Sándor Szathmári plu

Preter tiuj kiujn mi jam posedas kaj enretigis, estas multaj pluaj kontribuoj de Sándor Szathmári en la iama revuo Hungara Vivo.

Pluraj el tiuj temas pri porokazaj kaj ceteraj hungaraj aferoj; aliaj pri kulturaj kaj intelektaj aferoj kaj verkistoj. Szathmári ankaŭ tradukis iom. Mi celas akiri prioritate la ĉi-lastajn.

Do jen nove miareteje:

“ Emba”, Hungara Vivo, n-ro 1, 1972, p. 10-11.

“Ŝanoar” de Géza Molnár, tradukis Sándor Szathmári, Hungara Vivo, n-ro 2, 1971, p. 3-5.

Ne ĉiuj recenzintoj de la poezio de Emba ( pseŭdonimo de Imre Baranyai) enamiĝis al ĝi, sed Szathmári omaĝas al la poemoj samkiel al la homo. Szathmári rakontas pri sia amikiĝo kun Emba kaj pri la malfeliĉa vivo de Emba, trovebla en ties poemoj. Laŭ Szathmári la plej mizertemaj poemoj estas la plej belaj. Li laŭdas la kontraŭkapitalisman kaj kontraŭnaciisman sintenon de Emba. Post la ampleksa aktivado de la 1930aj jaroj Emba verkis poemojn kontraŭ la nazia agreso, jubilis pri la liberigo, kaj bedaŭris la subpremon sub stalinismo.

Emba verkis ankaŭ pri naturo, amo, kaj drinkado. Drinkado ne plibonigis lian jaman malsanon. Lia poemo "La penso" plej bone priskribas lian sintenon. Szathmári konkludas:

Jes, li estis puranima, humana homo, inda al esperantisto. Liaj poemoj ne celis la komplikadon de la formo. Li havis valorajn pensojn kaj kiu havas pensojn, ne bezonas kaŝi la senenhavon de la poemo per sagacaj ĵongladoj de la formo.

Do jen reliefiĝas la sinteno pri estetiko de Szathmári. Rimarkinda ankaŭ pri Szathmári estas kontrasto inter la pesimismo kaj maŝineca orientiĝo,unuflanke, kaj la amikeco kaj laŭdado de simplaj idealistoj kiaj Emba kaj Baghy.

Mi ne povis trovi ian tradukon el la verkaro de Géza Molnár en la angla. Lia novelo “Ŝanoar” aperis en libro Harangos óra [Sonoril-horloĝo] en 1966. Mi ne scias pri lia statuso en Hungario tiutempe, nek kial Szathmári elektis traduki ĉi tiun novelon. Ĝi ne estas majstroverko, sed simpla rakonto kiu eble nutrus la idealismon. Ekspluatata juna virino kun violenta emo malsanas, sed ŝia konduto rezultus je elĵetiĝo el hospitalo, sed kompatema kuracisto pacience traktas ŝin, kaj pri fido al li ŝi lernas konduti civilize kaj forigas la friponan viron kiu subigis ŝin. Ĉu Szathmári ŝatis ĉi tiun rakonton ĉar li simpatiis kiel marĝenulo al la marĝenulino?