"The Nobel Books (NB) is a literary portal which is intended to collect, archive and disseminate information and books which Nobel Laureates and world authors have published for literary contributions to humanity."
European Authors – Welcome to the Nobel Books.
This site doesn't play when it comes to listing Hungarian authors. Included are Julio Baghy, Kálmán Kalocsay, István Nemere, Tivadar Soros, Sándor Szathmári, and Robert Zend. All but Zend wrote in Esperanto. Zend was an Esperantist though wrote in Hungarian and English. Frigyes Karinthy was an Esperantist, wrote almost entirely in Hungarian. George Soros (son of Tivadar) is a native speaker of Esperanto.
Esperantists Marjorie Boulton and Baldur Ragnarsson are also in this list.
La celo sen difino
de Baldur Ragnarsson
La demando estas ne kiel vojon fari,
vojo estas longa, aŭ ĝi estas mallonga,
sed evidente ĝi kondukas ĉiam ien
kio indas nur moderan laŭdon.
Nek estas la demando kiel starigi domon,
kvankam oni ja devas agnoski ĝian utilon
kun la dikaj muroj kaj la tegmento
(modela signo pri la konservemo)
sed ankaŭ ĝi proponas nenian solvon.
Kio validas por nia kazo prefere
estas du fortaj piedoj
koro kuraĝa
kaj drasta senfina strebo al la horizontoj
super ŝtonoj kaj lafrokoj
terbuloj kaj ĉiuspecaj malebenaĵoj
trans lagoj kaj riveroj
marĉoj kaj ĉiuspecaj malsekaĵoj
inter montoj kaj urboj
homoj kaj ĉiuspecaj elstaraĵoj
por ĉiam daŭrigi sen iu celo difinita
ĉar ĝuste tiu estas la plej bela
plej liberiga, sen iu ajn ĉirkaŭstringo.
Kaj en la vespero, kiam benas ripoz’
muskolojn lacigitajn post la taga paŝado,
estas ĝue tiam mediti
pri la lumo kiu tiel evidentas
ke ĝi estas konstatebla de absolute ĉiuj
kiam ajn kaj ĉiuloke, se nur
la emo troviĝas iomete klini
oblikve la kapon, negrave kiuflanken,
por aliformigi la mondon je tridek gradoj,
ni diru, ĉar tio sufiĉas, kaj subite jen
brilas per vasta konstanta lumoŝvelo
la celo sen difino
sed tamen tiu kiu la sola faros
liberaj nin –– iuj jam pruvis tion.
FONTO: Ragnarsson, Baldur. “La celo sen difino,” en Esploroj (La Laguna: J. Régulo, 1973), p. 22-24. (Stafeto: Beletraj Kajeroj; 44)
Jen pluaj recenzoj pri Ragnarsson:
"Laŭ dezerto retorika: Baldur Ragnarsson kaj la etiko de silento" de Mauro Nervi. Libera Folio, 2007-10-28
Recenzo: ESPLOROJ, de F. de Diego, Boletín n203 (maj 1974) [Hispana Esperanto-Federacio], p. 21-22
(legante poemaron La Neceso Akceptebla de Baldur Ragnarsson)
2013.05.09, rev. 2013.08.26
Jen:
Habelo kaj Kaino (el La Floroj de l’Malbono)
de Charles Baudelaire,
tradukis Kálmán Kalocsay.
Baudelaire simpatias la rason de Kaino, anticipas renverson de la kosma ordo. Jen ero en mia dokumentado de la Edena kaj Kaino-Habela mitoj.
Jen aliaj tradukoj de Baudelaire en Esperanto:
La Albatro
[KALOCSAY Kálmán] & ĉe Babelmatrix
La celo de la poezio [André ALBAULT]
La fremdulo
[A. NURAK]
Unikoda versio
Invito por vojaĝo
[K. de KALOCSAY]
La kato
[Mireja COROBU]
La kato
["Filip_fr"]
La kato
[Gaston WARINGHIEN kaj Kálmán KALOCSAY] 
Mi relegas libron kiun mi unuafoje finlegis la 14an de decembro 1973: Sonĝe sub Pomarbo: Triakta Lirika Komedio en Ses Fantaziaj Bildoj (La Laguna: J. Régulo [Stafeto], 1958; 221 p.) de Julio Baghy.
