Ilustrinto de Auld pafmortigita (2009)

Mi scias nenion pri la jena afero, sed jen afiŝo ĉe Libera Folio, 2009-04-27:

Ilustrinto de Auld pafmortigita 

"La 16-an de aprilo en la bolivia urbo Santa Cruz mortis Eduardo Rózsa Flores (1960-2009), ilustrinto de la hungara eldono (1987) de La Infana Raso."

Magritte, patafiziko, ars combinatoria

"Magritte diris, ke oni ne povus provizi validan eksplikon de afero ĝis oni eksplikus tiun eksplikon." — Bernard Noël

Eble vi scivolas, kial mi afiŝas pri Magritte, ankaŭ krokodile, sen konekso kun Esperanto. Nu, la daŭra fadeno estas ars combinatoria (arto de kombinaĵoj), kiu rilatas al interlingvistiko, specife rilate al la epoko de aprioraj filozofiaj lingvoj. Analizado de la motivoj, logiko, kreivo, kaj limoj de la koncepto de kombinado estas stimula, esplorenda kampo.

Kiel vi vidos en antaŭaj afiŝoj, Magritte havas propran perspektivon pri kombinaĵoj, kiu komparendas kun aliaj. Do jen, el liaj Écrits Complets (jen la enhavtabelo kaj indeksoj de ĉiuj temoj kaj personoj pri kiuj Magritte komentis) estas la kolektitaj komentoj de Magritte pri la patafiziko de Alfred Jarry (kiu alimaniere rilatas al ars combinatoria):

 Magritte, la Pataphysique et son Collège

Magritte: invention, imitation, meaning, ars combinatoria

René Magritte to Harry Torczyner

on Imitation, Invention, & Meaning

[. . .] I can state categorically that the cultural offensive I have in mind should be viewed “positively,” that is, not consisting in such “comparisons” as, for example, the one that I used in conversation with you, casually, when I merely noted that the imitated is being taken for the imitator. That refers to a kind of anecdote, amusing to us, but likely to be taken too seriously by the public. Indeed, the public has a habit of zeroing in on the anecdotal side of History. It is best not to cater to such habits if one means to “work” in a less mechanical manner. If one goes on the offensive, then one must truly attack such habits by stressing the things that are usually ignored. When I think of painting, it is, de facto, opening an offensive against such habits, even though I don’t actually have that in mind. De jure, it’s solely a question of ideas that, by their nature, cannot really be discussed.

As illustration, an isolated example, I take one of my pictures: “La Découverte du feu” [The Discovery of Fire], which depicts a burning iron key (another picture shows a burning trumpet). Nobody had ever thought of that before, or, at least, nobody had ever mentioned it in writing, speaking or painting. The “anecdotal” history might reveal that a few years after the birth of this picture Dalí painted a burning giraffe, and that owing to an intensive publicity campaign he is the one who is believed to have invented the notion of an unusual burning object. Thus, the “anecdote”' misses the point, it is ignorant of the invention in its purity, its measure, it only takes into account a superfluous exaggeration that waters down the precise vigor of the original invention. To avoid falling into this error, any “positive” offensive—in the case of “La Découverte du feu”—must only aim to enlighten, it must not concern itself with what happens elsewhere, with the clumsy uses to which the notion of a burning object may be put. This clumsiness, or, rather, this unintelligence, reduces great things to small things, the unknown to the known, following a practice that is the opposite of any true act of Mind. In confirmation of this, the public’s interest in current plans to inspect the Moon is right in line with this habit of reducing and mixing things up: people want to reduce the mysterious to something knowable and the familiar feeling we have with regard to things of which we are ignorant (for example: the mystery of the exact number of fleas on the youngest lion in the bush or the complete “lunography”) then gets confused with the non-familiar feeling of mystery (for example, the mystery inherent in the comfortable room in which one sits to smoke one’s pipe).

“Anecdote” interests the good folk who learn from it that Racine was unpopular in his day and that another so-called poet who is forgotten today was greatly admired. However, those good persons do riot know Racine any better (I am not Racine, notwithstanding the tacit obligation to be).

As for the munitions our armies require, I must admit that the only kind I can provide are . . . the pictures I can paint. These are demanding, and I have just enough strength to satisfy them, + or  .

