2008-10-08

Klerismo: terminologia enketo

Verkite 2008.07.31, red. 2009.05.08:

Mi serĉas la plej bonan Esperanton terminon por la koncepto/epoko:

Aufklärung (germana) = Enlightenment (angla).

En la angla, "enlightenment" havas du kontraŭajn filozofiajn signifojn krom ĉiutagan: la alia signifo estas mistika enlumiĝo. Sed majuskligo de la vorto plus kunteksto forigas ambiguecon.

Ŝajnas, ke en Esperanto, la plej uzata vorto estas "Klerismo" (kun majusklo). Eblas estas mia anglalingva tendenco, sed tiu vorto por filozofia koncepto rilate al epoko ŝajnas malpreciza. Mi ne fide memoras mian propran praktikon: eble "Iluminiĝo" aŭ "Enlumiĝo".

Jen miaj eltrovaĵoj pri termina uzado:

Klerismo
http://eo.wikipedia.org/wiki/Klerismo

Aŭ: Jarcento de la Lumoj.
Rim. diskuton:
http://eo.wikipedia.org/wiki/Diskuto:Klerismo
Iu citas difinon el PIV. Iu proponas "Klarismo"-n.

Jen aliaj proponoj: Lumjarcento, Lumepoko. Iu mencias "(ek)lumiĝo"n.
Reta Vortaro: klerismo = Enlightenment (epoko)
http://www.reta-vortaro.de/revo/

"Idea movado en la 18a jarcento en Europo kaj Nordameriko, apelacianta al la racio por reformi la tradiciajn ideojn kaj instituciojn . . ."

Klereco
Vikipedio: Filozofio
http://eo.wikipedia.org/wiki/Filozofio

Klereca epoko
Vikipedio: Filozofio
http://eo.wikipedia.org/wiki/Filozofio

Luma Jarcento (1679-1789)
Enciklopedio Simpozio: Filozofio, Okazinta historio de: Modernepoka filozofio
http://www.simpozio.ufsc.br/Esp/1-enc/a-mega/Termino_F/FILOZOFIO.html

Enciklopedio Simpozio: Franca Enciklopedio
http://www.simpozio.ufsc.br/Esp/1-enc/a-mega/Termino_E/ENCIKLOPEDIO.html

Enciklopedio Simpozio: CELOJ DE LA EDUKO
http://www.simpozio.ufsc.br/Esp/1-enc/y-mega/Filozofio_Pri_Educo/1448y426.htm
Enciklopedio Simpozio: Egaleco
http://www.simpozio.ufsc.br/Esp/1-enc/a-mega/Termino_E/EGALA.html
Enciklopedio Simpozio, k.a.
Eklumiĝo (mistika/religia termino)
Enciklopedio Simpozio:
http://www.simpozio.ufsc.br/Esp/1-enc/a-mega/Termino_E/EGALA.html

Iluminisma Jarcento

Enciklopedio Simpozio: Franca Enciklopedio
http://www.simpozio.ufsc.br/Esp/1-enc/a-mega/Termino_E/ENCIKLOPEDIO.html

Kritika Teorio en Esperanto

Temas precipe pri la t.n. Frankfurta Skolo, sed la termino "kritika teorio" uzeblas iom pli larĝe.

Jen miaj ĝeneralaj esperantologiaj gvidiloj konsulteblaj:

Esperanto Study Guide / Esperanto-Gvidilo

Esperanto & Laborista Movado / Esperanto & the Labor Movement

Jen miaj anglalingvaj gvidiloj pri la Frankfurta Skolo:

Theodor W. Adorno Study Guide

The Frankfurt School: Philosophy in Relation to Social Theory, Cultural Theory, Science, and Interdisciplinary Research. Phase 1: Horkheimer, Adorno, and Marcuse in the 1930s. Study Group Syllabus

Pri filozofia terminologio: Se vi serĉos retejon Enciklopedio Simpozio-n, vi trovos hazardajn menciojn de Adorno kaj aliaj. Ĝenerale, vi trovos ĉiaspecan filozofiajn terminojn kaj ideojn kiuj eventuale utilus al diskutado pri filozofiaj konceptoj. Mi ankaŭ posedas fotokopion de la Filozofia Vortaro de Stan Kamaryt de 1934, sed mi supozas ke oni trovus Enciklopedio-Simpozion sufiĉe utila por ĝeneralaj celoj.

