2017-06-27

Robert Zend (1929-1985): my podcast (continued)

I recently blogged about my podcast on Robert Zend, Hungarian-Canadian writer and Esperantist:

5/26/17 Robert Zend: Between Budapest & Toronto, Between Zero & One, Between Dream & Reality

As I mentioned in my previous post on the subject, "An Overview of Zend in 50 minutes"--an announcement of my podcast --now headlines The Robert Zend Website's audio page as a result of the family's enthusiastic response. This now links back to my blog post "Robert Zend: Between Budapest & Toronto, Between Zero & One, Between Dream & Reality," to the podcast itself (sound file, 51 min.), and to my web site, The Autodidact Project.

And now, the home page of The Robert Zend Website features my podcast:
And click below to take in a fifty-minute podcast on Robert Zend, a great overview of his works, themes and influences: Robert Zend:Between Budapest & Toronto, Between Zero & One, Between Dream & Reality by Ralph Dumain, May 26 2017


2017-06-20

Sándor Szathmári: 120-a datreveno / 120th birthday

Antaŭ 120 jaroj, la 19-an de junio 1897, naskiĝis Sándor Szathmári, hungara esperantisto, kiu meritas atenton kiel verkisto de mal/utopioj en rango kun Karinthy, Čapek, Zamjatin, Huxley, kaj Orwell.

Przemysław Wierzbowski kreis la jenan bildon, uzante foto-portreton de Szathmári fare de Eifert János, fama hungara fotisto.


120 years ago, 19 June 1897, the Hungarian Esperantist Sándor Szathmári was born, who as a writer of dystopia and utopia belongs in the ranks of Karinthy, Čapek, Zamyatin, Huxley, and Orwell.

2017-06-17

Jack Wilson: tradukoj el anglalingva beletro

Jack Wilson, 2006
Hazarde, esplorante la temon de James Joyce kaj Esperanto, mi trovis la jenan blogon:


Mi tuj aldonis liajn tradukojn de Joyce kaj Borges al miaj tiutemaj bibliografioj:
  • Eveline” [el Dublinanoj] de James Joyce
  • Araby” [el Dublinanoj] de James Joyce
  • La vidinto” [The Witness] de Jorge Luis Borges
Wilson tradukis verkojn de Saki, Wallace Stevens, Carl Sandburg, Robert Frost, kelkajn kanzonojn ... Mi ankoraŭ ne legis do ne taksas la tradukojn, sed mi ŝatas la gamon de elektitaj aŭtoroj. Aparte interesas min:
Ĉiuj ĉi aperis ĉi-bloge en 2009. Rimarku alian blogon de Wilson (ĝis 2013): Kriko About Words. Jen afiŝaro pri Esperanto:
Wilson kreis plurajn blogojn. El 2012:
Jen anglalingva artikolo de la 27a de junio 2006:
Jack Wilson estas, aŭ estis, artisto, verkisto, poeto, muzikisto, komponisto, kiu loĝas/loĝis en Tempe Arizona (Usono). Ĉi tiu estas nomo nova je mi. Ĉu li ankoraŭ vivas post 2013 mi ne scias.

Wilkins to the Moon

This is not the first time in recent memory an article has been published on his subject and documented on this blog. Here is another one:

The Man Who Planned A 17th Century Moon Landing (Curiosity)

This article links to the Atlas Obscura article I previously documented. In this article the faulty scientific assumptions of the time are outlined. Wilkins, nevertheless, was a visionary of the scientific revolution.

James Joyce & Esperanto (2): Bloomsday


Por Blumtago (Bloomsday) mi laŭtlegis "Giacomo Joyce" de James Joyce, laŭ traduko de Kris Long (25:30 minutoj). Mi fuŝis plurfoje, sed mi ne havas tempon kontroli la erarojn. Eble vi povos almenaŭ ĝui la muzikon de la traduko de Long:

Giacomo Joyce” (2017.06.16 — Bloomsday / Blumtago), laŭtlegas (kun eraroj) R. Dumain (Soundcloud: sonregistraĵo, 25:30 min.)

Mi trovis du pluajn Esperantajn tradukojn:

Eveline” [el Dublinanoj] far James Joyce, trad. Jack Wilson. 2009.