Nu, la Unua Bildo de la Unua Akto, en kiu Adamo kaj Eva (gejunuloj, ne la unua mita homparo) flirtas kaj enamiĝas, tedas min, krom la ĝena interludo de absurda ĵaluzo pri la rev-idealaj viro kaj virino de la geparanoj. La rimaj vers-paroj emas enuigi min, sed Baghy estas sufiĉe lerta tiurilate kaj en disvolvigo de la rakonto por teni la atenton. Li ja estis aktoro do komprenis draman strukturon. La kerna problemo estas, ke la afero estas ege eksmoda kaj kliŝe romantika; mi ne scias kiel nuna leganto povus trovi ĝin agrabla. La erotika dimensio estas finfine subigita al konservativa ĉasta moraleco.
La Dua Bildo estas pli agrabla kvankam troa: petolas nimfo, faŭno, elfoj, feinoj. Laŭ draminstrukcioj, la etoso estas erotika. La sceno imponas pli vigla ol la unua bildo, ankaŭ lingve. Oni anticipas la disvolvon de zorgo pri la suferoj de la vivo kiuj atendas. Ties alveno igos la dramon interesa post tro-siropa lirikeco.
Marjorie Boulton antaŭparole ekstazis, kvazaŭ temas pri majstroverko. Evidente, temas pri enamiĝo al la verko kiel al la homo. Kion diri pri tio?
Oni agnoskas, ke la kunteksto de verkado estis fakte eskapo el la malespero de la subpremo de la Hungara Revolucio de 1956. Maljunulo Baghy rebatas la deprimigan epokon per aserto de freŝa juneco.
Ni vidos, kiel mi reagos plu dum plua relego de la verko post kvar jardekoj. Mi anticipas ankaŭ kompari ĝin al La Tragedio de l’ Homo de Imre Madách.
Jen du recenzoj:
AMO AL LA VIVO KAJ BELO, recenzo de Baldur Ragnarsson, Norda Prismo 1958.
Recenzo: Sonĝe sub pomarbo, de Julio BAGHY de Ferenc Szilágyi, La Nica Literatura Revuo, 4/3, paĝoj 108-113.
Mi nuntempe relegas esperantaĵojn legitajn antaŭ jardekoj. Ŝajne mi estas nun pli atentema al detaloj aŭ pli favorema ol antaŭe.
Mi jam en antaŭa afiŝo diskutis (plejparte anglalingve) mian freŝan respekton al la intelekto de Kalocsay, preter liaj konataj poeziaj kaj prilingvaj kontribuoj. Mi specife referencis la Antaŭparolon al Vojaĝo
al Kazohinio kaj “La Tragedio de L’Homo kaj Imre Madách” en Dek Prelegoj.
Estas ankaŭ interese rekonatiĝi pli detale pri ja jam konataj kontribuoj al literaturo kaj esperantologio, ekz. pere de:
Haupenthal, Reinhard. La Kontribuo de Kálmán Kalocsay al Esperanta kulturo. Lelystad, Nederlando: Vulpo-Libroj, 1978. 16p.Ĉi tie oni trovos tre detalan superrigardon de la agado kaj atingoj de Kalocsay en la evoluo de Esperantaj literaturo, lingvo, kaj ĝenerala kulturo.
Haupenthal, Reinhard [intervjuinto]; Kalocsay, Kálmán [intervjuito]; Auld, William [intervjuito]. Du intervjuoj: interparoloj kun Kálmán Kalocsay kaj William Auld. Saarbrücken: Arthur E. Iltis, 1979. 28 p.Mi raportos pri Auld estonte.
Mi jam raportis ĉi-bloge pri la eseo "Arta Partikulareco kaj Esperanto" (1972) kaj la poemo "A World in a Grain of Sand" de Nogueira, kaj "The Secret Malady of Esperanto Poetry" (1973) de Julius Balbin, kiu lastatempe aperis en Esperanta traduko en Beletra Almanako, N-ro 13, Februaro 2012 (6-a jaro).