Ankaŭ la Vikipedio enhavas filozofiajn erojn. Ekz. oni povis komenci plej ĝenerale per Filozofio - Vikipedio.

Por publika diskutado, ekzistas la ĝenerala grupo filozofio ­ yahoo-grupo. Estas ankaŭ diversaj maldekstraj grupoj.

Ĉi-bloge, alklaku unue temon Frankfurta Skolo. Kelkaj el la jenaj artikoloj ricevas apartajn blogerojn:

Arta partikulareco kaj Esperanto [pri teorio de Georg Lukàcs] de R. P. Nogueira

Komunika Etiko kaj Esperantismo de Helmut Welger

Derrida kaj Habermas pri terorismo de Giovanna BORRADORI, trad. Vilhelmo Lutermano

Derrida en dialogo pri terorismo

Habermas en dialogo pri terorismo

Cinika Racio Difinita de Peter Sloterdijk (traduko)

La Deziro Asfiksiata, Aŭ Pri Kiamaniere la Kultur-Industrio Detruas la Individuon de Bernard STIEGLER

De Kap-Redukto al Korpo-Ŝanĝo de Dany-Robert DUFOUR

Ĉu alternativo? La kritika penso ĉe la fino de la dudeka jarcento de Jurgo Alkasaro (1996)

Jürgen Habermas - Vikipedio

Fuĝo for de libereco - Vikipedio (laŭ Erich Fromm)

The Language of Democracy: Vernacular Or Esperanto? A Comparison between the Multiculturalist and Cosmopolitan Perspectives by Daniele Archibugi

Vidu ankaŭ blogeron pri: "Unpacking a Provencal Library" de Rosemary Lloyd, kiu referencas Walter Benjamin kaj Esperanton.

Unpacking a Provencal Library

Note: The title takes off from a well-known essay by German-Jewish philosopher and critic Walter Benjamin. Following the abstract are excerpts from the full text of the article. The archive in question is now to be found at the Lilly Library, Indiana University. It would be nice to locate, if possible, Aubanel's "Venus d'Arles" in Esperanto translation.

* * *

Lloyd, Rosemary. "Unpacking a provencal library. " Nineteenth-Century French Studies. 32.3-4 (Spring-Summer 2004): 332(14).

Abstract:

The recent acquisition of the library of the Aubanel family, whose best-known member was the poet, Theodore Aubanel, allows a study of the Felibrige movement, its friends, and its critics, through an analysis of the manuscript inscriptions. Of the library's 1,300 books and ten boxes of pamphlets, periodicals, newspapers, and academic bulletins, there are some six hundred inscriptions and manuscript insertions written in French, Provencal, Catalan, Italian, English, and Esperanto. Ranging form brief definitions to sonnets, from praise to provocation, they shed an unaccustomed light on the writers, presses, and preoccupations of nineteenth-century Provence. (RL)

* * *

"The Provencal library in question is that of the Aubanel family, and especially of Theodore Aubanel, whom Paul Valery once termed the only true Provencal poet, and who had been such a supportive companion of Stephane Mallarme during the grim time he spent as a teacher in the provinces, the dear friend to whom Mallarme would write sending kisses from his daughter Genevieve, then a toddler, to Aubanel's infant son Jean-de-la-Croix. (2) Aubanel was a member of the Felibrige, (3) the band of Provencal writers who in the second half of the nineteenth century, at a time when Paris was rapidly extending its linguistic and cultural hegemony, were struggling to preserve at least some aspects of their culture, in a bid whose most concrete trace can be round in the Museon Arletan in Arles, to which Frederic Mistral devoted the money he earned from his Nobel Prize. (4) But the members of the Felibrige were also attempting not just to preserve the Provencal language, but also to transform into a written language what until then had been largely a spoken language (at least since the middle ages). In 1855 they founded an almanac, L'Armana prouvencau, which is still published today and which reflects this intellectual, artistic, and political conviction of the importance of those non-French languages and cultures practiced within the hexagon."