Araby” [el Dublinanoj] de James Joyce, trad. Jack Wilson. 2009.

Blumtago estas la 16a de junio, 1904, t.e. la tago de la tuta romano Uliso, spertita de Leopold Bloom. Iuj festas tiun datrevenon en pluraj landoj, ekz. en Usono kaj Hungario.

2017-06-15

James Joyce & Esperanto (1)

While I have been aware of a prominent mention of Esperanto in Ulysses for 40 years, the linkage of James Joyce and Esperanto is a new project for me. See the relevant web pages I have added to my site, below. Supplementary information is welcome. I need scans of certain Esperanto items.

Kvankam mi eksciis pri la mencio de Esperanto en la verko Uliso [Ulysses] de James Joyce antaŭ 40 jaroj, la ligo inter Joyce kaj Esperanto estas nova mia projekto. Jen la ĝisnunaj miaj retpaĝoj. Aldonaj informoj estas bonvenigotaj. Mi bezonas skanaĵojn de specifaj dokumentoj.
There is a strong Hungarian connection in Joyce, and, coincidentally, Hungary was the hub of Esperanto literature for decades, so this bibliography is relevant as well . . .

Hungario rolas en verkoj de Joyce, aparte Uliso, kaj koincide, Hungario estis la centro de beletra aktivado de la Esperanto-movado, do mia jena anglalingva bibliografio estas ankaŭ rimarkinda:
Another coincidence: Prof. Nico Israel will deliver his lecture “‘Militopucos’: James Joyce and Universal Language” on October 13, 2017 at the City University of New York (CUNY) in the series Soros Lectures in New York, NY, December 2016 - Fall 2017.  See also...

Jen plua koincido: Prof-o Nico Israel prelegos pri ‘Militopucos’: James Joyce and Universal Language” je la 13a de oktobro ĉe Universitato de Novjorkurbo (CUNY) en la serio Soros Lectures [Soros-Prelegoj]. Jen lia grava anglalingva eseo:
Tomorrow (June 16) is Bloomsday (named after the protagonist Leopold Bloom), the day in which the novel Ulysses transpires. Perhaps I can contribute something in Esperanto for the occasion.

Morgaŭ (la 16an de junio) estos Bloomsday [mankas artikolo en Vikipedio]--laŭ Leopold Bloom--la tago dum kiu la "eventoj" de Uliso okazas. Eble mi kontribuos ion en Esperanto por la okazo.

2017-06-14

Robert Zend (1929-1985): Hungarian-Canadian writer . . . & Esperantist

Robert Zend
Here is the 13th episode of my podcast series Studies in a Dying Culture, under the auspices of Think Twice Radio:

5/26/17 Robert Zend: Between Budapest & Toronto, Between Zero & One, Between Dream & Reality
Robert Zend (1929-1985) was a Hungarian-Canadian multimedia writer, who emigrated from Hungary in 1956 and established himself in Toronto, Canada. I present an overview of his works, themes, and influences. I illustrate Zend's themes of exile & identity, sources & inspirations, myth & religion, metaphysical notions, & the interplay of dream & reality with poems, prose fragments, & summaries of short fiction. Finally, I recount my engagement with Zend, my project of translating his work into Esperanto, the enthusiastic support of the Zend family for this project & the revelation that Zend himself was an Esperantist. [51 minutes: sound file]
This is the latest in a logical progression of podcasts on Hungarian literature, utopianism, and Esperanto.

Key markers in this podcast:
  • 0 min.: Introduction.
  • 5 min.: Who was Robert Zend?
  • 8 min.: Zend's themes & works & where to find them.
  • 14 min.: Recitation of poems or excerpts from Zend illustrating the themes mentioned.
  • 40:30 min.: Outline of key pieces from Daymares.
  • 47 min.: My discovery of Zend & the Esperanto connection.
  • 50 min.: Zend poem: "Sky Blue".
I have been translating some of Zend's work into Esperanto, some of which will appear with an essay on Zend in the Esperanto literary journal Beletra Almanako.

Here are key links, entry points into Zend's world:
"An Overview of Zend in 50 minutes"--an announcement of my podcast --now headlines The Robert Zend Website's audio page as a result of the family's enthusiastic response.

