Novalis and ars combinatoria

I had some harsh words for Novalis--in Esperanto--when I blogged about his Notes for a Romantic Encyclopaedia: Das Allgemeine Brouillon (published in English translation in 2007) eight years ago. It turns out though, that there is quite interesting philosophical content in Early German Romanticism. Here is an essay that highlights among other things Novalis' philosophical engagement with the ars combinatoria:

Redding, Paul. "Mathematics, Computation, Language and Poetry: The Novalis Paradox," in The Relevance of Romanticism: Essays on German Romantic Philosophy edited by Dalia Nassar (Oxford; New York: Oxford University Press, 2014), pp. 221-238.

Various essays in this book demonstrate that Novalis and his colleagues (note especially Friedrich Schlegel) were not mere mathematical and philosophical dilettantes. Early German Romanticism is now being taken seriously in the anglophone world for its philosophical and not merely literary and literary-critical contributions. Its engagement with German idealism is receiving concentrated attention. I am not prepared to comment on his use of the ars combinatoria. This essay though is a must-read on the subject.

Mór Jókai & planlingvoj

Lastatempe mi afiŝis pri kolekto da esperantologiaj referaĵoj: Memorlibro: Esperantologia prelegaro, en kiu vi trovos listigon da elektitaj kontribuoj.

Nun mi atentigas pri du rimarkindaj referaĵoj de Árpád Rátkai:

"Lingvoplanado en Hungario" (442-461)
"La internacilingva movado en Hungario ĝis la apero de Esperanto" (462-490)

El tiuj mi tiris ĉerpaĵojn pri fama hungara verkisto Mór Jókai (1825–1904), kiu traktis la temon de mondlingvo en kelkaj verkoj:

Pri Mór Jókai & planlingvoj de Árpád Ràtkai

Tie vi trovos ankaŭ tabelon da gravaj hungaroj kiuj pritraktis la interlingvan temon inter 1772 & 1956.

Miareteje vi trovos plurajn ligitajn erojn en Esperanto kaj en la angla lingvo pri Mór Jókai kaj pri la historio de interlingvistiko en Hungario kaj Eŭropo. Mi listigos jene nur tiujn rilate al Mór Jókai kaj interlingvistiko:

“Mór Jókai” de Zsuzsa Varga-Haszonits

“Mondlingvo de Mór Jókai” de Tivia

“Volapuka Lando en Siberio” (Pri "Csalavér" de Mór Jókai)

Voltaire: filozofiaj rakontoj

Lastatempe mi legis anglingve filozofiajn rakontojn de Voltaire (21 novembro 1694 - 30 majo 1778), ne la faman Kandidon, sed aliajn:

• Zadig (1747/8)
• Micromégas (1752)
• L'Ingénu (La senartifikulo) (1767)
• Le Taureau blanc (La blanka virbovo) (1773/4)

Ekzistas pluaj filozofiaj rakontoj (contes philosophiques) de Voltaire, sed mi legis la menciitajn kaj komentis anglalingve:

Voltaire’s philosophical tales: commentary

En la artikolo pri Voltaire en Vikipedio konstateblas ke ekzistas tradukoj de pluraj verkoj en Esperanto. Rimarku ekzemple recenzon pri la jena:

Recenzo: Tri verkoj de Volter [Kandid, Zadig, Senartifikulo] (trad. E. Lanti) de Tomaŝ PUMPR (La nica literatura revuo, 3/3, p. 115-120)

Libroforme aperis ankaŭ:

• Mikromego kaj aliaj rakontoj [15 rakontoj], trad. André Cherpillod (Chapecó: Fonto, 2014)
• Katekismo de la honesta homo, trad. André Cherpillod (Chapecó: Fonto, 2012). Recenzas Renato Corsetti
• La franca jezuito kaj la ĉina imperiestro (Raporto pri la ekzilo de la jezuitoj el Ĉinio), trad. André Cherpillod (Courgenard: La Blanchetière, 2014)

Aperis rakontoj interrete:

• "Blanko kaj Nigro", trad. Roland Platteau
• "La unuokula ŝarĝoportisto", trad. Edgard Verheyden, en Flandra Esperantisto, okt. 1936, p. 53-57.
• "La unuokula ŝarĝisto", trad. Daniel Luez
• "La du konsolitaj", trad. René Bricard
• "Memnono, aŭ la homa saĝeco", trad. F. Lallemant

En la blogo de Antonio De Salvo aperis afiŝoj:

• Voltaire, 30 Majo 2017 (kun la recenzo de Tri verkoj fare de Pumpr)
• Voltaire, 21 Novembro 2018 (kun anekdoto "La ŝuoj de Voltaire")

Vir-virina danco laŭ Meier

Laŭ nebulega memoro mi legis ion en FUNDAMENTA KRESTOMATIO antaŭ 45 jaroj se ne pli, pri hezitemo en alproksimiĝo inter viro kaj virino. Mi supozas, ke tio estas poemo, kiu instigis al mi verki poemon pri li kaj ŝi. (Eble tio ekzistas ie, mi ne scias.) Estas bagatela afero, sed mi scivolas. Do, nun rigardante la libron, ŝajnas, ke estas nur unu kandidato por tiu perdita ero, kaj ĝi ne estas poemo:

"NUR UNU VORTON!" (Noveleto de L. E. Meier).