* * *

"Approximately six hundred of the books and pamphlets, moreover, include manuscript additions, either in the form of inscriptions written directly on the volume, or in that of inserted letters or poems. (7) There are also, lamentably, several traces of authors or presses who simply resorted to a stamp--Hommage de l'auteur--truly the work of art in the age of mechanical reproduction. These envois and dedications suggest something of the writer's aspirations for his work (rarely, in this particularly masculine culture, her work--Marie Jenna and Adele Souchier are among the few exceptions). (8) Insofar as they indicate the level of attachment to the movement and its purposes, the inscriptions furnish a sense of an effervescent if somewhat heterogeneous fellowship, with links to many other groups who were trying to give prominence to what we now term less-studied languages, languages like Catalan and Welsh, Esperanto and Gaelic. The network of relationships such dedications sketch allows us, not just, as Robert Darnton has argued, to "inspect the furnishings" of a library-owner's mind (134), but more importantly to see the Felibrige movement, and indeed the clusters of such movements, from a perspective quite different from that provided by more conventional historical approaches."

* * *

"Written in French and Provencal, Catalan, Italian, English, and Esperanto, these manuscript insertions run the gamut of the genre of the inscription"

* * *

"And although there are no books inscribed by Mistral, there is a card from him, in his beautiful handwriting, and his 1909 Mirejo has an insert, a translation of Aubanel's "Venus d'Arles" into Esperanto. (27) Aubanel's poem, which is part of his collection Li Fiho d'Avignoun (The Girls of Avignon), is there in his handwriting with his translation into French."

2008-10-07

Ilustrita Historio de la Laborista Esperanta Movado


Laboristaj Kronikoj pri la Hispana Esperanto-Movado de Antonio Marco Botella (1996). Recenzo de Ilustrita Historio de la Laborista Esperanta Movado.

Fritz-Hüser-Institut, Dortmund, 1993, 113 paĝoj. En la germana & Esperanto.

  • Rainer Noltenius: "Fritz-Hüser-Instituto pri germana kaj eksterlanda laborista literaturo kiel arkivo de la laborista Esperanto-movado"

  • Detlev Blanke: "Germana Laborista Esperanto-Asocio 1911-1933 (Historia skizo)"

  • Eduard Weichmann: "Kroniko"

  • Jiri Proskovec: "Superrigardo pri la Esperanto-arkivo de la Fritz-Hüser-Instituto"

  • Ulrich Lins: "Esperantistoj en la Hispana Intercivitana Milito"

  • Detlev Blanke: "Elekta bibliografio pri esploroj pri la historio de la laborista Esperanto-movado"

2008-09-05

Borges: nova antologio havebla!

Finfine haveblas:

Jorge Luis Borges:

La sekreta miraklo

Serio Mondliteraturo, Volumo 16

Tradukis el la hispana: Jorge Camacho, Giulio Cappa, Tomasz Chmielik, Fernando de Diego, Liven Dek, István Ertl, Higinio García, Kris Long, Gonçalo Neves, Joxemari Sarasua, Francisco Veuthey

Kompilis kaj redaktis: István Ertl

2008-08-06

Kiu regas la konceptojn?

Verkite 30 Oct 2007:

La kampo de komunikado:
Kiu regas la konceptojn?
Le Monde Diplomatique en Esperanto
de Armand MATTELART

[RESUMO:] Por kio utilas komunikado? Oni provas kredigi al ni, ke ĝi povas unuigi kaj pacigi la mondon. Ke sufiĉus tutmondiĝo kaj tutglobiĝo de komerco - danke al aparte la parigo de komputilo kaj telefono, kaj al disvolvo de Interreto – por ke la sociaj, politikaj aŭ militaj konfliktoj kvietiĝu kaj malaperu. Temas kompreneble pri mito. Disvastigata de tiuj, kiuj regas la konceptojn. El tio fontas la ega graveco de la nuntempe okazanta vortobatalo.
Jen interesa artikolo, interalie pro devojiĝo de la ĉefa temo.

