2012-03-30

Intervjuo kun Joseph Skibell

Mi jam blogis kelkfoje pri la anglalingva romano A Curable Romantic [Kuracebla Romantikulo] de Joseph Skibell. Jen aperas intervjuo kun li, tradukita en Esperanto, en:

Beletra Almanako, N-ro 13, Februaro 2012 (6-a jaro) (p. 166-171)

István Ertl intervjuas pri la spertoj de Skibell lernante kaj esplorante Esperanton kaj ĝian movadon prepare al la romano. Tiurilate Skibell vojaĝis kaj konsultis esperantologojn. Li ankaŭ eltrovis la Ido-movadon. Li esploris kaj eĉ ĉerpis el Esperanta beletro. Li eĉ tradukis al la angla la Sekretajn Sonetojn de Peter Peneter por adapto al muzika komponaĵo, sed tiu projekto ne plenumiĝis. Ertl trovas ironion en la uzo de Zamenhof en nacilingva fikcio kaj la supriza relativa foresto de Zamenhof en la originala fikcio de Esperanto.

Skibell diskutas sian perspektivon pri ĉefroluloj Zamenhof, Freud, kaj rabeno Kalonymus Kalman Shapira: Ŝapira sintezas la malajn perspektivojn de Zamenhof kaj Freud.

Paradokse, Skibell ne konsideras sin "juda verkisto." Ankaŭ okazas interŝanĝoj pri ebla filmo de la romano, de preseraroj, kaj de aperoj de artefaritaj lingvoj en nacilingva fikcio. La originala anglalingva intervjuo enhavas kelkajn esperantlingvajn frazojn fare de Skibell.

Jen retligaj referencoj el la teksto:

Loneliness and the Novel, Jewish Book Council Blog, June 6, 2011

Joseph Skibell, Writers Read blog, October 11, 2010

Bibliography for A Curable Romantic 

Joseph Skibell's "A Curable Romantic", November 4, 2010

Nu, la tuta ĉi tiu numero de Beletra Almanako estas alloga, do aĉetu se vi povas.

2012-03-29

Julius Balbin, mi, & aliaj en Beletra Almanako

Mi jam blogis pri Julius Balbin kaj referencis lian anglalingvan traktaĵon (kun mia postnoto):

The Secret Malady of Esperanto Poetry (1973)

Russ Williams tradukis ĉi tiun eseon Esperanten, kaj mi tradukis mian propran, kaj ĉi ĉio kaj plu aperas en la nova numero de . . .

Beletra Almanako, N-ro 13, Februaro 2012 (6-a jaro):

Julius Balbin: "La sekreta malsano de la esperanta poezio," trad. Russ Williams (91-104)
Ralph Dumain: "Postnoto" (104-106)
Ken Miner: "Amaraj vortoj pri la E-poezio" (106-107)
Zofia Banet-Fornalowa: "Julius Balbin (1917-2006) - In memoriam" (108-114)

La eseo de Ken Miner originale aperis liabloge:

"Amaraj vortoj pri la E-poezio," 8 aŭgusto 2010, Taglibro de Ken Miner, Aŭgusto 2010

Miner citas mian afiŝon Edward Skidelsky on George Steiner, Ludwig Wittgenstein & Esperanto poetry. Miner asertas, ke ni bezonas teorion pri E-poezio.

Nu, mankas al mia scio kaj memoro la tuta gamo de Esperanta literatura kritiko kaj teorio. Kiom da teoriaĵoj el literaturteoria aŭ lingvistika starpunkto fakte ekzistas, mi ne scias. Jen unu specimeno raportita ĉi-bloge:

Roberto Passos Nogueira, Georg Lukács, & Esperanta beletro

Banet-Fornalowa resumas la vivon kaj verkojn de Balbin. Kiam ŝi verkis sian eseon en 2011, ŝi urĝe sugestis ke oni en Usono organizu ian memoreventon. Nu, se tia afero ankoraŭ ne okazis, oni ankoraŭ povus surpreni tiun taskon.

