Idiot's Delight & Esperanto (2)
2014-04-16
Srikanth Reddy: ‘Fundamentals of Esperanto’ (poem)
‘Fundamentals of Esperanto’ by Srikanth Reddy, PBS Art Beat, June 15, 2009
. . . with a sound file of the author reciting his poem.
Jorge Luis Borges & Esperanto kiel kultura perilo
Jorge Luis Borges & Esperanto kiel kultura perilo
La 13an de decembro 2013 okazis la Zamenhof-bankedo de Esperanto-Societo de Vaŝingtono. Pro la loko de la venonta Universala Kongreso, delegito el la Argentina ambasadejo gastprelegis. Poste mi prelegis precipe pri la eminenta argentina verkisto Jorge Luis Borges.
Mi anoncis trioblan solenon. Krom la naskiĝtago de Zamenhof je la 15a de decembro, okazas la naskiĝtago de la judgermana poeto Heinrich Heine je la 13a. Cetere, la 13a markas, en 2013, centjaran datrevenon de eldono de La Parnaso de Popoloj de Antoni Grabowski.
La unua parto de mia prelego, pri Esperanto kiel kultura perilo, estis anglalingva. Pro miaj intensaj historiaj esploroj mia aprezo de la strebado de esperantistoj altiĝis. Rilate al mia daŭra laboro pri verkisto Sándor Szathmári, okupis min dum la jaro lernado pri hungara literaturo kaj engaĝo je sciencfikcio. Mi lernis ankaŭ pri la interrilatoj de la avangarda hungara beletra grupo Nyugat kaj Esperanto dum la intermilita periodo. Mi lernis multon per Esperanto kiun mi alikaze ne lernus. Cetere, ŝajnas ke malmultaj kleruloj en Usono eĉ en beletra fako konas hungaran literaturon.
En Esperanto oni trovas abundon de tradukoj el la malpli konataj literaturoj de la mondo, de malpli disvastigitaj lingvoj kaj influhavaj kulturoj. Fakte, mi legis fremdlingvajn verkojn per Esperanto kiuj ne haveblas en anglalingvaj tradukoj, el la ĉina, finna, ĉeĥa, hungara, kaj jida.
Ekzemple, mankas en la angla ajna plena traduko el la jida verkaro de Lejb Malaĥ, kiu famiĝis pro verko pri la sekssklava komercado en Bonaero, Argentino. Li vizitis ankaŭ Usonon kaj verkis pri la ŝtata persekutado de negroj en la Sudo, en dramo Misisipi, kiu ne haveblas en angla traduko sed en Esperanto jes.
Hispanlingva literaturo, speciale latinamerika, estas populara en Usono. Tamen ekzistas verkistoj tute nekonataj kaj netradukitaj anglalingven. Dankon al Esperanto, mi konatiĝis kun literaturo de la afrikdeven-kolombia poeto Miguel A. Caycedo.
Ekzistas en Esperantaj tradukoj antologioj da argentina fikcio kaj poezio. La plej konata tradukisto estas Ergoto de Bonaero (Adam Hrynkiewicz) el Buenos Aires (Bonaero).
Mi parolis skize pri la Esperanto-movado en Argentino. Zamenhof mem revis pri Argentino. En sia broŝuro Hilelismo li informis al la rusa judaro pri la eblo elmigri al Argentino, kiu estis por li dum lia cionisma periodo dezirinda celo por kolonio. Ekde la jaro 1889, la lingvo Esperanto aperis en Argentino. Oni komencis instrui ĝin en Bonaero, fare de pola enmigrinto. En decembro 1916, José Prat kaj grupo de entuziasmuloj kuniĝis kaj fondis organizon, t.e. Argentina Esperanto-Asocio, la unua vera landa asocio. En la jaro 1939, ĵus antaŭ komenco de la dua mondmilito, alvenis al Bonaero kiel rifuĝinto Eŭgene Adam (“Lanti”). En la sama momento kiel Lanti, alvenis ankaŭ fama esperantisto Tibor Sekelj.
En la Usona Parlamenta Biblioteko troveblas numeroj de gazeto Argentina Esperantisto de 1931 ĝis 1946. Mi trafoliumis tiun kolekton, skanis kaj enretigis tri artikolojn. *
Fine de la anglalingva parto de mia prelego, mi resumis la haveblecon de verkoj de kaj pri Borges en la angla, en Esperanto, ankaŭ Interrete. Estas ankaŭ miaj podkastoj pri Esperanto ĉe Think Twice Radio kaj plua materialo miareteje kaj miabloge.
