Omaĝe al Kálmán Kalocsay (8)

Finfine, la lasta volumo de Omaĝe al Kálmán Kalocsay, la 8-a, estis enretigita, ankaŭ pluaj libroj, danke al István Mészáros. Jen la gamo de verkoj de kaj pri Kalocsay en la koncerna retejo, enlistigata laŭ mia propra ordo:

Nyelvi egyenlöség (verkoj pri & poemoj & tradukoj de Kálmán Kalocsay)

In Memoriam Dr. Kalocsay Kálmán (hungarlingva,  kun postparolo & 'Postlasitaj verkoj' en Esperanto)

Omaĝe al Kálmán Kalocsay: el Abaújszántó ĝis la Esperanta Parnaso: pri la vivo kaj plena verkaro de D-ro Kálmán Kalocsay; komp. Ada Csiszár. Budapest: A. Csiszár / KAL-ĈI-Dokumentaro. Volumoj:

1. 1998. 143 p.
2. Poeto de la Internacia Lingvo; 1998. 110 p.
3. Tradukinto de la Internacia Lingvo; 2000. 153 p.
4. La proza verkisto kaj tradukinto; 2000. 75 p.
5. La lingvisto kaj gramatikisto; 2001. 112 p.
6. La redaktoro: Literatura Mondo - Budapeŝta Skolo; 2001. 77 p.
7. Ses jardekoj en la Esperanta movado; 2002. 113 p.
8. El la vivanta klasikulo fariĝis senmorta klasikulo; 2002. 154 p.

Dissemitaj floroj: originalaj poemoj kaj tradukoj ekstervolumaj de Kálmán Kalocsay, enbukedigis Ada Csiszár. Budapest, 2005. 212 p.

Ezopa saĝo: sepdeksep fabloj verse reverkitaj de K. Kalocsay. Kopenhago: Koko, 1956.

La morto de la ĉielarko: elektitaj poemoj kaj artikoloj de Endre Ady; red. Vilmos Benczik; trad.: Imre Baranyai, Vilmos Benczik, Márton Fejes, Kálmán Kalocsay, Péter Rados, Ferenc Szilágyi. Budapest: Hungara Esperanto-Asocio, 1977. 87 p. (Libroserio 2; 2) Enkonduko de Kálmán Kalocsay (1962), p. 5-8.

Morgaŭ matene: dramo de Frigyes (Frederiko) Karinthy, tradukis Budapest: Hungara Esperanto Instituto, 1923.

Libero kaj amo: poemoj elektitaj, de Sándor Petőfi, trad. Kálmán Kalocsay. Budapest: Corvina, 1970.

Romaj Elegioj — La Taglibro de Goethe, tradukita de K. Kalocsay. Budapest: Literatura Mondo, 1932.

Eterna bukedo: poemoj el dudekdu lingvoj. Budapest: Literatura Mondo, 1931.

Tutmonda sonoro: poezia antologio en Esperanto tradukita el 30 lingvoj de K. Kalocsay. Budapest: Hungara Esperanto-Asocio, 1981. (Unua parto: antikva literaturo; Dua parto: moderna literaturo)

Streĉita kordo de Kálmán Kalocsay. Budapest: Literatura Mondo, 1931.

Rimportretoj: galerio de Esperantaj steloj, pentris K. Kalocsay. Budapest: Literatura Mondo, 1934.

Izolo: poemoj. (neaperinta 1-a eldono, 1939). Rotterdam: Universala Esperanto-Asocio, 1977.

Libro de Amo (inkl. de Sekretaj sonetoj) de Kálmán Kalocsay sub pseŭdonimoj, precipe Georgo Peterido Peneter; antaŭparolo de Arieh ben Guni. [La Laguna]: Byblos, 1969.

Ekster tiu retejo jen alia verko traduka:

Poemoj de Attila József (1905-1937), tradukis Tibor Bessenyei, Márton Fejes, Kálmán Kalocsay, Jozefo E. Nagy, Péter András Rados, Imre Szabó, Lajos Tárkony, Julio Varga; aranĝis Jozefo Horvath (Gyõr). Aperis 2006.

William Auld & malaperintaj retejoj (2)

La plej ampleksa arkivo de literaturo en Esperanto en la Interreto lastatempe malaperis:

Literaturo en Esperanto (Don Harlow)

Literature in Esperanto (Don Harlow) [ligoj al literaturaj revuoj, recenzoj, k.a. / links to literary magazines, reviews, et al]

Mi esperas, ke iu(j) kontaktos la familion de Don Harlow, la konstruinto de ĉi tiu arkivo,ĝ cele al ĝia reaperigo.

Nun, oni serĉu la koncernjan retpaĝojn ĉe la fantom-retejo archive.org.