Jen plu pri Ludwig Emil Meier.

Meier ankaŭ fifamas en debato pri la ata/ita problemo:

Ne kiel Meier!: Invito al revizio de niaj konceptoj pri la konjugacio en Esperanto de Raymond Schwartz (1930, 1995).

Julian Tuwim pere de Izrael Lejzerowicz

Jen miareteje:

“Dancanta Sokrato” de Juljan [Julian] Tuwim, el la pola trad. I. Lejzerovicz [Lejzerowicz]

Atentu ankaŭ recenzon de poemaro Poeziaĵoj (1956):

Pri Poeziaĵoj de Julian Tuwim de K. R. C. Sturmer (en La nica literatura revuo, 3/2, Novembro-Decembro 1957, p. 73-74)

Kvankam ĝi estas anglalingva, mi menciu ankaŭ nekonatan omaĝpoemon de la aŭstralia marksista verkisto kaj intelektulo Jack Lindsay:

“The Poems Hidden in the Ghetto: to Julian Tuwim in Warsaw” [La poemoj kaŝitaj en la getto: al Julian Tuwin en Varsovio] by Jack Lindsay

Attila József en Esperanto

Jen ĵus enretigite miabloge:

• “Pri la profito de la kapitalistoj” de Attila József, trad. Miklós Fehér

Mi eltiris ĉi tiun tradukon el prelego de la tradukinto: “Pri poezia artospeco, kiun Parnasa Gvidlibro kaj PIV nomas simple balado,” en Memorlibro: kolekto de la prelegoj dum la solena internacia konferenco organizita okaze de la tridekjariĝo de la universitata fako Esperantologio (Budapeŝto, 17/18-04-1997), ĉefred. Tamás Gecső, red. Zsuzsa Varga-Haszonits & Lariko Golden, kunlaboris Anita Renkecz (Budapest: Universitato Eötvös Loránd, Katedro pri Ĝenerala kaj Aplikata Lingvistiko / Eötvös Loránd Tudományegyetem, 1998), p. 284-292.

Troveblas miareteje du pluaj aferoj de kaj pri József:

• “Ĉe la urborando” de Attila József, trad. Kálmán Kalocsay
• Anekdotoj pri Attila József de Sándor Szathmári

Tie vi trovos ankaŭ retligojn aliretejen al aliaj verkoj de kaj pri Attila József.

Memorlibro: Esperantologia prelegaro

Dankon al ekstrema rabato, mi povis aĉeti de la usona Esperanto-USA libroservo la jenan kongresesearon:

Memorlibro: kolekto de la prelegoj dum la solena internacia konferenco organizita okaze de la tridekjariĝo de la universitata fako Esperantologio (Budapeŝto, 17/18-04-1997), ĉefred. Tamás Gecső, red. Zsuzsa Varga-Haszonits & Lariko Golden, kunlaboris Anita Renkecz. Budapest: Universitato Eötvös Loránd, Katedro pri Ĝenerala kaj Aplikata Lingvistiko / Eötvös Loránd Tudományegyetem, 1998.

Mi jam afiŝis pri unu eseo kiun mi bitigis kaj enretigis:

Je la centjara datreveno de naskiĝo de Sándor Szathmári” (1997) de Éva Tófalvi, p. 346-350.

La eseoj en la Memorlibro troveblas sub la jenaj kategorioj:

I. Esperanta Kulturo (p. 14-114)
II. Instruado de Esperanto (116-201)
III. Esperanto - lingvo kaj literaturo (202-361)
IV. Movadhistorio (362-490)

Mi povus listigi la tutan enhavtabelon, sed ne ĉi-foje. Temas nur pri miaj propraj interesoj kaj gusto, sed la kontribuoj kiuj plej interesas min troveblas en sekcio III, kaj iom en sekcio IV.  Estas gravaj informoj en aliaj eseoj, sed nun mi mencios tiujn kiuj entute plej kaptas mian atenton:

Franz-Georg Rössler: "Esperanto kaj la aktuala muzika stilo" (96-99)
Blazio Vaha: "Faktoroj de lingvoevoluo tra la historio de lingvoj, planlingvoj, Esperanto" (202-266)
Ivo Borovečki: "Tradukoj el la kroata literaturo en Esperanton" (268-283)
Miklós Fehér: “Pri poezia artospeco, kiun Parnasa Gvidlibro kaj PIV nomas simple balado" (284-292)
Lariko Golden: "Literaturo kaj literaturkritiko en Esperanto" (298-303)

. . . kaj interlingvistike:

Zsuzsanna Csiszár: "Otto Jespersen en Esperanto-movadhistorio" (384-390)
Árpád Rátkai: "Lingvoplanado en Hungario: (442-461)
Árpád Rátkai: "La internacilingva movado en Hungario ĝis la apero de Esperanto" (462-490)