2012-03-20

My conlang world of the '60s

I just discovered an old notebook from the 1960s, probably my first collection of notes on constructed languages other than Esperanto. The first section begins with a photocopy of Appendix II: A Tentative List of Artificial Language Projects, from Mario Pei's One Language for the World, followed by my handwritten list of 145 projects mentioned in the book, dated 24 June 1969. I compiled a list of 20 Latin-based projects, followed by a varied list of 31 projects. Then I made a list of philosophical a priori language projects: Dalgarno, Wilkins, Leibniz, Lodwick, Beck, Gibson's Code, Perio. The last two are not from that era. The next list includes samples: Langue Universelle et Analytique (E. Vidal, 1844), (Delmore, 1795), (C. Letellier, 1852), (Sotos Ochando, 1852/5), Timerio (Tiemer, 1921), Zahlensprache (Ferdinand Hilbe, 1901), (Dalgarno, 1661), (Wilkins, 1668). In addition to Pei, sources include Drezen, Monnerot-Dumaine, and Pankhurst. I've got a couple pages apiece on Suma (Dr. Barnett Russell, 1957) and Solresol. Then there is another list with details of 42 projects. Then I have a page listing the scanty details of the two projects of reformed Hebrew: Pasilingua Hebraica and Lasonebr. Then there are separate descriptions of 1-3 pages apiece of Idiom Neutral, Occidental (both stamped 12 July 1969), Romanal (stamped 14 & 19 July 1969), Volapuk, and Interlingua (new).

I have whole sections devoted to Ido and Latino sine Flexione (old Interlingua) (with comparisons to Romanal et al). Sources include Pei, Pankhurst, Guerard, Jespersen.

The next, thick section is on Neo, from A. Alfandari's Rapid Method of Neo, followed by another section, on Ro, from Alphabet of Ideas or Dictionary of Ro, The World Language by Rev. Edward Powell Foster (Waverly, WV, 1919, 1928), stamped 18 July 1969. (I think Ro was not discussed by Okrent, oddly, since it gained a fair amount of attention in its day.) 

The next section consists of extensive notes from E. Drezen's Historio de la Mondolingvo, going as far as Spokil (1889-1904). There is a section on Mario Pei's One Language for the World; it looks like all these notes were copied elsewhere. The next section consists of a few photocopied pages from E. Sylvia Pankhurst's Delphos, The Future of International Language (London, 1927), some pages of which can be found in other sections. The final section is labeled "Superfluous or Duplicate Notes": the only notes there are on Solresol.

Now back in those days conlangs were not "conlangs", as they were not considered to be languages created only as hobbies or for literary/fantasy  purposes (with the exception of Tolkein's Elvish and Dwarvish), even though this subject matter was a hobby for many. This whole series of language projects fit the first two eras of artificial language creation: the philosophical languages associated with the scientific revolution, and the international auxiliary languages (of which Esperanto is the most successful). I read all the major surveys which could be found then (in English, plus Monnerot-Dumaine's book in French). In addition I investigated specific projects for which there were separate books, ranging from Novial to Babm. I'm guessing that much of this material has been deaccessioned from the main Buffalo and Erie County Public Library, which was a treasure trove of this old and obscure material (and with some old and rare Esperanto publications as well). This notebook is not all I have, but it was a major manifestation of the way I organized my notes into three-ring notebooks at the time: this one was designated "E1".

What was once an adolescent hobby for a handful of male nerds has mutated and proliferated into a socially acknowledged phenomenon with an entirely different orientation, i.e. the era of conlangs. How different the world is in so many ways from the world at large and my small world of 1969.


2012-03-19

La Malkreado (poemo)

Mi ĵus elfosis kolekton da tajpitaj originalaj poemoj en plastika kovrilo, verkitaj inter 1970 kaj 1972. Unu poemo estas en Esperanto; la ceteraj en la angla. Mi esperantiĝis en 1968 (kiam mi estis liceano), do ĉi tiu estas unu el miaĵ plej fruaj kompletigitaj provoj verki en Esperanto. Jen la Esperanta poemo, iomete reviziita (hodiaŭ) por elimini erarojn. Mi ankaŭ elfosis la originalan manskribitan tekston: mi aldonos la daton sube.

La Malkreado
(La Peko de Dio)

de Ralph Dumain

Laciĝas jam la mondo;
Jam penis ĝi sufiĉe.
Ĝi grizas ĉe la rondo,
Sed strangaj urĝoj ĉe la antipodoj
Plu urĝas ĝin kaprice.

Ne plu mi zorgas sed mi notas.
Mi kuŝas sur la grundo.
Maldecaĵoj pluaj nur
Plu vundus ĉe la jama vundo.

