Antaŭ kelkaj monatoj mi ekpensis pri starigo de Tago de Senradikaj
Kosmopolitoj. “Senradikaj kosmopolitoj“ estis stalinista kodvorto por
judoj (plejparte intelektuloj), markante fatalan turnpunkton en la
antisemitisma konduto de Sovetunio dum preskaŭ ties tuta historio.
Sovetunio jam estis kaptita de la paranojo de Stalin en la “Purigoj“ de
la 1930aj jaroj, sed la paranojo akcelis kaj kun ĝi akcelis ksenofobio,
naciismo, bigoteco, kaj persekutemo post la venko super la nazioj,
kvazaŭ imitante ties praktikon de persekutado kaj la detruado de kulturo (en Sovetunio sub Ĵdanov).
Hipernaciisma, kontraŭ-okcidenta kampanjo kontraŭ “malpatriotaj“
“kosmopolitaj“ tendencoj komencis oficiale en 1946 (la 14an de aŭgusto,
en Pravda). Ĝin ligis specife kun judoj ĉi tiu parolado:
A. Fadeev: "O nekotorykh prichinakh otstavanie sovetskoi
dramaturgii" [Pri Pluraj Kaŭzoj de la Evolumanko de Sovetia Dramarto],
Literaturnaya gazeta (Moskvo), 22 decembro 1948, p. 1.
La situacio de tiam degeneris al murdoza kampanjo kontraŭ sovetiaj judoj, kiun ĉesis nur la morto de Stalin.
Se tiu kampanjo estus homo, ĝi hodiaŭ emeritiĝus en Usono. Sed ĝia signifo ne limiĝas je la pasinteco. Orienta Eŭropo, regresinta
al sia antaŭsovetia modo, estas fekujo de bigoteco kontraŭ judoj kaj
aliaj grupoj. Sed eĉ en Usono, kiu plurfacete progresis dum la pasinta
duonjarcento, restas problemo. Sistema diskriminacio aktuale viktimigas
“ne-blankulajn“ grupojn, dum la “blankul-etnanoj“ kiuj antaŭe suferis
diskriminacion estas plejparte asimilitaj en la blankula “ĉefvojo“. Sed
sennombraj usonanoj, enfermataj en rigidaj rasaj/religiaj kategorioj (eĉ
eks-kristanaj ateistoj), eĉ tiuj kiuj ne malamikas, ne kapablas
kompreni judojn, aparte la sekularajn, aparte tiujn kiuj ne situas en
fiksa kategorio. Do jen danĝera potencialo stimuli la paranojeman
menson al kiu la judeco estus mutaciema, fremda, suspektema, serpenta ento. Kaj kiam la socipolitiko de lando degeneras, kiel okazas ankaŭ en Usono, oni devas esti singarda.
Kompreneble, Zamenhof estis iu el tiuj senradikaj kosmopolitoj, kaj esperantistoj judaj kaj nejudaj estis traktataj simile en malfavoraj situacioj.
Do, senradikaj kosmopolitoj, hodiaŭ staru fiere, kaj la nekomprenuloj bugru sin!
Mia alternativa dato por Tago de Senradikaj Kosmopolitoj estas la 27a de
julio. Tiun tagon en 1656 la benata Baruch Spinoza estis eksigita de la
juda komunumo, iĝonta en la homa historio la unua senradika
kosmopolito, teorie kaj praktike.