eblas (1986)
Al Novnaskita Nepineto (1986)
Subscribe to:
Posts (Atom)
Posts