William Auld: Omaĝoj

Mi enretigis la enhavtabelon de Omaĝoj de William Auld: Poemtradukoj plejparte el la angla. Chapecó, Brazil: Fonto, 1987. 152 p. (Fonto-Serio; n-ro 16) Oni trovos tie ligojn al poemoj miareteje kaj aliloke. Jen la poemoj en mia retejo ĝis nun:
Mi trafoliumis la poemaron kaj hazarde legis pluajn tradukojn. Mi plej ofte ne konas la originalojn, sed mi taksas la tradukojn tre agrablaj. Mi konfesas, ke mi eltrovas pluon el angla literaturo pere de Esperanto, ekz. Edwin Morgan, kiu uzas sciencfikciajn konceptojn en kelkaj poemoj. Mi iomete konis C, Day Lewis (= Cecil Day-Lewis) en alia kunteksto. Mi ne sciis, ke li verkis poemojn. "La duobla vizio" estas pensiga; unuarigarde mi ligas ĝian koncepton kun la plurdimensia vizio de William Blake.

2017-06-13

Mario Pei: Wanted: A World Language

I have documented Mario Pei's contribution to interlinguistics (i.e. the field of study of the creation and adoption of a universal or international auxiliary language) in English and Esperanto.  Here is another noteworthy contribution to the popularization and advocacy of the idea:

Wanted: A World Language by Mario Pei

Pei's 1969 pamphlet is a condensed argument for the adoption of an international auxiliary language, outlining the history of the idea and the relevant projects, the various options and arguments pro and con, with an exposition of Esperanto, reading list, and directory.

Pei in his 1958 book One Language for the World treated this topic extensively and most comprehensively for the first time in English at least since A Planned Auxiliary Language by Henry Jacob (1947, following Jacob's 1946 On the Choice of a Common Language).

For more on this topic see my web pages:
For an historical overview of the field with links to notable texts see:

International Auxiliary Languages

Note that my web page of Pei's pamphlet contains the corrected, current links to Pei's other works online.

One must not get the impression that Pei was a respected linguist. He was not. He was also a crank conservative, but at least not of the paranoid variety that rejected any manifestation of internationalism. This is probably a result of having to think in international terms in the fight against the Axis powers in World War II. Pei can at least be credited as a popularizer of languages, mutilingualism, and early 20th century linguistics, and as a leading popularizer and advocate of the quest for a universal language.

Sferoj 5: sciencfikciaj noveloj de virinoj (2)

Mi jam skizis la enhavon de Sferoj 5 (1987), speciala numero da tradukitaj sciencfikciaj noveloj de virinoj, antologio el la serio Sferoj, eldonita de Grupo Nifo. Mi ankaŭ notis, ke mi ne povis trovi anglalingvajn spurojn de tri aŭtoroj. Mi ĵus enretigis novelon de unu el ili:

"La koncerto" de Hana Pěchulová (tradukis el la ĉeĥa Adolf Staňura)

Familio entuziasme anticipas raran koncerton ludota de merloj, sed . . . .

2017-06-11

Spomenka Štimec: dulingva retejo


Jen atentinda retejo de Spomenka Štimec (1949 - ):


Spomenka Štimec - hrvatska esperantistica / Spomenka Štimec - kroata esperantistino

Fakte, mi legis--antaŭ tri jardekoj--nur ŝian romanon Ombro sur interna pejzaĝo (1984, alklaku por PDF-teksto).  Sed vi trovos abundan materialon ŝiareteje.


Ferenc Temesi, hungara verkisto

Pere de Esperanto mi informiĝas pri verkistoj nekonataj en la angloparola mondo, ankaŭ eĉ netradukitaj; ankaŭ tiuj pri kiuj ne povas informiĝi en la angla. Unu tia estas ......

Ferenc Temesi (1949 - ) [foto: 1983]

Anglalingve oni scipovas, ke li kunverkis la filmon A rózsa vére (1998). Mi ekkonis lian ekziston pere de ...

"Literaturaj facetoj de la hungara kubo..." de István Nemere, en Literatura Foiro, n-ro 110, decembro 1987, p. 20-22.

