Imre Madách: La Tragedio de L’Homo (2)

La traduko fare de Kalocsay estas havebla rete:

Madách, Imre. La Tragedio de l’ Homo: Drama Poemo, tradukis Kálmán Kalocsay. Budapest: Corvina, 1965. 259 p.

Ĉiu sceno havas propran retpaĝon. Mankas paĝnumeroj. Kiel mi diris en mia unua ĉi-tema afiŝo, mi trovis nur kelkajn mian notojn, kiujn mi skribis en 1975.

Ŝajnas, ke la notoj referencas la 13an scenon. Okazas tie ŝlosila dialogo inter Adamo kaj la Terspirito. Adamo aspiras transcendi la materian mondon, sed la Terspirito avertas ke tiu vojo kondukos al pereo, ke la spirita ambicio de Adamo estas fakte ligata la la Tero kaj ne povas ekzisti sen ĝi. Ankaŭ Lucifero partoprenas en ĉi tiu argumento en kosma spaco, emfazante la vanecon de la teraj luktoj de Adamo. Sed Adamo konkludas alie.

Oni povas diveni, kiel ĉi tia afero influis al Szathmári.

Esperanto: the one who hopes (documentary video)

I don't know how I could have forgotten to report on this before. A year ago I participated in a documentary on Esperanto done as a high school project. The student sent me a copy of her finished documentary, and eventually put it up on YouTube. Here is Israt Pasha's 32-minute documentary on Esperanto, "Esperanto: One Who Hopes", "starring" Anders Paulli Bertelsen, Neil Blonstein, Ralph Dumain, Ferdinand Cesarano, Renata Ventura.



I was a panelist at a symposium on L.L. Zamenhof at the UN on December 15, 2010, the lion's share of reportage of which was devoted to George Soros' surprise appearance. (You will see me and other participants in videos and photos.) Israt approached me afterward and asked me to participate in her documentary. I made a video of my responses to her queries some months later, when I was still recovering from a month-long illness.

In this documentary there are graphics, fragments of other videos, photos, voiceovers, and interspersed fragments of the various video interviews, and in some cases, voiceovers from those interviews. There are explanations of the language, personal experiences with it, various uses of the language (e.g. the news magazine Monato), the question of opposition to Esperanto, and various opinions on the role of Esperanto in the world, now and in the future. There is some "finvenkismo" (doctrine of the "final victory" of Esperanto as an international auxiliary language) in it, along with my refutation of same. The question of preservation of natural languages is addressed, with my dissenting opinion on the matter. My positive comments on the language and movement also appear at the beginning and end.

My translation of William Blake's "I feared the fury of the wind" is used as a voiceover at the end, coupled with a series of Esperanto & Zamenhof-related photos: I find this disconcerting because the harsh social criticism of Blake's poem has nothing to do with the Esperanto movement and does not match the manifestly positive images of Esperantists and Zamenhof.

There are other aspects of the documentary I find disjointed, partly because of the way fragments of the interviewees' videos are spliced together and the various themes of the documentary are developed. Anything else I would criticize would be the opinions of some of the Esperantists. Personal experiences and facts are inherently more convincing than half-baked propaganda (if not in the world at large, certainly in the case of Esperanto). Nitpicking aside, this high school student did an impressive job, with decent production values, and I applaud her effort.

Imre Madách: La Tragedio de L’Homo

Bedaŭrinde, kiam mi legis ĉi tiun verkon en 1974, mi ne faris pli utilajn notojn. Jen la tuto notita de mi je la 31a de aŭgusto 1975:

Madách, Imre. La Tragedio de L’Homo, tradukis Kálmán Kalocsay. Budapest: Corvina, 1965. 259 p.

[Fin?]legite: 24an de junio 1974.

Interesa. Havas mankojn je saĝeco kaj filozofio. Mi ekpensis, ke Madách (Adamo) lernis nenion el la tuta aventuro. Mi devas relegi ĝin. La skemo estas interesa. Mi ŝatus krei propran miton, ŝanĝante la Adam-Evan skemon al io pli simila al [D. H.] Lawrence (ne-monogomia) kaj ŝanĝante la ecojn de Adamo kaj Eva.

Notu:
p. 226-7: Terspirito
p. 229: konkludo de Adamo

Nu, kion mi sciis en 1974-5? Kaj mi ne povas rememori, kion mi pensis. Mi povas diveni la kialon de aludo al Lawrence, kvankam mia opinio de la filozofio de Lawrence estas nun malfavora.

Tiutempe mi ne povis akiri anglalingvan tradukon. Post du jardekoj mi trovis iun anglalingvan tradukon en brokantlibrovendejo:

Madách, Imre. The Tragedy of Man; translated from the Hungarian by George Szirtes; introduction by George F. Cushing; illustrations by Mihály Zichy. New York: Püski Publishing, 1988.