SOURCE: Magritte, René. Letter to Harry Torczyner, 24 January 1959 (excerpt), in Magritte/ Torczyner: Letters Between Friends, translated from the French by Richard Miller, introduction by Sam Hunter (New York: Henry N. Abrams, Inc., Publishers, 1994), pp. 35-36.

100a datreveno de Martin Gardner

Mi jam blogis dufoje pri Martin Gardner, multfaceta homo kiu plej famas kiel verkisto pri "matematikaj ludoj" kaj ankaŭ kiel skeptikulo (pri pseŭdoscienco kaj supernaturaj aferoj), sed estas konata ankaŭ kiel iluziisto kaj pro siaj prinotitaj eldonoj de verkoj de Lewis Carroll kaj aliaj.

Li estas heroo inter matematikistoj, kvankam mankis al li formala matematika edukado; fakte li estas la plej influa inspirinto kaj popolklerigisto pri matematiko en la tuta historio. Kiel mi jam blogis, li inspiris ankaŭ min. (Li agnoskis min kiel solvinton inter pluraj aliaj en artikolo.)

La 21a de oktobro estas lia naskiĝtago; hieraŭ estis la 100a datreveno. Okazis hieraŭ kaj dum la tuta jaro festoj tra la mondo honore al Martin Gardner. Estas retejo pri Martin Gardner entute kaj pri memorfestoj. Estas ankaŭ retpaĝo da omaĝoj al Gardner, inkluzive de la mia (#55).

Mi blogis ankaŭ anglalingve pri Gardner ĉe iu mia anglalingva blogo, Reason & Society.

Mia propra "kontribuo" hieraŭ konsistis el afiŝoj ĉe Twitter kaj Facebook.

Utopia in Four Movements revisited

Utopia in Four Movements was a multimedia "live documentary" by Sam Green and Dave Cerf. It was presented at various venues around the country and abroad, including the American Film Institute's Silverdocs Documentary Festival in Silver Spring, Maryland (just outside of Washington, DC) on June 26, 2010. (See my blog entry on this performance.) This "live documentary" included film clips, narration, and live music. Is there any video of one of these performances as a whole? I do not know. Here are a few fragments on video.

                Utopia en 4 Movimientos. Segunda presentacion
Utopia en 4 Movimientos. Segunda presentacion from AMBULANTE on Vimeo.

   Utopia, Part 3  1/2 - 2/2: The World's Largest Shopping Mall

Miĥail Lermontov en Esperanto (2)

Jen Poemoj de Miĥail Lermontov tradukitaj de Valentin Melnikov, en La Ondo de Esperanto, 2010. № 6 (188). La poemoj estas:

Al Stulta Belulino
Stancoj
Kial
Enuo kaj Tristo

Kaj jen originala Esperanta poemo de Aleksandr Logvin:

Kie Lermontov duelis...
 (Heroldo de Esperanto, n-ro 16 (1425), 42-a jaro, 16 novembro 1966)

De Zamenhof al Soros en Novjorko (2010)

Mi lastatempe trovis raporton pri la Zamenhof-simpozio en kiu mi prelegis la 15an decembro 2010, kun Esther Schor, Sam Green, Humphrey Tonkin, kun surpriza apero de George Soros.

La koncerna raporto "De Zamenhof al Soros en Novjorko" aperis en Rego (Rusia Esperanto-Gazeto), n-ro 1 (62), februaro 2011, p. 36-37.

Ĉe la paĝo Teodoro Schwartz [Tivadar Soros] (1894-1968) en retejo de Literatura Mondo mi estas agnoskita pro foto de Teodoro/Tivadar.

Miĥail Lermontov (1814–1841)

Miĥail Lermontov (Михаил Лермонтов, 1814–1841) naskiĝis la 15-an de oktobro. Je lia ducenta naskiĝdatreveno de Miĥail Lermontov eldonejo Sezonoj ofertas senpage la prozan verkon Princidino Mary, kiun tradukis Nikolaj Danovskij en la 1960aj jaroj.

La priskribon vi trovos ĉe: Nova senpaga libro: Princidino Mary. La verko mem akireblas ĉe Elektronikaj libroj en formatoj PDF aŭ ePUB.