En 1987 Nemere trovas tri beletrajn hungarajn librojn atentindaj je eksterlandanoj. Unu estas Por (La Polvo), Volumo II. (Volumo I aperis en 1976.) Per ĉi tiu verko la aŭtoro kreis novan hungaran literaturan ĝenron, t.e. romano kiel kvazaŭ-leksikono. Ĉio okazas en Polvurbo (efektive Szeged), kontraŭ kies provinceco. Temesi revivigas eksmodan lingvaĵon; la stilo rememorigas pri Mór Jókai kaj Kálmán Mikszáth. La tempodaŭro ampleksas proksimume 140 jarojn. Krtikistoj laŭdis la verkon, kun plendoj.

Nu, ĉi tio ŝajnas interesa, almenaŭ laŭforme. La aliaj du verkoj pritraktataj estas Az együttlét (La kunesto), romano de Anna Jókai (1932-2017, nenia rilato al Mór), kaj Csoda (Miraklo), dramo de György Schwajda (1943-2010).

William Auld's Esperanto textbooks

Thanks to the Internet, today's learners of Esperanto have options far beyond mine when I was teaching myself Esperanto in the ancient days of print culture a half century ago. I have not checked them out, but the place to go, I believe, is lernu.net. In the ancient times I mentioned, one could order textbooks of various vintage from an Esperanto book service or borrow some from the public library, some of which reached back to the beginning of the 20th century. I tried them all, and none were too inspiring.

However, William Auld tried a fresh approach, capitalizing on Esperanto's agglutinative character and acclimating the student to it, which is important in streamlining the future Esperantist's grammatical style instead of clumsily reproducing one's English manner of expression in Esperanto. I really liked this little textbook, but I loaned it to someone in 1976 and never saw it again. It is long out of print. I've been requesting online that someone scan it. Thanks to Enrique Ellemberg, here it is!

Esperanto, A New Approach by William Auld (2nd ed.: Bruselo: Heroldo de Esperanto, 1969).

I seem to remember owning a copy with a plain blue cover, but I will never know.  In any case, I got two bonuses from this textbook:

Soneto 18 de William Shakespeare, Esperantigis Reto Rossetti

Night of Summer (Somernokto) by Kálmán Kalocsay, translated from Esperanto by William Auld, with the Esperanto original 

Auld created another introductory learning course, in a format called a Scriptographic booklet (which existed for entirely different topics):

A First Course in Esperanto (Greenfield, MA: Channing L. Bete Co., 1972)

Then there is Auld's successor to Esperanto, A New Approach, an intermediate reader with exercises:

Paŝoj al Plena Posedo (Bruselo: Heroldo de Esperanto, 1968)

This book underwent revision with later editions; I don't know offhand which is the online text linked above.

Enrique has provided a spectrum of learning and reading materials on his web site:

Esperanto Fremont

2017-06-04

James Joyce vs the characteristica universalis

Who needs a perfect language? It’s already perfectly imperfect by Charlie Huenemann (Aeon)

The author piggybacks off Umberto Eco's The Search for a Perfect Language (1995), discussing the characteristica universalis projected by Leibniz and John Wilkins' attempted realization of the concept. (Note a reference new to me: Language, Mind and Nature (2007) by Rhodri Lewis.)

This is a story I've known since I was 14 years old many decades ago.

Huenemann moves on to a resurrection of this dream by Rudolf Carnap, a key figure of the logical positivists.  Huenemann thinks that Carnap slipped up in his dismissal of Heidegger as nonsense. Huenemann extols the creativity of language beyond the strict confines of logic, citing the examples of William Shakespeare, James Joyce and Maya Angelou.

This little article is unfortunately characteristic of the poorly conceived intellectual fluff that Aeon offers all too often. A better explanation--even a brief one--of the underlying assumptions of the projects of both Leibniz and Joyce would have been far more illuminating, as would the posited contrast between the attempt to squeeze all of cognition into formal logic and what the creative extensions of language actually accomplish. (And Maya Angelou, really?)

The Wikipedia article on characteristica universalis yields surprisingly rich information. See also my bibliographies....

Philosophical and Universal Languages, 1600-1800, and Related Themes: Selected Bibliography

... and ...

Leibniz & Ideology: Selected Bibliography