(1) Degenero de lingvaĵo kaj penskapablo; interesaj esprimoj, ekz.:
Dum la vorto-merkato pli kaj pli reduktiĝis al la vortoj de la merkato, pliintensiĝis la ŝrumpo de la konceptoj, kiujn ni uzas por nomi la staton kaj la estonton de la mondo.
Kaj:
La fragila grundo de la vortoj favorigis prosperon de amneziaj neologismoj, kiuj produktas «realeco-efektojn» tra la agomodeloj, kiujn ili enkadrigas kaj prezentas kiel sole eblaj. La plurjarcenta mond-unueciga movado troviĝis senigita je sia historio kaj konflikta geopolitiko, kaj reduktita je fenomeno apenaŭ malpli ol 20-jara.
(2) Referenco al verkisto Jorge Luis Borges & artefaritaj lingvoj:
La «tutmonda socio de informado» apogiĝas je trietaĝa historio. Kerne de tiu «novlingvo» ĉefas la nocioj «socio de informado» kaj «tutmondigita socio de informado», elstarigitaj kiel dominaj paradigmoj de socia ŝanĝo kaj garantiaĵoj de pli travidebla mondo. Tiu paro aperas en la 17a kaj 18-a jarcentoj kun la pensmaniero de numereblo kaj mezureblo kiel prototipoj de ia vera diro. Ĝia pli aktuala historio komenciĝis ĉe la fino de la dua mondmilito kaj daŭris dum la du sekvantaj jardekoj. Ĝia mallongdaŭra historio, la tempo-spaco kiun historiistoj nomas «nun-ismo» funkciis sub influo de konkurado al aktualeco.

Neniu pli bone parolis pri la longdaŭro ol la argentina verkisto Jorge Luis Borges, kiam li referencas al la mito de konstruo de artefarita lingvo, kundividata de iuj kiel fundamento de universala komunumo kaj de perfekta komunikado. Jen la kongreso imagita de Don Alejandro Glencoe en El libro de arena (La libro de sablo). Jen la ĥimero de arbitra konstruo de analiza lingvo la John Wilkins en Enketoj. La inventinto de kibernetiko Norbert Wiener en 1948 nomumis Leibniz sankta patrono de tiu nova scienco, ne nur ĉar tiu inventis la binaran kodon kaj diferencialan kalkulon, sed ĉar, tra sia projekto pri aŭtomatigo de rezonado, ankaŭ li provis krei «artefaritan» lingvon, lingva characteristica, senigitan je la naturaj malvirtoj, el kiuj fontas miskompreno kaj misakordo, lingvon kiu kapablu kontribui al kreado de universala komunumo.

2008-08-03

Kulturindustrio detruas

Kontribuaĵo al la teorio pri la amasa konsumado:

LA DEZIRO ASFIKSIATA, AŬ PRI KIAMANIERE LA KULTUR-INDUSTRIO DETRUAS LA INDIVIDUON
de Bernard STIEGLER
Le Monde Diplomatique en Esperanto
http://eo.mondediplo.com/article918.html

[RESUMO:] La superindustria kapitalismo disvolvis siajn teknikojn en tia grado ke milionoj da personoj ĉiutage samtempe kaptas la samajn televidajn, radiajn aŭ lud-terminalajn programerojn. La kultura konsumado, metode amasigata, gravas por la deziroj kaj konscioj. La iluzio pri la triumfo de la individuo stompiĝas, dum la minacoj preciziĝas kontraŭ la intelektaj, amaj kaj estetikaj kapabloj de la homaro.
Mi supozas, ke francdevenaj verkistoj citus unue francajn filozofojn, sed bedaŭrindas, se oni pensas pri la damaĝo instigita de la pseŭdomaldesktraj francaj filozofoj depost 1960, el kiuj la menciita Deleuze estas unu el la precipaj kulpuloj.

La koncepto "kulturindustrio" estas produkto de la Frankfurta Skolo kaj estis unue ellaborata de Theodor Adorno. Prefere legu el tiu skolo.

La eseo mencias la amikon de Adorno, Walter Benjamin, kies memmortigo en 1940 post malsukcesa peno eskapi la faŝistojn hantis Adorno-n dum la cetero de ties vivo.

Edward Bernays, kiu ekzamenis la psikologion de amasmanipulado kiu perfektiĝis en Usono, estas notinda.

Adorno lernis multe dum ekzilo en Usono. Lia takso tamen, ne estis tute negativa: li parolis favore pri siaj spertoj en Usono al germana aŭskultantaro (v. la libron Kritikaj Modeloj), frue en la 1960aj jaroj, mi kredas, sendube motivata de bezono kontraŭi la kontraŭusonajn antaujuĝojn de germana faŝismo (ekz. la nazia filozofo Heidegger).

Kurioza estas la cito de Husserl ĉi-teme. Sed pli bone la originala fenomenologio ol Deleuze & Guattari. La sekva analizo de libidina ekonomio ŝajnas al mi strangaĵo nekonvikiga.