Fakte, mi lernis la plejmulton da mia magra scio de hungara literaturo pere de Esperanto. Ŝajnas ankaŭ, ke pluraj hungaraj verkistoj, kvankam historie gravaj kaj siatempe influaj, ne estas bone konataj en Usono, eble en la anglofona sfero pli larĝe. Kaj nun, kiam mi serĉas la MLA Bibliography [bibliografion de la Modern-Lingvo-Asocio], mi trovas malmulton pri kelkaj specifaj hungaraj aŭtoroj.

Nun la hungara fenomeno kaptas mian intereson. La komenco estis re-engaĝo pri la verkaro kaj influoj je Sándor Szathmári. Sed mia intereso plilarĝiĝas. Mi bezonas ekkoni du verkojn de la fama hungara marksisma filozofo Georg [György] Lukács. Ambaŭ estis verkitaj en la hungara. La unua almenaŭ havas germanan tradukon; pri la dua mi scias pri nenia traduko; kaj mi trovis nenian anglan tradukon de iu aŭ la alia:

Lukács, György. Fejlo˝ désének története (1911) [= Entwicklungsgeschichte des modernen Dramas = Historio de la evoluo de moderna dramo]. Budapest: Magveto˝, 1978.

Lukács, György “Madách tragédiája” (1955) [La tragedio de Madách], en G. Lukács, Magyar irodalom, magyar kultúra, 570. 

Discussing Dystopia: June 6th launch event for Voyage to Kazohinia

I will be one of the participants in this event. All are invited to this free event. No preregistration is necessary. If you are reading this blog, I would appreciate hearing from you if you plan to attend, but this is not required. Here is the announcement:

Discussing Dystopia: June 6th launch event for Voyage to Kazohinia—
a classic that has been compared to Brave New World and Gulliver’s Travels   

Wednesday, June 6, 7 pm.
Consulate General of Hungary
223 East 52nd Street, New York, NY
Sponsored by the Balassi Institute
(Hungarian Cultural Center)

In addition to readings and a short clip from Gábor Zsigmond Papp’s documentary film on the novel, the centerpiece of the book launch will be a panel discussion on dystopian literature past, present, and future. Moderated by novelist Edie Meidav (author of Lola, California and writer in residence at Bard College), the discussion will feature guests including writers Benjamin Hale (author of The Evolution of Bruno Littlemore) and Anna North (author of America Pacifica), Gregory Moynahan (Associate Professor of History, Bard College), Francesco Crocco (Assistant Professor of English, Borough of Manhattan Community College), and Ralph Dumain (independent scholar, librarian, and creator of www.autodidactproject.org).

More on the discussion’s moderator: Edie Meidav is the author of the critically acclaimed novels Lola, California, Crawl Space, and The Far Field: A Novel of Ceylon. Her work has appeared in Conjunctions, Guernica, Ms., The Village Voice, and elsewhere. Writer in residence at Bard College, she has received Lannan and Howard fellowships, the Bard Fiction Prize for Writers Under 40, a Fulbright, and a Kafka Award for best novel by an American woman. She divides her time between California and New York.

*     *     *     *     *

Jen traduko de parto de la anonco pri ĉi tiu venonta evento en Novjorko la 6an de junio, en kiu mi partoprenos. La evento okazos entute anglalingve. Ĉiuj en aŭ ĉirkaŭ Novjorko tiutempe estas invitataj. Vi ne devas sed mi preferus ke vi informu min pri eventuala ĉeesto, por mia informo.

Diskutante Malutopion: Lanĉ-evento la 6an de junio por Vojaĝo al Kazohinio —

[Rigardu la lokon kaj horon supre]

Aldone al deklamoj kaj mallonga eltiraĵo de dokumenta filmo pri la romano fare de Gábor Zsigmond Papp, la precipa parto de la evento estos grupdiskuto pri malutopia literaturo de la pasinteco, aktualo, kaj estonteco, gvidota de romanisto Edie Meidav . . .  Aliaj diskutontoj estas verksitoj Benjamin Hale kaj Anna North, Gregory Moynahan (profesoro pri Historio, Bard College), Francesco Crocco (profesoro pri anglalingva literaturo, Borough of Manhattan Community College), and Ralph Dumain (sendependa klerulo, bibliotekisto, kaj kreinto de retejo The Autodidact Project) . . .

