Jen malofta specimeno de menssano en Esperantujo:
Esperanto estas multe pli valora ol speco de malangla aŭ identecofonto de supozata “popolo” de José Antonio Vergara, La Ondo de Esperanto, 2011, №12 (206).
Jen lia perspektivo pri Esperanto: nek raŭmismo nek finvenkismo, sed jes plivastismo. Mi plene konsentas kun amiko José.
Jen versio de la neatendita prelegeto de George Soros ĉe la Zamenhof-Simpozio ĉe UNo la 15an de decembro 2010, ĉi-foje kun subtekstoj en Esperanto:
Ankaŭ mi, ankau aliaj prelegis ĉe ĉi tiu simpozio, kiel vi konstatos en aliaj afiŝoj ĉi-bloge.
The centennial of this landmark event has gone virtually unnoticed. In addition to blogging about it here, I compiled a bibliography in anticipation of revving up interest:
First Universal Races Congress, London, July 26-29, 1911: Selected Bibliography
The only other person I found who knew or cared was a Baha'i:
Twentieth
Century Renaissance and Race Unity by Bahram Nadimi, 18 Jan 2011
Bahram mentioned this again in another blog post:
Thoughts of War and Peace—and an Anniversary by Bahram Nadimi, 12 August 2011
Bahai's seem most interested in this topic. The bahaitravelswest blog, in documenting the travels of ‘Abdu’l-Bahá a century ago, has several entries on the subject, the most noteworthy of which are:
#20 – 100 Years Ago – the early months in 1911 of ‘Abdu’l-Bahá’s stay in EgyptThe blog Vibes of Humanity for June 28, 2011 features a relevant text:
#22 – 100 Years Ago, July 1911, Egypt
#24 – 100 Years Ago – Letters of ‘Abdu’l-Bahá to the Universal Races Congress
Mi jam blogis pri mia persona rilato kun Roberto Passos Nogueira kaj pri lia poemaro Vojo kaj Vorto. Mia unua "enkonduko" al li okazis pli frue, antaŭ preskaŭ 40 jaroj, kiam mi konis nek Nogueira nek Lukács nek Hegel. Amiko mia abonis la revuon Nordan Prismon, kiun mi prunteprenis. Do kiam mi legis
n-ron 1an de jaro 1972, mi legis la eseon "Arta Partikulareco kaj Esperanto," en kiu Nogueira skizas la literaturteorion de Georg (György) Lukács, pioniro de "okcidenta marksismo," ankaŭ kiun mi ne konis. Kurioze, ke malgraŭ forgeso de ĉio alia en tiu numero, fakte en tiu baldaŭ ĉesonta revuo, mi memoris (se nebule) post jardekoj ĉi tiun eseon. Supozeble mi iomete memoris la pritrakton de la vivpovo de diversaj ĝenroj en Esperanta beletro.
Nogueira resumas komparon inter la trajtoj de scienco kaj de arto, kaj la rilatoj inter universaleco, singulareco, kaj partikulareco. Mi ne certas pri la plej taŭgaj tradukoj de la terminoj. Eble oni povus ankaŭ uzi la vortojn "ĝeneraleco" kaj "individu(ec)o".
Partikulareco estus sintezo inter la polusoj de universaleco kaj singulareco. Diversaj ĝenroj pli emas situi diversloke inter la du polusoj. La dramo pli proksimas ol la eposo al universaleco. La romano situas pli proksime ol la liriko al singulareco. Nu, sekcio II de la eseo plu klarigas.
Parto III temas pri la demando de partikulareco en Esperanta literaturo, plej tikle pri la kapablo de Esperanto redoni la konkretaĵojn, la specifaĵojn de socikulturaj situacioj. Esperanton alfrontas du supozoj: (1) Esperanto nur povas esprimi konumajn, universalajn homajn trajtojn kaj ne kulturajn apartaĵojn; (2) Esperanto apartenas al nenies ĉiutaga socia vivo, do mankas lokaj ĵargonoj, sukaj specifaj esprimoj, ktp. Nogueira respondas: (1) ĉiu grava literaturaĵo travivas preter sia tempo kaj loko; (2) Naciaj literaturaĵoj universaliĝas per tradukado kaj ĉiaokaze riskiĝas perdoj de realismaj konkretaj lingvaj esprimoj, referencoj, kaj aludoj. Esperanta literaturo ĉiam troviĝas en tradukeca reĝimo: "universaleco nenie povas harmoniiĝi kun realisma reprezentado de de lingva nivelo."