Laŭokaze, mi retrovos perditajn retpaĝojn kaj reenretigos ilin ĉe mia propra retejo. Se iuj ne troveblos eĉ en la fantomretejo, mi petos kaj ricevos helpon de aliaj kiuj havas la jam bitigitajn tekstojn. Do dankon al Valentin Melnikov pro la jena:

 “Pri la tradukado de poezio” de William Auld

Frigyes Karinthy: the Hungarian Swift & his musical robots

This is my latest podcast, recorded in Buffalo, New York, May 7, 2016:

5/7/16 Frigyes Karinthy: the Hungarian Swift & his musical robots

Frigyes Karinthy (1887-1938), known in our English-speaking world as the creator of the concept of "six degrees of separation" in 1929, was one of the great innovative geniuses of modern Hungarian literature, as a translator and original writer of literary parodies, poems, plays, stories, novels, and essays with a satirical bent and a penchant for fantasy. Out of over 20 volumes of original works in Hungarian only a small fraction have been published in English and/or Esperanto translation. (Karinthy himself was an Esperantist.) This year marks the centennial of Karinthy's 1916 utopian novella "Voyage to Faremido," in which Jonathan Swift's Gulliver undergoes his fifth fantastic voyage, this time to a realm of intelligent robots that speak or sing a language based on musical notes and from their vantage point of greater perfection present a counter-narrative of humanity's flawed evolution. I review Karinthy's life, work, ideas, and influence, with emphasis on "Voyage to Faremido" and its evident influence on Sándor Szathmári's "Voyage to Kazohinia."

To listen (56:55) click here; to download right-click here.

Postscript: I also mention Hungarian-Canadian poet and multimedia artist Robert Zend, who referred to Karinthy as his "spiritual father"--as did Szathmári. Also, I contrast Karinthy's approach to philosophy and literature with the views of Hungarian Marxist philosopher György Lukács, who never mentioned Karinthy as far as I can determine. I end with quotes from Karinthy's published "Letter to H. G. Wells" (July 1925) and from Mihály Babits on Karinthy's greatness.

Vojaĝo al hungara literaturo

Mi resumas mian historion kiel esperantisto rilate al mia aktuala longdaŭra projekto pri hungara literaturo en lastatempa publikaĵo:

“Vojaĝo al hungara literaturo, tereno nekonata” de Ralph Dumain, en Kontakto, n-ro 271 (2016: 1), p. 12-15. La redaktoro mencias R. Dumain & hungaran literaturon ĉe p. 3 & 8.

Jen PDF-dosiero de mia eseo en bela formato laŭ apero en Kontakto.

Baldaŭ post mia esperantistiĝo en 1968, mi komencis legi beletron en Esperanto, plejparte originalan, sed ankaŭ iom tradukan. Kompreneble mi legis multajn verkojn de hungaraj esperantistoj, ankaŭ la tradukon fare de Kalocsay de La Tragedio de l’ homo de Imre Madách. El la originalaj esperantaj verkoj plej gravis al mi la verkaro de Sándor Szathmári, pro la filozofia perspektivo, pri racio / malracio kaj utopio / malutopio.

Frue en 2012 mi relegis la romanon Vojaĝo al Kazohinio de Szathmári (en la angla), en konekso kun la unua usona eldonigo de la angla traduko, por kiu mi verkis reklamtekston kiu aperis en la libro. En junio mi kontribuis al simpozio pri Kazohinio ĉe la hungara konsulejo en Novjorkurbo. En marto 2013 mi instruis seminarion pri Kazohinio en rilato kun fako Utopiaj Studoj ĉe Universitato de Novjorkurbo. De tiam mia projekto ampleksiĝis. Mi relegis Madách, konatiĝis pri aliaj hungaraj verkistoj, esploris la literaturan kaj intelektan historion hungaran, ankaŭ historion de hungara marksismo kaj sociteoria pensado. Mi konstatis, ke miacele la ŝlosila hungara verkisto esplorenda estus Frigyes Karinthy (1887-1938).

*     *     *

Mi supozas, ke Giorgio Silfer nun laŭdas min pro legado de mia eseo:

“Invit' al Njugatesko premieros dum ARTE” (Esperanta Civito: (HeKo 601 5-B, 21 majo 2016)

Kiel povas okazi, ke ne hungara, sed transnacia esperantisto okupiĝas pri la temo? "Mi ne estas escepto: estas normale ke la studo pri la esperanta literaturo kondukas al Hungario, al certa Hungario. Tiurilate mi povas mencii interalie la laŭdindan laboron de Ralph Dumain en Usono" klarigas prof. Silfer.