Sándor Szathmári rete & bibliografie

Tra la monato de majo mi prilaboras la jenan retpaĝon kaj enretigon de pluraj verkoj de kaj pri Szathmári:

Sándor Szathmári (19 Junio 1897 – 16 Julio 1974): Bibliografio & Retgvidilo /Bibliography & Web Guide
Kompilis / Compiled by Ralph Dumain

De Szathmári mi enretigis:

• Epilogo de la Aŭtoro je Peto de la Eldonisto 
• “Mi ĉiam skribis pri la homo. . .”: Intervjuo kun Sándor Szathmári [Vilmos Benczik]
• Arto de la Penso
• Péter Illéssy
• Julio Baghy
• Urania
• “La Poeto” de Frigyes Karinthy, tradukis Sándor Szathmári

Pri Szathmári mi enretigis:

• “El la eĥoj de la verkaro de Szathmári”
• Sándor Szathmári (1977) / Postparolo (1988) de Vilmos Benczik

Jen miaj novaj tradukoj el Szathmári al la angla:

• Epilogue By the Author at the Request of the Publisher
• Sándor Szathmári pri / on Julio Baghy (Excerpt from original with English translation)

Mi prilaboros pluan rilatan materialon por enretigo. Pro diversa helpo mi dankas al Valentin Melnikov, Carlo Minnaja, Gary Mickle, Paul Olchvary, kaj Charles R.L. Power.

The Utopian Vision of Sándor Szathmári (podcast)

"The Utopian Vision of Sándor Szathmári" (6 May 2012) is the 6th hour-long episode of my show Studies in a Dying Culture hosted by Think Twice Radio. Click to find my shows including this one. Summary:

5/6/12 The Utopian Vision of Sándor Szathmári

We examine the fiction and ideas of Sándor Szathmári (1897–1974), eminent Hungarian & Esperanto writer, author of utopian & dystopian fiction, futuristic & science fiction, philosophical & social satire. His novel Voyage to Kazohinia, written in 1935, ranks with the dystopian literature of the time—Zamyatin, Huxley, and Orwell. Szathmári is little known in the English-speaking world, but this is about to change with the imminent publication of the English translation in the USA by New Europe Books. In this episode we summarize the novel and Szathmári’s 1964 novella “Machine-World” published in Esperanto, with special attention to the underlying conceptual structure of Szathmári’s fictional universe. It is also fitting to commemorate Szathmári this year, the 125th anniversary of Esperanto in the public arena.
(57:44) 

 *    *    *    *    *

Jen mia tuthora podkasto en la angla lingvo pri Szathmari: "The Utopian Vision of Sándor Szathmári" [La Utopia Vizio de Sándor Szathmári]. Ĉi tiu estas la 6a registraĵo de mia radioprogramo "Studies in a Dying Culture" ["Studoj pri Mortanta Kulturo"— titolo prenite el la verkaro de Christopher Caudwell, martiro de la Hispana Civila Milito] sub egido de "Think Twice Radio" [Repensu-Radio]. Alklaku por trovi la programon. Jen traduko de la resumo:

Ni ekzamenas la fikcion kaj idearon de Sándor Szathmári (1897–1974) — eminenta hungara kaj esperantista verkisto, aŭtoro de utopia & malutopia fikcio, futureca & scienc- fikcio, filozofiaj & sociaj satiraĵoj. Lia romano Vojaĝo al Kazohinio, verkita en 1935, enviciĝendas en la malutopian  literaturon de la epoko — kun Zamyatin, Huxley, and Orwell. Szathmári estas apenaŭ konata en la anglofona sfero, sed ĉi tiu situacio ŝanĝiĝos per la nuna eldono de la angla traduko en Usono de New Europe Books [Noveŭropaj Libroj]. Ĉi-okaze ni resumas la romanon kaj la novelon Maŝinmondon publikigitan en 1964, kun aparta atento al la baza koncepta strukturo de la fikcia kosmo de Szathmári. Taŭgas ankaŭ soleni la verkaron de Szathmári ĉi-jare, okaze de 125a datreveno de publika inaŭguro de Esperanto mem.
(57:44)

John I. Francis: "La Tento de Kul"

Antaŭ pluraj jaroj mi tradukis mian favoratan novelon de John Francis anglalingven:

"The Temptation of Kul"

Finfine, helpe de alia esperantisto, mi enretigis la originalon, ne el la libro, sed el iama gazeto Belarto (n-ro 1, aprilo 1958) kun la originalaj ilustraĵoj de Jan Schaap:

"La Tento de Kul"

Antaŭ pluraj jaroj la literatura rondo de la Esperanto-Societo de Vaŝingtono diskutis ĉi tiun novelon je mia iniciato. La grupo tiuokaze konsistis el mi kaj tri esperantistinoj. Ili ne ŝatis ĝin. Eble venontfoje la rezulto estos alia.