William Blake & ateismo?

Post mia kunfondo de la Ateista Tutmonda Esperanto-Organizo en 1987, mi redakciis du bultenojn antaŭ ol iniciati la revuon Ateismon. Mi ĵus hazarde trafoliumis la duan, t.e. Bulteno de ATEO, n-ro 2, julio 1988, kaj rimarkis rubrikon "Finaj Pensoj" (p. 9), kie mi metis aforismon:

"La milito estas energio sklavigita." — William Blake

Kial Blake en ateisma literaturo? Nu, de la aĝo 17, antaŭ pluraj jardekoj, Blake estas mia favorata poeto kaj finfine la sola "mistikulo" kiu interesas min.

Post tiu "fina penso" mi aldonis mian propran aformismon:

"La plej valora juvelo en la mondo estas la homa cerbo."

Post eldono mi ricevis leteron, en kiu iu plendis pri mia aserto!

Blake esprimis kontraŭdirajn pensojn pri diversaj ŝlosilvortoj, kaj en diversaj periodoj de sia vivo. Ekzemple, sur la gravuraĵo Laocoon estas surskribo (inter multaj): "Scienco estas la arbo de morto." Sed, en la manuskripto de la nepublikigita poemo "The Four Zoas" [La Kvar Zooj], la last verso estas (en mia traduko):

"La obskuraj religioj estas foririntaj kaj dolĉa scienco regas".

T.e.:

The dark Religions are departed & sweet Science reigns

Kia dolĉa verso!

Nu, Blake defendis Thomas Paine sed kondamnis deismon (diismo: la raciigita Dio de la Enlumiĝo.) Sed ĉi tio mi ekspliku alian fojon.