Evidente la eseo respegulas la politikajn cirkonstancojn de Francio. Mi ne konas la aktualan kulturan nek la politikan staton de Francio. Sed la elekto de Sarkozy indikas degeneron, ĉu ne?

2008-08-02

Novliberalismo, genetika inĝenierado, Sloterdijk

La homo aliformigata de la merkatekonomio:

DE KAP-REDUKTO AL KORPO-ŜANĜO
de Dany-Robert DUFOUR
Le Monde Diplomatique en Esperanto

[RESUMO:] Ree «nova homo», jen tio, kion la merkato estas fabrikanta sub niaj okuloj. Detruante ian le formon, kiu prezentus limigon al la varo, la novliberala malreguligado kauzas efikojn en iuj kampoj. Ne nur en la ekonomia kampo. La homa psiko mem estas perturbata, emociegata. Deprimoj, identecaj krizoj, memmortigoj kaj perversaĵoj multobliĝas. En tia grado, ke la merkato ne plu volas la homan estaĵon tian, kia li estas. Helpe de klonado kaj genetika inĝenierio, ĝi de nun senhezite postulas la biologian aliformigadon de la homaro.
Krom la ŝlosila citaĵo el Marx, kaj mencioj de aliaj, mi atentigas jene:
Jam, kelkaj voĉoj lautiĝas eĉ meze de la intelektularo por bonvenigi la supozate bonan novaĵon pri la baldaŭa mutacio de la homo. Tute aparte la germana filozofo Peter Sloterdijk, kiu famiĝis, fine de 1999, en Germanio per sia prelego titolita Reguloj por la homa gregejo, ĉe faka kunveno dediĉita al Heidegger. Tiu prelego estigis grandan diskuton, interalie kun Jürgen Habermas. La diroj de tiu «maldekstra riĉano» ŝajnas signifaj je la maniero per kiu la nuna simbola malreguligado povas konfuzi la mensojn.

Nu, la unua apero de Sloterdijk en angla traduko estis la grava verko Kritiko de Cinika Racio. Jen la ŝlosila koncepto:

Cinika Racio Difinita
tradukita el angla traduko: What Is Cynical Reason? Peter Sloterdijk Explains.

Ĝi estas tre grava koncepto. Mi kredas, ke la kerna ekspliko pli gravas ol la cetera libro, en kiu troviĝas semoj de la posta degenero de Sloterdijk ĝis la aktuala azeno kia li estas. La posta libro tradukitan anglen estis lia libro pri Nietzsche, kiu estis sufiĉe bona libro, sed kio tutevidente montras la malsanan priokupadon pri Nietzsche flanke de pseŭdomaldesktraj laŭmodaj intelektuloj. Neniaj pluaj libroj aperis en angla traduko, sed ĉio kion mi poste legas el kaj pri Sloterdijk estas putra. Indiko de tiu putreco estas la influo de la nazia obskurantisto Heidegger, la plej tropufita sentaŭgulo de dudekjarcenta filozofio.

Habermas, kvankam mem neperfekta multrilate, tamen de longa tempo opozicias kontraŭ la postmodernisma fekaĵo.

La aŭtoro citas alian obskurantisman fekulon—laŭ mi, ne li—Jacques Lacan, pri . . . kapitalisma logiko. Ha! Lacan estas fonto de ĝuste tia logiko, kia koruptas la intelektularon.

Sed resume, jen interesa, informa eseo.

2008-07-23

Salomon Maimon: filozofo & obstina judo

"Kleruloj de saĝo konas nenian ripozon en mondo ĉi tiu nek en la venonta."