Forpasas jaroj aŭ sekundoj—
Kiuj estas kiuj jam ne gravas.
(Nur forgesi . . .) de la pekabundoj
Jen la sekvoj. Neniel pravas.

Ĉu la mondo aŭ la raso ne reprovu?
Respiru! Respondu! ekkrias mia sango,
Kiu rapidkuras nun denove—
Sed vane svingas mia lango.

La laca lag’ fiaskas,
Nenio okazas, nenio efikas.
La tero ne plu naskas;
La morton ĝi indikas.

La vivo velkas, nur atendi—
Por ĉiam manoj ĉion lasas,
Kaj mi rigardas sur ruino.
Obscene, kiel ŝi forpasas,
Mi korpe kuŝas kun virino.

6an de oktobro 1970
1:45-4:45 atm         

2012-03-16

Paul Nizan, filozofie (3)

Kiam la elementoj de la universo mistere elbareliĝis, kaj nenio restas krom senkoloraj vaporoj kaj rekremento de tajdoj kaj ŝtonoj, tiam mi konstatas ke mia korpo perdiĝis; mi ne povas ĝin utiligi, ĉar mankas amo, mankas homaj agoj.

Tiam la menso komencas cerbumi pri la pasinteco kaj futuro, pri nekonataj eblaĵoj kuŝantaj en futuro, pri aferoj kiuj eblis sed ne plu, pri tio, kio ne estis kaj pri tio, kio eble estos.

Ĉi tiu vivo da pigra spekulativado estas rikolto de enuo. Ĝi estas ekzisto en kio nenia operado de la pens-fakultato, nenia reala penso, iam ajn okazas. Reala pensado temas pri efektivo, kiu kombinas senperan ĉeeston kun ia aktivo: pensado postulas realajn objektojn kiuj ekzistas specife loke kaj tempe. Ĝi ekprilaboras ilin kaj eltiras ĉiajn siajn rimedojn por honore trakti ilin. Penso volas ion. Ĝi deziras konkretan celon.

 — Paul Nizan, Aden, Arabie

Plue en Esperanto: Kontrolu ĉi-bloge kaj:

Misio de la Filozofo de Paul Nizan

Plue en la angla lingvo:

Philosophy in Aden by Paul Nizan
John-Paul Sartre on Paul Nizan
"The Philosopher's Mission" by Paul Nizan
The Watchdogs: Bourgeois Philosophy in Action (Excerpts) by Paul Nizan
Paul Nizan @ Reason & Society
Paul Nizan @ Marxists Internet Archive

Vojaĝo al Kazohinio anglalingve en usona eldono!

Vojaĝo al Kazohinio de Sándor Szathmári estas grava verko de la literaturo kaj de Hungario kaj de Esperanto. Ĝi havas komplikan eldonan historion. Mi legis ĝin en Esperanto kiam mi estis deksepjara, dum voluntula servado ĉe somera tendaro, antaŭ pli ol kvardek jaroj. Tio okazis du jarojn post mia eklernado de Esperanto. Imponis al mi ankaŭ la novelaro Maŝinmondo. Tiuaĝe interesis min la fundamentaj ekzistodemandoj, kiuj implikiĝas ankaŭ en la utopia literaturo.

Mi ankaŭ konstatis en la unua frazo de “Maŝinmondo” la aglutinan esencon de Esperanto: “Saluton!—li diris enpaŝante.” Mi ankoraŭ memoras. En la angla oni bezonus kvarvortan frazeron kompare al unu vorto en Esperanto.

En 1975 la ŝtateldonisto Corvina eldonis anglan tradukon. Sed tiu aŭtoro kaj tiu eldonisto estis tute nekonataj en Usono kaj oni neniam trovus ties eldonaĵojn. Finfine aperos reviziita traduko en la angla, pere de usona eldonisto New Europe Books.