Nun vi povas trovi miabloge eseon el poemaro de Nogueira Vojo kaj Vorto (1972):
“Pri
Moderna Poezio kaj Esperanto” de Roberto Passos Nogueira
Nogueira (en 1972) defias la hegemonion de parnasismo kaj "romantikaj
siropaĵoj" kaj pledas por modernigo kaj malprovincecigo de la poeziarto de Esperanto, simile kiel okazis en avangardaj movadoj de la 20a jarcento.
Kio pri la originalaj kaj tradukitaj poemoj de Nogueira? Ne ĉiu opinias, ke Nogueira sukcesis:
Recenzo
de Baldur Ragnarsson, Esploroj; Roberto Passos Nogueira, Vojo kaj Vorto
(Paco, 1974) de Karl Schulze
Do, post 40 jaroj, ĉu jes aŭ ne la Esperanta poezio ĝisdatiĝis al la stato de mondpoezio, ni trovas nin en malsama kultura epoko, do niaj pensoj devas plu evolui. Tamen, laŭ historia perspektivo, la menciitaj eseoj estas notindaj. Jen pluaj rilataj verkoj troveblaj miareteje:
“Kiom
Longe Atendi” de Brian Price-Heywood
“Esperanto
Kiel Anti-Lingvo” de Baldur Ragnarsson
Jen hispana traduko fare de Jorge Camacho de originala Esperanto poemo "Spuroj" de Baldur Ragnarsson:
Huellas, de Baldur Ragnarsson
En Esperanto:
Þórbergur Þórðarson - Vikipedio
Þórbergur Þórðarson, verkisto kaj esperantisto 1889 - 1974 de Baldur Ragnarsson (15 p.)
En la angla:
Þórbergur Þórðarson - Wikipedia, the free encyclopedia
In Search of My Beloved, Icelandic Fever: A Southern Saga (blog), Aug 17, 2008
Þórbergur Þórðarson (Icelandic literature)
Jen mencio de Esperanto en anglalingva artikolo:
New Yorker: Bréf frá Reykjavík
New Yorker: A Letter from Reykjavík, 9. mars 2009.
by Ian Parker. Pressan.is, 16. mar. 2009
One evening, I met a man in his thirties who had once had a powerful job in the arts in Reykjavik. A few years ago, he began to charge personal expenses on his company credit card. The habit grew—"I wanted to be able to do things, have dinners, buy champagne"—until he had slipped into "a kind of madness" of embezzlement. He was eventually exposed and convicted. His sentence included a month in prison in Reykjavik, which he described as "a pretty positive experience, kind of like some people take a vacation in a monastery to clear the mind." He exercised, lost fifteen pounds, and read the works of Thorbergur Thordarson, a twentieth-century experimental writer and a champion of Esperanto.Retejo en la islanda kun kelkaj artikoloj (plejparte en la islanda) pri Esperanto: thorbergur.is - Forsíða.
Dankon al UEA, jen prelego de Mauro Nervi en la Malferma Tago, 27 novembro 2010: "Baldur Ragnarsson: Poezio kiel sinesprimo kaj sindeteno".
Mauro Nervi: Poezio de Baldur Ragnarsson 1/4
Mauro Nervi: Poezio de Baldur Ragnarsson 2/4
Mauro Nervi: Poezio de Baldur Ragnarsson 3/4
Mauro Nervi: Poezio de Baldur Ragnarsson 4/4
Mi raportos denove post aŭskulto.
Baldur Ragnarsson, unu el la plej eminentaj esperantistaj poetoj aperintaj post la dua mondmilito, estis proponita de la Esperantlingva Verkista Asocio por la Nobelpremio pri Literaturo. Pluajn retligojn ĉi-temajn troveblas ĉi-bloge.
Ĉe la literatura rondo de la Esperanto-Societo de Vaŝingtono, dimanĉon, la 13an de marto, je la 2a ptm, ĉe Cosi's proksime de la Parlamenta Biblioteko, ni diskutos laŭeble la jenajn poemojn:
La filozofio = Ŝtupoj, Unua, XX
La simbolo = Ŝtupoj, Tria, III
... Sed ankaŭ tiu tempo ...