De Lermontov en Esperanto troveblas interrete ankaŭ:

Almozulo (trad. Ludmila Novikova)
La morto de la poeto (trad. K. Gusev)
"Velo" & "Nuboj"

Dankon al la retejo de Don Harlow:

 Al A. O. Smirnova [I. ĤOVES]

 Almozulo [K. GUSEV]

 Anĝelo [Boris MIRSKI]

 Borodino [K. GUSEV]

 Enuo kaj tristo [I. ĤOVES]

 Jen vorto [K. GUSEV]

 Kazaka lulkanto [I. LUBJANOVKSIJ]

 Kverka folio [I. LUBJANOVKSIJ]

 Medito [K. GUSEV]

 Mi tristas tial [K. GUSEV]

 La morto de la poeto [K. GUSEV] Unikoda versio
      Ankaŭ ĉi tie

 Nubetoj [I. LUBJANOVSKIJ] Unikoda versio
      Ankaŭ ĉi tie

 Palestena branĉo [Boris MIRSKI]

 La patrio [K. GUSEV] Unikoda versio
      Ankaŭ ĉi tie

 Poeto [Boris MIRSKI]

 La ponardo [K. GUSEV]

 Preĝo [I. LUBJANOVSKIJ]

 Preĝo [Boris MIRSKI]

 Profeto [N. FEDOTOV]

 Profeto [St. GALKIN]

 Profeto [I. ĤOVES] Unikoda versio
      Ankaŭ ĉi tie

 Profeto [K. KALOCSAY]

 Profeto [I. LOJKO]

 Rigardu, kiel hastas [K. GUSEV]

 Roko [K. GUSEV]

 Se flava kampo [I. LUBJANOVSKIJ]

 Sola venas mi [K. GUSEV]

 Sonĝo [K. GUSEV]

 Tre ofte meze de l' amas' kolora [K. GUSEV]

 La velo [Konstanteno GUS]
      Ankaŭ ĉi tie

Jen skanaĵoj ĉe Aŭstria Nacia Biblioteko (Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno):

   Aŝik - Kerib - Nurnbergo, 1895
   Princidino Mary. 1 - Nurnbergo, 1896
   Princidino Mary. 2 - Nurnbergo, 1896

Nicola Ruggiero pri "Poemo de Utnoa"

"Nicola Ruggiero enkondukas nin en la kolosan verkon "Poemo de Utnoa" de Abel Montagut. La prelego okazis en la sidejo de Hispana Esperanto-Federacio (Madrido 2014-10)." (1:04:05)



Notu, ke li mencias Sándor Szathmári komence de la 29a minuto.

Vi povas trovi tekston de la sur-ekranaĵoj ĉi tie.

Retpaĝo pri la prelego kaj video troveblas ĉe edukado.net.

Mi ne povas komenti pri la epopeo krom diri, ke ĝi estas kurioza versforma kombinaĵo de mitologio kaj sciencfikcio.

Konsultu ankaŭ la recenzojn pri Abel Montagut: Poemo de Utnoa pere de retejo Originala Literaturo Esperanta (OLE).

Sándor Szathmári 40 years on / post 40 jaroj (2)

This year marks the 40th anniversary of the death of Hungarian Esperantist satirist Sándor Szathmári, author of the landmark utopian / dystopian novel Voyage to Kazohinia. (Note my blurb. Buy copies for you and your friends!)

I have blogged about Szathmári for some time, but here are some new items for your information.

Aside from Kazohinia, and my unpublished translations, this is the one other English translation from Szathmári, now on my web site:

“The Perfect Citizen” by Sándor Szathmári, translated from Esperanto by Colin H. Hewitt

Aside from a review or two, there is as yet no critical literature in English. I have been accumulating reviews and critiques written in Esperanto. I recently another critique of Szathmári, which turns out to be one of the best:

“La Senkompata Humanisto” [The merciless humanist] de István Simon

So who is paying attention to Szathmári in this anniversary year?

There was an Esperantist symposium in Europe, reported here:

Literatura kafejo omaĝis al Sándor Szathmári, Esperanta Civito, HeKo 564 8-B, 19 septembro 2014

Two articles were published in the Esperanto literary magazine Literatura Foiro #270, by László Radacsy ("Inde giganto, malinde nano") kaj Giorgio Silfer, announced on the web site of Esperanta Civito:

Literatura Foiro 270 esee abundas

I am not familiar with the critical literature in Hungarian, but I believe there are fairly recent academic dissertations in Hungary. Here are a few tributes in Hungarian online:

Kuczka Péter. Szathmáry Sándor. In memoriam Szathmáry Sándor (1897-1974), Galaktika 13. Tudományos-fantasztikus antológia. Budapest: Kozmosz Könyvek, 1975. 121. p. (Galaktika.)