— Talmudo (favorata aforismo de Maimon)
Salomon Maimon (1754 - 22 novembro 1800), juda filozofo kiu devenis el Pollando, estis samtempulo kaj plej sagaca taksanto de filozofo Immanuel Kant. Studado al eventuala rabeniĝo akrigis lian intelekton eĉ antaŭ formigro al Germanio. Tie li eskapis la striktecon de orienteŭropa juda vivo, sed li kunportis obstinemon kontraŭe al perceptita troa timeco de germanjudaj intelektuloj de la Enlumiĝo, el kiuj plej elstaris Moses Mendelssohn. La defiemo de Maimon montriĝas en ĉi tiu eltiraĵo de ties aŭtobiografio:

Pri Proponita Konvertiĝo al Kristanismo: El la Aŭtobiografio de Salomon Maimon

Troveblas filozofia sinteno ofte trovebla je liberaliĝintaj kaj sekulariĝintaj judoj. Rimarku emfazon je racio kaj etiko, je agado ne kredo. Eĉ en la dogmeca tradicia judaismo estas longa tradicio de klereco, rezonado, kaj debatado, trajtoj kiuj transiras al transreligia vivo kaj pensado. Ne pasiva sinhumiligo kaj kontraŭintelektismo, sed fido je propra penskapablo kaj emfazo de etika konduto. Maimon montras ĉi tiel, kaj ankaŭ per malrespektema humursento, laŭtipan iun judan perspektivon. Delice!

Ĉi tio rememorigas min pri fama diraĵo de elstara judo de la 20-a jarcento:

"Okupemo pri lernado por ĝi mem, kvazaŭ-fanatika amo de justeco, kaj deziro al persona sendependeco—jen la eroj de la juda tradicio kiuj instigas min danki al miaj bonŝancigaj steloj
ke mi al ĝi apartenas."
— Albert Einstein

2008-07-21

Jorge Luis Borges: "Emma Zunz"

Jen Emma Zunz de Jorge Luis Borges, tradukita de István Ertl, La Ondo de Esperanto, #165.

Por aŭskulti ĉi tiun verkon (en deklamo de Halina Gorecka), jen ligo al Kaliningrada Esperanto-Podkasto, n-ro 11.

2008-07-01

Postaŭrore / aŭfhebi

Postaŭrore

de Balázs Wacha

Frumatena penso
Mi volus kompromisojn.
Sed tio misodoras....
Konservi kaj riĉigi.
aŭfhebi mi eĉ volas,
sed devas dupoluse
la grupoj sin aranĝi.
Nur akre sindistinge
ni povas iom ŝanĝi.

Glosoj:

aŭfhebi: neniigante konservi, ŝanĝi, levi je nova ŝtupo

konservi: ne ŝanĝi, restigi, sen ŝanĝo

Ĉi tiu poemo aperis je 18 Jan 2008 ĉe yahoo-grupo per-esperanto-literaturo. Mi respondis:

Interesa poemo via. Pli filozofia ol kutime? Ankaŭ notinda: vorto "aŭfhebi". Pri tiu termino, eble interesos vin la jena:

"Terminologiaj Observoj" [ĉerpoj pri Hegel, Filozofiaj & Terminologiaj Principoj] de Yamasaki Seikô.

Esperanto in the "generation of materialism"

As civilization was becoming worldwide, why shouldn't the world have a common language? And if everything else could be manufactured, why not language? Very progressive people were as expectant of synthetic philology as of synthetic rubber, and inventors of either were not lacking. A German priest, Johann Schleyer, invented the odd looking language of "Volapük" in 1879-1880. A first congress of its devotees was held on Lake Constance in 1884, a second at Munich in 1887, a third at the Paris Exposition of 1889. By this date there were 316 textbooks in the new language.

But in the 1890's Volapük was largely supplanted by a still newer language, the invention of a Polish Jew, Louis Lazarus Zamenhof. He published in 1887 a pamphlet entitled "La Lingvo Internacia de la Doktoro Esperanto," meaning, of course, to English speaking people, "The International Language of Dr. Hopeful"; and Esperanto was created. It was subsequently improved and perfected, like any industrial product, and in 1898 it began to be advertised by a French Society for the Propagation of Esperanto. It was the subject of a paper read before the French Academy in 1889; and at the Paris Exposition of 1900 it was, so to speak, placed upon the world market. Great expectations were attached to the future of Esperanto.

At least to many optimists in the year 1900, a made to order world language was but the natural accompaniment of a trend toward a new world order which would be not only mechanically productive but spiritually pacific. One felt pretty sure of this trend as one looked back from 1900 over the preceding quarter century. One beheld so many ripening fruits of international co-operation—­the Universal Postal Union of 1875, the convention of 1883 for the standardization of patent laws and that of 1887 for uniform copyright laws, the succession of world's fairs from the Viennese of 1873 to the Parisian of 1900.