La fokuso de sekcio IV estas la evoluo de Esperanta literaturo. La juna Esperanta literaturo forte emis al universaleco. Poezio pli rapide evoluis ol prozo, subjektiva ol objektiva liriko, noveloj ol romanoj. Oni trovas malpartikularecan tendencon ankaŭ interne de la ĝenroj, subjektivajn personajn spertojn kaj eskapismon. Nogueira taksas pintajn atingojn La Infana Raso de William Auld kaj rakonto "La Tripieda Teruro" de Reto Rossetti (en la novelaro El la Maniko). (Jen kurioza elekto ĉi-lasta: oni ne inkluzivas ĉi tiun novelon el la novelaro en antologioj, kaj ne ĉiuj recenzintoj ŝategis ĉi tiujn novelojn de Rossetti; Sten Johansson severe kritikis la tuton kaj mikse taksis la koncernan novelon: Ne atuto.) En fikcia kampo singulareco gravas; Esperanta fikcio ankoraŭ ne sukcesis laŭ dimensio de partikulareco.
Nu, ĉi tiu eseo estis verkita antaŭ proksimume tri jardekoj. Eĉ se oni tute konsentus kun la tiama Nogueira, oni devus ĝisdatigi la takson laŭ la gamo de pli aktuala Esperanta beletro. Aldone, oni devus ekzameni la gamon de traduka beletro en Esperanto por konstati kiom sukcesis tradukado de kulturaj specifaĵoj, konsidere ke en Esperanto mankas sociaj kaj regionaj dialektoj, pluraj paroltavoloj krom distingoj inter formalaj kaj neformalaj esprimoj, decaj kaj maldecaj esprimoj. Pri la originala literaturo, oni konsideru progreson laŭ kaj enhavo kaj formo, kiuj implicas distingendajn problemojn.
Aliaj plendoj troveblas, ekz. samtempa, pri originala poezio:
The Secret Malady of Esperanto Poetry [La sekreta malsano de Esperanta poezio] (1973) de Julius Balbin. Nogueira mem ne kontentis pri la reganta konservativa postularo de poezia formo. Li mem faris eksperimenton je avangarda poezio, en poemaro Vivo kaj Vorto, kie li pli sukcese propagandas siajn principojn ol poezie sukcesas, kaj ne sekvis postaj provoj. (Karl Schulze (1974) taŭge taksas lian malsukceson.) Lukács mem malaprobis modernisman/avangardan beletron: jen alia rakonto. Mi ne estas ĝisdata rilate al Esperanta kaj beletro kaj literaturkritiko. Supozeble oni povus testi la teoriajn perspektivojn de Lukács kaj aliaj en konekso kun taksado de Esperanta beletro.
Subite, pro nenia konata kaŭzo, mi rememoris maldecan poemon en romano Mistero Minora de Ferenc Szilágyi, kiun mi legis antaŭ preskaŭ 40 jaroj. Jen:
Maks', la ŝejk', galope krimas.Clelia Conterno GUGLIELMINETTI raportas en sia recenzo en La Nica Literatura Revuo, ke ŝi trovis ĉi tiun detektivromanon senvalora ĝis alveno ĉe ĉi tiu poemo, kaj poste la romano ravis ŝin.
Ĉiuj tremas. Mi ne timas.
Stulta Makso, kara Makso,
Kiam venos la klimakso?
It is well known that Descartes is a pioneer in having provided inspiration for the universal language idea, in an era when the scientific revolution was accompanied by a philosophical revolution and the attempt to perfect human thought via the construction of logically ordered languages. An entry point for this literature can be found in my bibliography, with web links:
Philosophical and Universal Languages, 1600-1800, and Related Themes: Selected Bibliography
Descartes' key letter on the subject can be found in English translation on my web site:
Descartes to Mersenne, 20 November 1629
It is also well known that the medieval mystic Ramón Llull was a pioneer of the ars combinatoria, which inspired the philosophical language program as well as modern developments in logical calculi. Descartes himself was not so charmed by him:
Descartes to Mersenne, 25 December 1639
En la fako SAT Kulturo ĉe la retejo de Sennacieca Asocio Tutmonda trovas retpaĝo pri la laborista kanzono kaj laborista martiro Joe Hill.
Tie oni trovos la partituron kaj lirikon de la kanzono en Esperanta traduko, biografieton, fotografon, kaj ligon al sondosiero de kanto de la Esperanta versio.
Kaj jen Paul Robeson kantas en la originala angla:
Posts
All Comments