Mi parolis en Esperanto por la dua parto de mia prelego, pri Borges. Kiel dekumjarulo mi eltrovis Borges, t.e. fine de la 1960aj jaroj. Lia ĝenroj estas la novelo, eseo, kaj poezio. Li mem transformis tiujn ĝenrojn en originalajn vojojn. Tiam kaptis mian intereson lia unika speco de fikcio, plena da metafizikaj puzloj kaj filozofiaj pens-eksperimentoj. Oni povas mencii ankaŭ lian priokupadon pri gauĉoj, analoge al la sovaĝa historio de Usono—Wild West—sed tiam mi ne multe pensis pri tio. Tamen la rilato inter primitiveco kaj avangardo estas ŝlosilo al Borges. Elstara en Borges estas liaj temoj kaj lia erudicio aŭtentika kaj blaga, inventita (kun. abundaj referencoj al neekistantaj verkoj). Karakterizas la fikcion de Borges metafizika anksio, maltrankvilo, la minaco ke la mondo dissolviĝos aŭ kolapsos en nerealon, sonĝon, kaoson. Mi listigis 15 temojn trovatajn en lia verkaro.
Kiel je diversaj aliaj interesoj de mia junaĝo, mi lasis Borges post la mez-‘70aj jaroj. Dum lastaj jaroj mi revenis al Borges kaj gajnis novan aprezon de lia genio. Mi rimarkis subtilaĵojn nerimarkitajn antaŭe; mi perceptis genion ne nur en la stilo, ne nur en erudŭcio, sed en detaloj, en la kompleksa implica logika strukturo de la plej elstaraj rakontoj.
Mi resumis la plej favoratan novelon de Borges, la majstroverkon “La Kongreso”n. Ĝi interesus esperantistojn pro la utopia projekto starigi universalan lingvon.
Mi finis mian prelegon per deklamo en Esperanto de la poemo “Spinozo,” unu el du tiutemaj de Borges.
Pluaj informoj kaj traduko de “La Kongreso” kaj traduko de mia anglalingva komentaro pri “La Kongreso” troveblas en eseo “Pri kongresoj en Bonaero” de Giulio Cappa en Beletra Almanako, n-ro 19, februaro 2014, p. 82-107. Aperos en la sama revuo plua eseo/recenzo de mi pri Borges.
* El Argentina Esperantisto:
2014-04-11
Colbert, artificial language
Stephen Colbert is now in the news, having just been selected to replace talk show host David Letterman. But here is an older article on the creation of an artificial language inspired by Colbert's inclination to create neologisms. Supposedly the language Colbert is intended to serve as a propradeutic for learning languages. Naturally, Esperantists chimed in to comment.
Invented language inspired by Colbert
UPI, July 10, 2012
William Sanders Scarborough & Volapük in the Black Press
William Sanders Scarborough (1852-1926) was one of the most outstanding of outstanding Black American intellectuals of the 19th and early 20th centuries, individual scholars who, because of the dire predicament of Black Americans, assumed all the roles a Black professional person could fill: writer, educator, professor, administrator, civil rights advocate and leader . . .Scarborough was born into slavery and rose to become a leading scholar of the Greek and Latin classics and president of Wilberforce University.
Scarborough was resurrected from the forgetfulness of history with the publication of two books, edited by Michele Valerie Ronnick: The Autobiography of William Sanders Scarborough: An American Journey From Slavery to Scholarship (2005) and The Works of William Sanders Scarborough: Black Classicist and Race Leader (2006).
In 2010, in the course of preparing a lecture on the 100th anniversary of the Universal Esperanto Congress in Washington, DC, in addition to researching the mainstream American press for relevant articles, I decided to search the databases of the Black press for reports on Esperanto and the quest for an international language. Here are the articles on Volapük, now on my web site:
- Volapük in the Black Press, 1888
- Volapuk (Chicago Defender, 1911)
I found another reference to Volapük in Scarborough's Works. Here is the quote with the bibliographical information on the original publication. Note also that this article was written in the heat of the imperialist scramble to carve up Africa:
The influence of civilization is a mighty lever in shaping the destiny of language. Dialects crumble before it, and the diversity of tongues drifts toward unity. The language of the intelligent must supersede, wholly or in part, that of the unintelligent wherever they come in contact, either by displacing it or fashioning it after its own mold. As the weaker languages and dialects of Europe have disappeared before the light of intelligence, so will the languages and dialects of Africa drop out of existence, one by one, it may be, as the same influence shall quicken and permeate the people. One by one will the stronger swallow up the weak, until the speech of the dominant people shall prevail, jargon first, perhaps, extinction later. Doubtless many more dialects than now exist have passed away, some of them leaving not a relic behind to tell the story of their existence, while of others bare skeletons of speech may be found here and there, but hardly enough to indicate their linguistic relations. The forces that produced these changes are still at work, but in a greater degree; and, though we can make no definite statement as to the results growing out of the invasion of Africa by foreign languages, yet again we believe that the inflectional will survive the uninflectional languages of the world. No artificial language can stand the test of time. In fact, it will hardly gain a foothold, but like Volapük, will die in its infancy. 5 [footnote clarifying Volapük]
SOURCE: Works, p. 242. Original source: "Function and future of foreign languages in Africa," Methodist Review 76, November-December 1894, pp. 890-899.
Subscribe to:
Posts (Atom)
Posts