La insulo de l' poeto = Ŝtupoj, Unua, XIX
"Nerimarkitaj Herboj" (el Esploroj) /
"Unsung Leaves" translated by E. James Lieberman
Restas 3 pluaj poemoj troveblaj ĉe la retejo de Don Harlow, sed verŝajne mankos sufiĉa tempo. Ĉiu havas propran guston: mi intence elektis la plej malfacilajn poemojn, ĉar mi preferas fosi sub la surfacon. La laste nomita ne estos tiom kaprompa, kaj ĝin akompanas anglalingva traduko de Jim Lieberman, kaj eble tio instigos komencantojn.
Ha, mi travestias poemon "Rimletero" de William Auld, la lasta poemo en poemaro Humoroj. John I. Francis estas unu el miaj favorataj Esperantistaj verkistoj. Jen unu apreco de Francis:
John Francis: pintulo bezonas reeldonon de Baldur Ragnarsson
Libera Folio, 2006-05-02 (Unue aperis en Juna Amiko, foto el La Brita Esperantisto)
Temas ĉefe pri la grandega romano La Granda Kaldrono (1978), kiu estas elĉerpita kaj meritas reeldonon. Mi bonŝancas posedi ekzempleron, bedaŭrinde nelegitan. Mi memoras ke oni atendis dum multaj jaroj la eldonigon de ĉi tiu romano, do mi rapidis aĉeti ĝin.
Ragnarsson mencias la novelarojn de Francis kaj alian romanon, Misio sen Alveno (1982), kiun legas kaj diskutis kelkaj anoj de la literatura rondo de la Esperanto-Societo de Vaŝingtono antaŭ du jardekoj. Ne menciita estas alia romano, La Kastelo de Vitro (fantasta romano, 2004).
Ragnarsson diskutas la poemon La kosmo, kiu debutis en la pionira verko de la "skota skolo", Kvaropo (1952).
La novelaro Vitralo (1960) estas unu el miaj favorataj Esperantaj volumoj. Elstaras je Ragnarsson "Ĝermoj en rikolto" (kiu troviĝas en almenaŭ unu antologio) kaj "La tuŝo de morto". Mi bone memoras la unuan. Mia favorata tamen estas la genia "La Tento de Kul". Mi ŝatas ĝin tiel ke mi tradukis ĝin anglalingven:
"The Temptation of Kul" by John I. Francis, a tale of absolutisms in conflict
Enestas en Vitralo kelkaj seriozaj kaj pluraj noveloj. Francis revivigis la karakteron Jurgen el James Branch Cabell, kaj kreis propran fikcian regnon Juglando. Sed el la satiraĵoj mian favoratan mi enretigis: "La Klera Despoto". Temas pri beletrema mania reĝo sed rememorigas min pri Stalin.
Fontoj de verkoj de kaj pri John Islay Francis:
OLE pri John Francis
Literaturo en Esperanto (Don Harlow)
Mauro Nervi, Prezidanto de la Esperantlingva Verkista Asocio kaj mem eminenta poeto, verkis anglalingvan leteron en 2007 al la Sveda Akademio por rekomendi Baldur Ragnarsson por la Nobelpremio pri Literaturo. En tiu letero li priskribas la ŝlosilan rolon kiun okupas Ragnarsson en la evoluo de la Esperanta poeziarto. Elstaras ĉi-rilate du poemaroj, Ŝtupoj Sen Nomo (1959) and Esploroj (1974). Se vi povas legi anglalingve, vi trovos ĉi tion interesa.
Mi ne kompetentas taksi la takson en ĉi tiu letero, kaj mi posedas nur la poemaron Ŝtupoj Sen Nomo, do mi donos nur neformalajn personajn reagojn. Mi jam blogis pri Ragnarsson donante retligojn al kelkaj liaj poemoj kaj aliaj aferoj. Ĉar temas ĉi-okaze pri poemoj, mi indikos la esencajn retligojn:
Baldur RAGNARSSON (Originala Literaturo, en la reto, en Esperanto / Don HARLOW)
"Nerimarkitaj Herboj" de Baldur Ragnarsson (el Esploroj) /
"Unsung Leaves" translated by E. James Lieberman
Tradukoj fare de Baldur Ragnarsson el Giacomo Leopardi & Salvatore Quasimodo
Pri la poemoj en la retejo de Don Harlow, notu:
La filozofio = Ŝtupoj, Unua, XX
Finosortas = Ŝtupoj, Unua, XV
La insulo de l' poeto = Ŝtupoj, Unua, XIX
Raŭka rido = Ŝtupoj, Dua, II
La simbolo = Ŝtupoj, Tria, III
Do, preter Ŝtupoj, troviĝas:
Renaskiĝo
... Sed ankaŭ tiu tempo ...