Unu el la reklamtekstoj verkis mi:
“This classic utopian and dystopian novel can now garner its rightful, essential place in its genre for readers in the wider world. A modern-day Gulliver is caught between the equally unacceptable hyperrationalism of the Hins and the insane irrationalism of the Behins. In both encounters, Gulliver proves incapable of perceiving the irrationality of his own society. Confronting the prospect of unlimited technological capability and our consequent alienation from natural life, Szathmári takes us on a voyage to a futuristic, transhumanist society. In so doing he suggests that we face two alternatives: to drown in our contradictions or eliminate them by eliminating ourselves. Whether or not we agree, this must-read novel challenges us at the most fundamental philosophical level.”
—Ralph Dumain, librarian & independent scholar, autodidactproject.org 
Jen traduko en Esperanto:
“Ci tiu klasika utopia kaj antiutopia romano nun povas gajni sian meritatan lokon en sia ĝenro por legantoj en la vasta mondo. Moderna Gulivero kaptiĝas inter egalaj malakcepteblaj alternativoj: la superraciismo de la Hinoj aŭ la freneza malraciismo de la Behinoj. En ambaŭspecaj intertraktoj, Gulivero montras sin nekapabla percepti la malraciecon de sia propra socio. Alfronte la perspektivon de senlima teknika kapablo kaj nia samtempa fremdiĝo de natura vivo, Szathmári kondukas nin vojaĝe al futureca, transhumaneca socio. Tiel li proponas, ke alfrontas nin du alternativoj: droni en niaj kontraŭdiroj aŭ elimini ilin per eliminado de ni mem. Ĉu ni jes aŭ ne konsentas, ĉi tiu nepre leginda romano prezentas defion ĉe la plej fundamenta filozofia nivelo.”
Noto en la angla: Corvina Press published an English translation of this landmark Esperanto and Hungarian novel in 1975, but the Hungarian state publisher's offerings were not readily available in the USA. An improved version of this translation is coming out soon from New Europe Books, and so at last this overlooked masterpiece of utopian/dystopian literature will be readily available to the English-language reading world.

2012-03-10

Julia Cho: "The Language Archive" (4)

The final performances of this great play in Silver Spring, Maryland are today:

Saturday at 2 PM & 8 PM

An Open Forum discussion will follow the matinee.

Read this brief interview:

Better Know an Actor: Mitchell Hébert - Forum Theatre

Note that the actor who plays both the main character and Zamenhof says that he is most moved when he recites Zamenhof's lines saying that Esperanto was worth creating even though the Nazis killed his whole family. I think I'm going to be verklempt all over again.

2012-03-04

Litertipo Zamenhof


Jen ekspliko anglalingva de litertiparo "Zamenhof" ĉe MyFonts:
Zamenhof is a family of five fonts that can be used singly or in combination to create a variety of bold, yet elegant, display styles. Inspired by Russian hand-lettering that appears to have been based on Jakob Erbar’s Phosphor, Zamenhof is essentially a Latin interpretation (with Cyrillic and Greek) of a Cyrillic interpretation of a Latin type design, with many changes along the way. (For example, all the Latin-only letters are quite different between the two designs: D, F, G, J, K, N, Q, R, S, U, V, W, Y, Z.)
The Inline and Inverse styles of Zamenhof are the basic fonts and can be used effectively on their own. The Plain and Outline fonts — which I recommend using only in combination with the main designs — were created specifically to be combined with Inline and Inverse, as underlay and overlay layers, respectively. (You will need an application that supports layers, such as Adobe InDesign or Photoshop.)
Zamenhof supports most European languages as well as modern Greek, and of course, Russian and other languages that use the Cyrillic alphabet. Needless to say, as Zamenhof is named after the father of Esperanto, it also supports Esperanto (as do all fonts from CastleType).

Black Steampunk / Negra Vaporpunko

I have no investment in steampunk as a lifestyle/subculture or as a literary/artistic genre, but I do think it is a significant phenomenon and symptomatic of our time. It is the futurism of the past, and that it should surface as a recognizable phenomenon and be named in the present is probably not accidental. (Of course there were manifestations of steampunk long before it became a category, but I’m referring to its emergence as a conscious movement.) Why now the futurism of the past?

The fantasy future of unlimited possibilities coexists, even as it did a century ago, with the fantasy of a terminal disaster much closer to realization. The contours of futurism have already been mapped out. Not only do we live in an alleged postmodern age, but we live in a combinatorial age, and a retrospective age. Our society has already reached the peak of real abstraction. We look backwards toward origins, reevaluating the past, the present, and the path taken in between.

Steampunk matters, I think, because the tangible origins of science fiction, of futurism, and of what has been constructed throughout the twentieth century, is really the nineteenth century. Science and technology as well as the projective imagination reached a critical point in that century, and so, rather than with foraging, pastoral, agricultural, feudal, mercantile, or emergent industrial society, the future originates in the nineteenth century.