Temas pri prezentota teatraĵo kiu interligos la hungarajn verkistojn de Nyugat kaj la esperantistajn verkistojn de Literatura Mondo:

La premiero de "Invit' al Njugatesko" okazos la 2an de aŭgusto 2016 kadre de Arta Renkonto Transnacia en Esperanto (la unua ARTE) en Budapeŝto, sub la aŭspicio de la Esperanta Civito.

Mi ja feliĉas, ke ĉi tia afero okazos. Miaflanke, mi esperas instigi konstatiĝon pri Karinthy ĉi-jare, okaze de la 100-a datreveno de apero de lia utopia novelego Vojaĝo al Faremido, apenaŭ konata en Usono kaj la anglalingvaj medioj. La 25-a de junio estas la naskiĝtago kaj de Karinthy kaj de mi.

William Auld & malaperintaj retejoj

Kiam valora Esperanto-tema retejo malaperas kaj ne reaperas, kelkokaze oni povas retrovi la perditajn retpaĝojn per "Wayback Machine" ĉe archive.org, sed ne ĉiuokaze.

La jena grava dokumentejo malaperis: Literaturo en nia Esperanto-mondo (literaturo.dk). Mi retrovis plurajn retpaĝojn el la fantom-interreto, sed la plej multaj malaperis. Skanado kaj preparado de verkoj kiujn mi fakte posedas estas temporaba afero.

Jen enhavtabelo de la malaperinta retejo: Literaturo en Esperanto el la tuta mondo.

Mi ĵus enretigis la jenan eseon:

• “La Fikcia Universo” de William Auld

Se vi havas neretroveblan tekston kiu ne aperas aliloke en la Interreto, bonvolu provizi ĝin laŭdezire.

Komence, mi ŝatus reakiri bitigitan tekston de "Pri la tradukado de poezio" de William Auld. Mi ne scias, ĉu ĝi aperis en iu libro kiun mi ie posedas.

Psychoanalyzing Karinthy

Many Hungarian intellectuals of the early 20th century were influenced by psychoanalysis, Frigyes Karinthy included. He incorporated psychological themes in his serious and parodic works. Karinthy was a humorist, but the reviewer of this book seems to be lacking in that department. In the reviewer's "professional" estimation Karinthy is judged to have been even prior to the brain tumor "of an extremely psychopathic disposition with morbid hyperexcitability." This diagnosis is itself hilarious.

Review: A Journey Round my Skull by E. J. (1940), International Journal of Psycho-Analysis, 21: 246-247.

This much advertised book is written in a sensational way about a sensational theme. It describes how the author, an Hungarian man of letters, gradually became aware of having a cerebral tumour, and his mental experiences during a long and dangerous operation without an anæsthetic. The experience is certainly remarkable and poignant enough to make a description of it by a really observant man one of great interest. In the present case, however, the patient appears already to have been of an extremely psychopathic disposition with morbid hyperexcitability. The mental experiences he describes, therefore, are only in part direct responses to the remarkable current situation, being in large part made up of fears, resentments, and blindnesses arising from characteristics of his own personality. These extraneous features impair the interest inherent in the description of the experiences, but on the other hand, they furnish material of interest for any psychologist whose attention is specially aroused by the story.

Harmony of Babel

Harmony of Babel: profiles of famous polyglots of Europe
by Kató Lomb. translated from the Hungarian by Ádám Szegi, edited by Scott Alkir.
Berkeley; Kyoto: TESL-EJ Publications, 2013.

It should be no surprise that this is a Hungarian work. Hungary is not only linguistically isolated from Europe but for a large chunk of the 20th century it was the de facto cultural capital of the Esperanto movement.

Esperanto is mentioned by several interviewees. But see also especially the section "Does Latin have a present? Will Esperanto have a future?".

Contents: 

The Sun Is Shining 7

Polyglots: Old and New 11

Cardinal Giuseppe Mezzofanti (1774 –1849) 19
Sándor Kőrösi Csoma (1784 –1842) 47
Rasmus Christian Rask (1787–1832) 51
Heinrich Schliemann (1822–1890) 52
Ármin Vámbéry (1832–1913) 57
Alexander Lenard (1910 –1972) 64

What Is the Good Language Learner Like? 69

An Imaginary Report on a Round Table of Polyglots 81

Introducing the participants 83
When can we say we know a language? 139
Which is the most important language skill:
     grammar, vocabulary, or good pronunciation? 148
What method did you use to learn languages? 153
Has it ever happened to you that you started
     learning a language, but could not cope with it? 162
What connection do you see between age and language learning?
Is your knowledge decreasing with age? 164
Does Latin have a present? Will Esperanto have a future? 169
Are there “easy” and “difficult,” “rich” and “poor,” “beautiful”
     and “less beautiful” languages? 179
What is multilingualism good for? 188

Why Is Language Instruction Ailing in Hungary? 197

Selected References 213