Nu, jen kelkaj impresoj tre subjektivaj. Al aktuala usonangla estetiko—almenaŭ la mia—fiksformoj rimaj poemoj ofte tedas aŭ ĝenas. Aldonu al tio tro da didaktismo, predikado, deklarado, kaj oni—almenaŭ mi—sentas iom da pompeco. (Eĉ la vorto "pompo" sonas pompe!) De tempo al tempo poemo de Ragnarsson ĉi tiel min frapas, sed multokaze, dankinde, Ragnarsson montriĝas majstro de ritmo, vortmuziko, kaj humorkonstruado. Samrange, se ne pli, gravas en pluraj poemoj simbolaj enigmoj, kiuj pensigas preter la ofte trovata surfacniveleco de Esperantaj poemoj.
Kiam Kalocsay malrekomendis eldonadon de Ŝtupoj, li citis interalie la etoson de pesimismo, malespero kaj morto en la poemaro. Jes, oni trovas tion, kvankam kelkfoje interesajn specimenojn, ekz.
Ŝtupoj, Unua, IX: Kiam al morto transiĝos la Tero
La poeto pensas pri naskiĝo de homspeco sur fora planedo.
Ŝtupoj, Dua, X: La mano jam dormas
Sojle de estingo, la poeto defias la mondsistemon aŭ sociordon.
Ŝtupoj, Tria, XX: Mi aŭdis ilin proksimiĝi
La poeto rakontas pri nenomitaj invadantoj kiuj paŝ-post-paŝe kaptas erojn de lia korpo ĝis atingo de la koro.
La finaj du poemoj ja estas deprimigaj:
Ŝtupoj, Tria, XXI: malrapide
Ŝtupoj, Tria, XXII: eĥas flustre
En ŝtupo Tria, XXI, elpaŝas la skeleto de la korpo. Nur unu poemo en la poemaro estas pli longa. Post pluraj turnoj, ĝi finiĝas per versoj pri pereo.
Ŝtupo Tria, XXII havas frapan ritmon, kun ripeto fine de ĉiu stanco:
moko moko mok
sen fino
Jen poemo kun anglalingva traduko. / Here is an original Esperanto poem with an English translation:
"Nerimarkitaj Herboj" de Baldur Ragnarsson /
"Unsung Leaves" translated by E. James Lieberman
Mankas al mi bibliografia fonto de la originala poemo. Eble iu povus provizi ĝin.
Eble vi memoras, ke oni iam promociis William Auld kiel kandidaton por la Nobel-Premio de literaturo. Akademio Literatura de Esperanto nun rekomendas veteranan poeton Baldur Ragnarsson kiel Nobel-kandidaton. Notu ankaŭ:
Baldur Ragnarsson - Bibliografio de la verkoj en Esperanto
Atentu ankaŭ retligojn, precipe al la jenaj retejoj:
Baldur Ragnarsson (OLE)
Baldur RAGNARSSON (Originala Literaturo, en la reto, en Esperanto / Don HARLOW)
La (ne plu vivanta) Don Harlow provizas sonregistraĵon de Finosortas.
Pro mia intereso pri la temo, mi mencias la poemon La filozofio.
Kompreneble, oni trovas Baldur Ragnarsson ĉe Vikipedio. . .
. . . kaj eĉ en la anglalingva Wikipedia (in English).
Ragnarsson estas ankaŭ tradukisto kaj eseisto kaj poeto en la islanda lingvo. Miareteje troviĝas iu unika eseo:
Esperanto Kiel Anti-Lingvo de Baldur Ragnarsson
Notu ankaŭ:
The Secret Malady of Esperanto Poetry (1973) by Dr. Julius Balbin
Posts
All Comments