Steampunk, with its odd mixture of futurism and the quaint and outdated Victorian aesthetic, combines and naturally merges with the parallel genre of alternate history, which itself could be considered the fantasy counterpart of the historical novel, which has also taken on a new flavor in recent decades. And this retrospective consciousness is also a reflexive consciousness. We are already aware of fundamentally changed assumptions in contrast to those of the 1940s, ‘50s, ‘60s, and ‘70s, so when we look back more than a century, we are not just trying to recreate a bygone era but to be aware of its presuppositions, and from there postulate alternate histories.

(This retrospective consciousness enters into historical Jewish fiction as well, which is where Esperanto now shows up as one of those utopian possibilities of a long-lost era. But Esperanto and Volapük show up outside of Jewish preoccupations as well.)

Of course, any subculture can end up as yet another thoughtless, escapist refuge. There is no novelty left in subcultures, though of course creativity can be found anywhere. Still, this awareness of the ability to manipulate cultural codes has many twists. And so there is not only steampunk, but there is black steampunk, as there is already Afrofuturism, another conceptual category constructed many decades after its manifestations appeared in practice.

Which brings me to black steampunk. Maybe, in the spirit of retro, it should be called Negro steampunk. In any case, here are some manifestations of said orientation.

Beyond Victoriana

State of Black Sci-Fi 2012: Why I love Steampunk!
Balogun, 23 Jan 2012

The State of Black SF 2012: Why I love Steampunk 
Valjeanne’s Blog, January 24, 2012

Guest Post: Steampunk/Alt History Week
Living in Color
by Tanita Davis
SFWA Blog, December 23, 2010

The Intersection of Race and Steampunk: Colonialism’s After-Effects & Other Stories, from a Steampunk of Colour’s Perspective
By jha
Racialicious (blog), June 24, 2009

Do Goggles Block the Sun? Steampunk in Africa
Clay and Susan Griffith
Tor.com, Oct. 28, 2010

Steampunk Webcomic Set in Africa
By Manny, Steampunk Costume, June 11, 2010

Africa: "Steampunk Values." Bushpunk Slums
Bombasticelement.org, November 22, 2010

African Empires
By G. D. Falksen
Steampunk Fashion, June 30, 2009

Steampunk Author Balogun Oyabode Abeegunde Writes Harriet Tubman as an Extraordinary Gentlewoman!
Alicia McCalla, December 5, 2011

Interview with the African American Steampunk Author of "Moses: The Chronicles of Harriet Tubman"
Yahoo group discussion, Dec. 6, 2011

Steampunk: What it is, why I came to like it, and why I think it’ll stick around
The Clockwork Century, August 8, 2009

Books: Yet Another Ramble About Steampunk Romance
The Fancy Reader, Dec. 12, 2011

African steampunk merchandise
Etsy

Esperantistoj, iam mi tradukos miajn cerbumaĵojn pri vaporpunko al Esperanto. La temo rilatas al Esperanto pro la apero de Esperanto en historiaj kaj ukroniaj fikciaĵoj, kaj pro la fakto ke Esperanto estas samtempa kun la vaporpunka erao. Legu miajn antaŭan afiŝojn pri vaporpunko kaj ukronio.

2012-03-03

Steampunk / Vaporpunko & Esperanto


Mi jam menciis . . .

League of Steampunk Esperantists (GVE), ero de The Steampunk Empire (La Vaporpunka Imperio).

Jen aliaj ligoj:

Steampunk in Esperanto (Ĉe la Koro de la Tero) 
by Marquis de Montcalm on March 3, 2011

The value of Esperanto to the Steampunk Crossroads?
by Leane Roffey Line on February 6, 2011

Multiculturalism for Steampunk: February is the Great Language Learning Challenge! *fanfare*  
January 24, 2011

Successes, News and Other High-Fives for SlugTribers 
The Slug Tribe, Summer-Winter 2011-12

"N'Gasta! Kvata! Kvakis!" I found Esperanto in Skyrim!
Tia Marie, February 08, 2012

Cândido Ruiz's Page
 
1ºEvento Steam
Video

R. Cândido Ruiz's Gallery
Ipernity

Teknoviktoriano 
Diskuto, novembro 2011