SOURCE: Hayes, Carlton J. H. A Generation of Materialism, 1871-1900 (New York: Harper & Row, 1963 [orig.1941], p. 335. See full text of chapter 9.

Ateismo, humanismo, skeptikismo: ideologio en diversaj landoj

[verkite la 10-an de januaro 2008]

En la anglalingva sfero, estas fenomeno nomita la "novaj ateistoj": temas pri lastatempaj furoraj verkoj de Richard Dawkins, Samuel Harris, Daniel Dennett, Christopher Hitchens, kaj aliaj. Estas multega publika debatado inter religiaj propagandistoj—aparte desktruloj sed ne ĉiuj—kaj niaj plej publikaj ateistoj en Usono. Kaj ankaŭ evidentas dominanta ideologio de la usona movado kiu promocias sciencfetiĉismon sed silentas pri sociologio kaj historio kaj ekskludas maldesktran perspektivon. Estas ankaŭ minaco de promociado de usonaj militoj kontraŭ islamaj landoj. Fakte, lastatempe mi komencis studon de ĉi tiu afero, ĉar mi multe kverelas kun la movado kaj la troa fido al ĝiaj publikaj intelektuloj.

La ideologio de la usona movado estas tre skrikta kaj pridubinda. Mi supozas ke Britio, Australio, ktp. similas, sed eble ateistoj en aliaj landoj ne estas tiom striktvidaj kiel en Usono.

Ideologie kaj socitavole, mi provizore klasifikas jene.

En Usono, estas tri distingeblaj sed ne apartigeblaj fadenoj:

(1) ateismo/liberpensismo

(2) humanismo

(3) skeptikismo (pri supernaturaj kaj pseŭdosciencaj scio-asertoj).

Estas diversaj organizoj pri ĉiuj temoj.

(1) Eble pro ĝia historio, la plej kruda kaj militema estas American Atheists. Pli nova, polurita kaj malpli stranga estas Freedom From Religion Foundation. Oni povus diskuti ideologion ĉi-rilate, sed notu ke la konceptoj "ateismo" kaj "liberpensismo", kvankam ne ĉiam sen ambiguaĵoj, estas sufiĉe klaraj kaj honestaj.

(2) Humanismo eldonas pli moralecan kaj poluritan memportreton. Estas iom politike liberala organizo American Humanist Association kaj pli strikte humanisma organizo Center for Inquiry (organizo de Paul Kurtz), ekz. Tamen, temas plejparte pri monhavaj edukitaj homoj kiel adeptoj kaj teknokrata elito kiel intelektuloj. La ideologio de "humanismo", kiu inkluzivas diverstendencajn homojn, estas kritike studinda, des pli ĉar mi trovas ĝin ne tute fidinda.

(3) La "skeptika movado" estas, miaopinie, tre suspektinda kaj reakcia. Ties gvidantoj varbas sciencfetiĉismon kaj oponas nur la pseŭdosciencon de aliaj, ne propran. Temas pri teknokrata elito pli intense ol en la "humanisma" kategorio, kvankam ke la 3 kategorioj ne estas apartaj kaj la koncernaj homoj aktivas en 1-3 el ĉi tiuj submedioj. La "skeptikuloj" estas la plej ideologie suspektindaj.

La fakto estas, ke mi tre skeptikas pri la humanista kaj skeptikula movadoj, eĉ la "liberala" flanko de la humanistoj, kaj mi volas fari ideologian kaj laŭeble historian analizon.

Sed ĉio ĉi temas pri la anglalingva mondo. Kiel statas la afero en aliaj landoj kaj lingvokomunumoj?

2008-05-14

William Blake 250-jara: eseo eldonita

Mia eseo pri Blake estas publikigita en lastatempe ricevita numero de Kontakto:

Dumain, Ralph. "William Blake 250-jara: Memor-festa Omaĝo," Kontakto, n-ro 222 (2007: 6), p. 9-10.

La temo de ĉi tiu numero estas literaturo, kaj la enhavo estas bunte diversa.

La malneta originala manuskripto de mia artikolo troviĝas en mia retejo:

"William Blake 250-jara: Kulturpolitiko kaj la Monda Disvastigo de Beletro"

Krom diversaj redaktoraj ŝanĝoj, la versio eldonita en Kontakto ellasas plurajn detalojn kaj tutan paragrafon pri kulturpolitiko.