Alexis Strauss. Az elfelejtett utópista - Szathmáry Sándor. Kuruc.info, 2011-08-28.

Tófalvy Éva. Gyulától Kazohiniáig. Bárka Online; Megjelent a 2012/1-es Bárkában.

Finally, here is a reminder of my Szathmári bibliography/web guide, where these references and others are accumulated:

Sándor Szathmári (1897-1974): Bibliografio & Retgvidilo / Bibliography & Web Guide

William Auld: Pri lingvo kaj aliaj artoj (5): tradukado

Kiel mi jam menciis, mi trovas Auld plej stimula kiam li pritraktas specifaĵojn de originala aŭ traduka beletro en Esperanto. Mi jam afiŝis dufoje pri trakto de tradukado en esearo de Auld Facetoj de Esperanto (1976). Nu, nun denove pri . . .

William Auld, Pri lingvo kaj aliaj artoj. Antverpeno; La Laguna: TK / Stafeto, 1978. 213 p.

Enestas du eseoj pri tradukado:

  Pri la tradukado de poezio   (21-32)

  La internacia lingvo kiel belarta tradukilo   (95-157)

En la unua eseo, Auld rebatas la tezon asertante la netradukeblon de poezio. Tradukado estas esenca parto de beletra produktado en pluraj lingvoj; ĝi eĉ ludis gravan rolon en angla literaturo. Auld ankaŭ rebatas la aserton, ke ĉio grava tradukiĝas anglen aŭ francen. Du problemoj estas ignoro de malpli disvastigitaj literaturoj, kaj manko de altkvalitaj tradukoj. Pri supozataj baroj al tradukado Auld diskutas semantikajn asociecojn, kaj vortludojn, kaj donas ekzemplon de solvo de vortluda problemo tradukante anglan tekston al Esperanto.

La dua eseo estas multe pli detala kaj ampleksa. Literaturo valoras por interkompreniĝo de popoloj, per kio ili konstatos la komunaĵojn de supraĵe malsamaj homoj. Auld ilustras problemon de tradukmanko per statistikoj el Index Translationum. La mito ke nur la "ĉefaj" lingvoj gravas preterpasas beletrajn juvelojn el "minoraj" lingvoj. Do eĉ fakuloj neglektas ekz. hungaran literaturon. Ambicio traduki ĉion en ĉefajn lingvojn, ekz. la anglan, estas ĥimero, se ne paroli pri kvalito. Sed Esperanto ja solvas la problemon.

En la dua parto de la eseo, Auld alfrontas denove la missupozatan netradukeblon de poezio. Auld neas limojn de lingvoj kiuj bremsas tradukadon; la sola decida faktoro estas la talento de la tradukanto.

Mi dubas ĉi tiun absolutan aserton, sed Auld argumentas sian pozicion. Signifigpotenco ekzistas nur en la homa menso, ne en la lingvo. Auld celas pruvi, ke Esperanto (pli precize, Esperanta verkisto!), aparte pro sia gramatiko, kapablas redoni nacilingvajn nuancojn traduke. Auld listigas la lingvajn qvalitojn de la fleksebleco de Esperanto.Aldone al gramatikaj trajtoj, Esperanto estas riĉa je rimoj.

En la tria parto de la eseo, Auld provizas poeziajn specimenojn por komparo, laŭ menciitaj kriterioj, uzante nacilingvajn originalojn kaj tradukojn kaj Esperantajn tradukojn. La lingvoj de la originaloj aŭ tradukoj estas angla, franca, rusa, kaj Esperanto. Bone por ni, la retejo de Don Harlow donas la specimenojn kaj komentarojn de Auld:

Specimeno A: L'abatros de Charles Baudelaire, kun tradukoj en Esperanto (de Kalocsay) kaj la angla;

Specimeno B: La tigro de William BLAKE, elangligis William AULD kun anglalingva originalo kaj franca traduko de Félix ROSE (kun komentaro pri la tradukoj);

Specimeno C: Anĉaro de Aleksandr PUŜKIN, elrusigis KALOCSAY Kálmán, enangligis Walter MORISON.


    

Jiří Kořínek (3)

Jiří KOŘÍNEK naskiĝis la 1-an de oktobro 1906, do hodiaŭ estus lia 108a datreveno.

Jen du pluaj bildigoj de poemoj de Jiří Kořínek fare de Paulo Silas: